کمدی موزیکال با طعم هایدگر در خانه اندیشمندان
رونق نمایش آزاد کار را به جای رسانده که سالن خانه اندیشمندان علوم انسانی شهرداری تهران میزبان نمایشی با عنوان «طرز تهیه شوهر» است. گویا این رونق و سوددهی تا جایی پیش رود که شهرداری تهران تمام سازه‌هایش را در اختیار نمایش‌های آزاد قرار دهد.
باشگاه خبرنگاران تسنیم (پویا)- احسان زیورعالم:
نخست شکوفه نهاوندی در اسفند 1391 در مطلبی به نام «رفتن به سینما برایی دیدن‌سینما» در روزنامه جام‌جم درباره سینما بلوار می‌نویسند: «یکی دیگر از سینماهای قدیمی تهران ، سینما بلوار است که کژدار و مریز به فعالیت خود ادامه می‌دهد و عمده درآمد خود را از نمایش‌های موزیکالی که روی صحنه این سینما برای کودکان به نمایش درمی‌آورد، تامین می‌کند. سینما بلوار در دهه40 ساخته شد و جزو سینماهای روشنفکری که فیلم‌های هنری نمایش می‌دادند به حساب می‌آمد. نام سینما در‌ابتدا سینما مدائن بود که بعد از انقلاب به بلوار تغییر نام داد. آن زمان بازار ساخت سالن‌های سینمایی داغ بود و هر سالنی هم که ساخته می‌شد، حداقل 500 صندلی داشت. در آن سال‌ها سینما مدائن هم در وسط بلوار کشاورز که هنوز هم به نوعی سرسبز‌ترین بلوار تهران است با ظرفیت 630 صندلی ساخته و وارد چرخه اکران سینمای ایران شد.
سینمای شیک و کلاس‌بالای پایتخت در دهه 50 ، سینمایی که در آن از فیلم‌های وسترن و هالیوودی خبری نبود و فیلم‌های سیاسی و مستقل اروپایی را نمایش می‌داد، پاتوق گرافیست‌ها و هنرمندان تجسمی، نقش اول بسیاری از خاطرات سینمایی شهروندان و غیرشهروندان، زیبا و خوش‌بر و رو، حالا کم‌کم رو به ویرانی می‌رود، اما هر طور شده به زندگی‌اش ادامه می‌دهد و سرپا ایستاده.»
دوم ساعت هشت شب است. جمعه و آخرین ساعات تعطیلات آخر هفته. به شکل اتفاقی از کنار سینما بلوار می‌گذرم و با خیل جمعیتی مواجه می‌شوم که آرام آرام از سالن سینما خارج می‌شوند. نگاهی به سر در سینما می‌اندازم و متوجه می‌شوم فیلم روی پرده، فیلم پرفروشی نیست که چنان جمعیتی به سالن سینما بلوار رهنمون کند. اما قضیه را باید در تابلوی کناری جستجو کرد که گواه بر یک نمایش کمدی موزیکال دارد. نمایشی که همانند تمام آثار مشابه کلاژی از چهره‌های به نظر خنده‌دار بازیگران و اسامی است که همچون تیر بر پیکره‌های معوجشان فرود آمده است.
با نگاهی به مخاطبان این نمایش طیف وسیعی از جامعه را در میانشان می‌توان دید. تنوع تیپیک افراد قابل تامل است. این مهم با خودروهای پارک شده در حاشیه بلوار کشاورز مشهودتر می‌شود. از ارزان‌ها و تاکسی‌ها تا گران‌ها و لوکس‌ها. گویی پای این نمایش از شمال تا جنوب شهر ضیافت گرفته باشند. ظاهر پوششی نیز متنوع است. می‌شود حدس زد که افراد حداقل به کدامیک از طیف‌های اجتماعی قرابت دارند. مذهبی‌ها با ظاهر شاخصشان و طبقه متوسط تیپیک شهرهای بزرگ ایران با علائم خود. اکنون طیف‌های فکری محفلی را به عنوان نقطه مشترک خود در نظر گرفته‌اند و ساعتی با یک هدف سپری کرده‌اند.
اگر کمی به گذشته بازگردیم و بلوار کشاورز و حوالی سینما را به یاد آورید متوجه می‌شوید در همین یک سال گذشته دو فست‌فود بزرگ در کنار سینما افتتاح شده‌اند، آن هم بخشی از بلوار کشاورز که عموماً می‌شود تنها در آن سپری کرد. در کنار اینها گویا رستوارن هتل بلوار نیز رونق پیدا کرده است. این تفاوت را در جهت حرکت خانواده‌ها پس از تماشای نمایش می‌توان دید که هر یک به سمتی می‌روند و انتخاب مسیر نیز بخشی از آن وجوه اجتماعی - طبقاتی افراد است.
سینما نیز تغییر اساسی کرده است. لابی سینما نسبت به یک سال گذشه نو نوار شده است. یک کافه بزرگ و شیک در طبقه فوقانی سینما احداث شده است که این روزها با توجه به چشم‌اندازش به پارک بزرگ لاله، وعدگاه خوبی برای کافه‌بازان شده است. سینما بلوار رونق گرفته است و این رونق به نظر به تمامی سطوح فضاهای مشابه شهری نیز تسری پیدا کرده است.
سوم بیست بهمن مرکز هنرهای نمایشی اقدام به انتشار عنوان 104 نمایشی را کرد که در سالن‌های تهران روی صحنه رفته‌اند. از این تعداد 39 نمایش به شرح زیر به تئاتر آزاد تعلق دارد:
1. سالن فردوسی- خانه اندیشمندان علوم انسانی با نمایش «طرز تهیه شوهر»کار محمدرضا الوند
2. اریکه ایرانیان با نمایش «زندگی شیشه ای (سکته مصلحتی)» کار بهزاد محمدی
3. مجتمع آموزشی اسوه با نمایش «اوجی آبادی ها (عاشق اشتباهی )» کار جواد حسنلو
4. آمفی تئاتر مجتمع فرهنگی هنری نوربا نمایش «مبارک و غول های شهر (نجات تهران )» کار سپیده اقدامی
5. فرهنگسرای ابن سینا با نمایش «بچه زرنگش خوبه (من آیدارو نمی فروشم )»کارمجید علم بیگی
6. فرهنگسرای ارسباران با نمایش «قایق‌های کاغذی»کار ایرج افشاری اصل
7. فرهنگسرای خاوران با نمایش «کلاغه به خونش نرسید»کار امیررضا توکلی- حمید ندیمی
8. سرای محله ایوانک نمایش «اینم یه جورشه» کاراصغر
9. سرای محله جنت آباد «جنجال در استودیو» کار مهرداد صادقی
10. «عشق وحشی (فضولی موقوف )» از قاسم صادقی
11. سرای محله دارآباد نمایش «من دزد نیستم (زیرخاکی )» کار سید مجید بهنام
12. سرای محله سعادت آباد نمایش «یه دونگ، یه دونگ» کار سعید بصیری
13. سرای محله فردوس دو نمایش «تیتیش مامانی“ و «تولدت مبارک» کار عبداللّه حسینی
14. سرای محله مرزداران شرقی نمایش «بر عکس» کار امیر محسن جمشیدیان
15. پردیس سینمایی قلهک نمایش «آی دختر کابلی (بوی ادکلنم نرفته؟! )»کار رضا پاپی
16. پردیس سینمایی کورش دو نمایش «پرفورمنس بلک لایت لند»کار حمید عالی مقدم
17. «من فقط عاشق اینم»کار علیرضا غنچی
18. پردیس سینمایی زندگی نمایش «آبدزدک»کار سعید خاکسار
19. پردیس سلامت کار «خنگ و خنگ‌تر»پرویز سنگ سهیل
20. سینما ایران «وایستا دنیا»کار امیر اسماعیلی
21. مرکز آموزش‌های اجتماعی منطقه 9- شهید حیدری نمایش «مار و پله“ با کارگردانی بابک والی
22. مرکز همایش های اندیشه معلم با نمایش «مرد سه زنه»کار جعفر رازپوش
23. کانون فرهنگی هنری امام خمینی (ره ) با نمایش «از عاشقی نترس»کارشهره اشتری
24. تئاتر دماوند با نمایش «اکسیر»کار پیمان صفا
25. سینما آستارا با نمایش «توی این استودیو چه خبره؟! »کار معصومه ملکی
26. سینما بلوار با نمایش «دلاک باشی »کار حمید ساعتچی
27. سینما پیام با نمایش «اسی در مأموریت نسبتاً ممکن 44 »کار محمدمهدی خزلبانی
28. سینما حافظ با نمایش «مرحوم دو شلواره »کار حسین ریاحی
29. سینما سروش با «پدرناخوانده »کار منصور غنی جاهد
30. سینما صحرا با نمایش «برزخی ها»کارمجتبی مایلی
31. سینما کانون قدس «دختر گاریچی»کارجواد بازباران
32. سینما گالری سمرقند«جیغ «نعش کاش» »کارپوریا وزیری
33. سینما ماندانا «اون خدا بیامرز »کار حسین مختاری
34. سینما تئاتر مدرن المپیک نمایش «داماد سرخونه »کار فرهاد راد
35. سینما تئاتر مدرن المپیک «جی تی وی»کار حسین فتحی روشن
36. سینما میلاد نمایش «مطب دکتر خشی» کار زهرا ملایری
37. مجموعه فرهنگی ورزشی تلاش نمایش «والیوم صد (ماه عسل )» کار سوران قادری
38. مجموعه ورزشی تفریحی شهید چمران با نمایش «و باز هم عشق »کار محمد رضا اسماعیلی
39. سالن سپهر هتل ارم با نمایش «آدمخواران با جنبه»کار علی
این تعداد نسبت به شش ماه گذشته رشد قابل توجهی داشته‌اند. علاوه بر این باید این آثار نیز به لیست اضافه کرد که متاسفانه در لیست مرکز هنرهای نمایشی درج نشده‌اند:
تیراژه 2 «طنز شبهای تهرون (آتش بس 3)» از فرشید رهبری
سالن امام علی «معین شو» از عطیه مطلق
پردیس سینمایی کوروش «جنگ شبهای کورش (حامد آهنگی)» از حامد آهنگی
سرای محله شهرآرا «پرستار نمونه» از گروه هنری صحنه نگار
سینما صحرا «پرستاره ترین شب زمستانی» از مهرداد سورنا
سرای محله سعادت‌آباد «یه دُنگ یه دُنگ» از سعید بصیری
سرای محله مرزداران «برعکس» از امیرحسین جمشیدیان
سرای محله اباذر «کافه خنده» از فرشاد امامی
این لیست سهمی تقریباً 50 درصدی نمایش‌های آزاد از کلیت تئاتر تهران است. با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از نمایش‌های روی صحنه متعلق به گروه سنی کودکان و نوجوانان است، سهم تئاتر به مراتب از نمایش‌های آزاد کمتر است. این در حالی است که در چند سال اخیر سالن‌های خصوصی نیز در سطح تهران شکل گرفته‌اند؛ لیکن نه به پای فرهنگسراها و سرای محله‌ها می‌رسند و نه سینماهای دهه چهلی حی و حاضر.
چهارم به لیست بازگردید و شماره یک را باز ببینید: «سالن فردوسی- خانه اندیشمندان علوم انسانی با نمایش «طرز تهیه شوهر»کار محمدرضا الوند». خانه اندیشمندان علوم‌انسانی طبق آنچه در وبگاه خود منتشر کرده است اهداف زیر را دارد:
ایجاد فضای مناسب برای تبادل اندیشه و گفتگو میان نخبگان و اندیشمندان در حوزه‌های مختلف علوم انسانی
فراهم آوردن محیطی پویا و دانش محور جهت تقویت فعالیت‌های گروهی و بین رشته‌ای در حوزه مختلف علوم انسانی
ارتباط مستمر و پویا بین دانشگاهیان، اعضای انجمن‌ها و تشکلهای علمی، تحقیقاتی داخل و خارج از کشور
شناسایی، بومی‌سازی و انتشار دانش و تجربیات برتر حوزه‌های مختلف علوم انسانی داخل و خارج از کشور
پاسخگویی به نیازهای جاری و آینده مجموعه نظام
در هیچ یک از این پنج بند خبری از اجرای نمایش آزاد نیست یا اینکه نمی‌توان در این پنج بند دلیلی برای اجرای نمایش آزاد در این مجموعه یافت. چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
پنجم شاید میان چهار بند فوق ارتباطی یافت نشود. شاید کسی از خودش بپرسد که چه. شاید به ذهن شما خطور کند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، یک نمایش است دیگر. شاید با خودمان بگوییم چه اشکالی دارد کمی بخندیم و شایدهای دیگر.
بدون شک هر انسانی در هر جامعه‌ای مستحق خندیدن است و خندیدن ابزاری است برای ادامه حیات ما. بدون شک در جامعه و فضای نمایشی نیازی به نام نمایش آزاد وجود دارد. هر چند این نمایش آن گونه که مجید جعفری - شاخص‌ترین چهره این جریان - دل‌آرته می‌خواند، دل‌آرته نیست و ملغمه‌ای از سیاه‌بازی، روحوضی و شوخی‌های پساسازندگی است.
نکته مهم این است که در کنار حظ از دیدن یک کمدی موزیکال، انسان نیازمند مواجه با اثری است که ذهن او را درگیر کند و قدرت ذهن و اندیشه او را تحریک کند. چنین رویدادی در قطب متضاد جریان نمایش آزاد رخ می‌دهد. جایی که یک هنرمند تئاتر یک اندیشه - برای مثال مساله چمدان و ارزش‌های فلسفیش در کار فرهاد آئیش یا فلسفه زبان در نمایش علی شمس - را به مخاطب تزریق می‌کند و از او می‌خواهد درباره آن فکر کند. این همان هدفی است که خانه اندیشمندان علوم انسانی و چهره‌هایی که این سال‌ها در سالن فردوسی سخنرانی کرده‌اند دنبال کرده‌اند.
اما چرا رویه برعکس است. جواب ساده است: رونق. همه در پی رونق هستند و این رونق یافتن می‌تواند هر چیزی را توجیه کند. یافتن رونق حتی می‌تواند به معنای پایمال کردن آرمان یک نهاد باشد. می‌تواند خلاف جهت اهداف یک موسسه باشد و حتی می‌تواند تخطی از آرای مسئولان یک مجموعه باشد.
نمایش‌های کمدی موزیکال به شکل امروزی و با توجه به جمعیت تهران فضای زیادی را اشغال نمی‌کند؛ ولی رشد این آثار عواقب زیادی می‌تواند در پی داشته باشد، عواقبی که خانه اندیشمندان در پی تبیین آن بوده است و یکی از مهمترین آنها «پاسخگویی به نیازهای جاری و آینده مجموعه نظام» است. لذا نمایش آزاد در پی تعویق اندیشه است و عادت شدنش منجر به کندذهنی جامعه در اندیشه خواهد شد؛ چرا که جنس کمدی آن به قول نوتروپ فرای محاکات فروتر است. در حالی که کمدی می‌تواند روشنگر و منذر باشد. این ویژگی در آثار کنونی دیده نمی‌شود.
نکته قابل تامل دیگر آن است که این نمایش‌ها تاثیر زودگذر بر ذهن دارند و عواید فکری ندارد. عموماً نمایش‌ها در شکل خانوادگی و با حضور کودکان تماشا می‌شود. جنس شوخی‌های این آثار به شکل مرسوم 18+ به حساب می‌آید. در مجموعه‌های تئاتری شناخته شده کشور سن مجاز برای ورود هشت سال تمام است. در یک نمایش آزاد می‌توان یک کودک پنج ساله را هم برد؛ چرا که مخاطب باید برای او هم بلیت تهیه کند. این یعنی همان رونق ولی به قیمت آنکه کودک در سنی فراتر از نیازش به نوعی شناخت جعلی برسد. گستردگی این جریان یک نسل را به خطر خواهد انداخت.
به هر روی به نظر می‌رسد باید منتظر باشیم با رونق گرفتن فضاهای کنونی - که از قضا حجم عمده آنها به شهرداری تهران تعلق دارد - سوددهی منجر به تعمیم شود. شاید روزی در ساختمان بهشت شهرداری نیز شاهد اجرای اصغر سمسارزاده باشیم یا آنکه بر بام سازمان فرهنگی هنری شهرداری، کمی آن سوتر از سینما بلوار، رستوارنی احداث شود به یمن اجرای چند گروه آزاد.
انتهای پیام/
