"مرگ تدریجی" تالاب‌های ۱۱۰۰۰ ساله پلدختر/ دولت درگیر "وعده درمانی"؛ مردم در انتظار "کانون جدید ریزگردها"
تالاب‌های ۱۱ هزارساله شهرستان پلدختر که جزء کم‌نظیرترین تالاب‌های ایران بوده این روزها در میان وعده‌های مسئولان در حال نابودی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از پلدختر، تالاب‌ها شریان‌های حیاتی زیست کره محسوب شده و به‌همین دلیل جزء پرتولیدترین محیط‌های طبیعی همچون تولید محصولات شیلاتی، حفظ سطح آب برای مناطق کشاورزی، تولید چوب، ذخیره آب و کاهش بلایای طبیعی و به ویژه سیلاب هستند.
شهرستان پلدختر دارای تالاب‌های یازدگانه (7 تالاب دائمی و 4 تالاب فصلی) از جمله تکانه، لفانه، کبود، گری جمجمه است که وسعت این تالاب‌ها بیش از 45 هزار هکتار است و در 12کیلومتری جنوب‌شهر قرار دارند که هرساله میزبان پرندگان بومی و مهاجری است که از سمت سیبری می‌آیند. تالاب‌های یازده‌گانه پلدختر که بر روی آهک‌های خردشده لنداسلاید سیمره قرار دارند حدود 11 هزار سال پیش ایجاد شده‌اند.
براساس آثار و شواهد موجود تعداد تالاب‌های پلدختر بعد از وقوع لنداسلاید سیمره، بالغ بر 50 تالاب کوچک و بزرگ بوده که از زمان تشکیل تا 100 سال پیش تحت تأثیر عوامل طبیعی، بیشتر آنها خشک و منقرض شده‌اند و تنها تعداد 11 تالاب که از تغذیه بهتری برخوردار بوده باقی مانده‌اند و البته این روزها حال و روز خوشی ندارند.
تالاب‌های پلدختر را به اسم تالاب‌های "یازده گانه "می‌شناسند که این روزها دیگر یازده تالاب نیستند و سه تالاب خشک شده که باید آنها را تالاب‌های "هشت‌گانه "نامید و بحث احیای تالاب‌های پلدختر هم در حد حرف باقی مانده و عملی نشده و نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است.
تالاب «گری بلمک» به‌عنوان بزرگترین تالاب لرستان که روزگاری میزبانی مطمئن برای پرندگان مهاجر بود پیش از تغییر کاربری به اراضی کشاورزی بیش از 600هکتار مساحت داشته است که درحال حاضر با مرگ تدریجی این تالاب به علت اعمال سیاست‌های غلط در دهه 70 زهکشی شد و افراد محلی هم سند رسمی این اراضی را در یافت کرده که به گفته کارشناسان کمتر از یک‌پنجم وسعت آن قابلیت احیا شدن دارد ودر تصرف اراضی کشاورزی است.
نامه استاندار به معاونان رئیس جمهور
خشک‌شدن تالاب‌های لرستان فراتر از گفته‌های مسئولان است به طوری‌که با خشک‌شدن آنها احتمال ایجاد کانون جدید ریزگردها افزایش یافته که نه تنها استان لرستان بلکه تهدیدی برای غرب کشور هم محسوب می‌شود.
کارشناسان محیط زیست معتقد هستند که افزایش چشمگیر کانون‌های گردوغبار در کشور عراق بر اثر نابوی تالاب‌ها و خشک شدن رودخانه‌ها بوده که اگر مسئولان این موضوع را در استان جدی نگیرند به زودی شاهد ایجاد کانون‌های گردوغبار در استان خواهیم بود که خطرات آن استان‌های زیای را در بر می گیرد.
هوشنگ بازوند استاندار سابق لرستان در بهمن‌ماه 93 در نامه‌هایی به جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور، رحمانی‌فضلی وزیر کشور، ابتکار معاون رئیس‌جمهور و رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست، نوبخت معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نسبت به خشک‌شدن تالاب‌ها و ایجاد کانون‌های جدید گردوغبار در استان لرستان هشدار داد.
استاندار سابق لرستان در این نامه هشدار داده بود که خشک‌شدن تالاب‌ها و تخریب پوشش گیاهی شرایط را برای ایجاد کانون‌های جدید گردوغبار در لرستان مهیا کرده که در صورت توجه‌نکردن به احیای تالاب‌های استان، خطر ایجاد کانون‌های بزرگ گردوغبار وجود دارد.
حال بعد از گذشت تقریبا 4 سال از این نامه هشدار آمیز، می‌شود گفت که هیچ کاری برای احیای تالاب‌ها نشده و مسئولان مشغول "وعده‌درمانی" هستند.
خشک‌شدن 3 تالاب
امیر‌رضا محمدی‌نژاد رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان پلدختر در گفت‌وگو با تسنیم گفت: از 11 تالاب شهرستان پلدختر در حال حاضر 8 تالاب باقی‌مانده و سه تالاب گری‌بلمک، پیکه و زردابه به دلیل خشکسالیهای گذشته و زهکشی تالاب خشک‌شده که تلاش می‌شود تالاب گری بلمک احیا شود.
رئیس محیط‌زیست پلدختر عنوان کرد: منابع طبیعی پلدختر طی سال‌های گذشته درختان زیادی ازجمله اکالیپتوس در حاشیه تالاب‌های ولی‌عصر کاشته که این نوع درخت به‌شدت آب‌دوست است و جز از بین‌بردن آب تالاب‌ها هیچ سودی برای تالاب‌ها نداشته بنابراین با گونه‌های غیر آب‌دوست مثل کُنار و درختان گرمسیری جایگزین کردند.
وی با اشاره به اینکه تالاب‌های پلدختر شکار صید ممنوع هستند و طرح ارتقاء آن به منطقه حفاظت‌شده را به سازمان محیط‌زیست انتقال داده‌ایم بیان کرد: در تالاب‌های تنگه فنی پاسگاه محیط‌بانی احداث‌شده که نیروهای این پاسگاه در تالاب‌ها گشت مستمر دارند، بارندگی‌های بهاره وضعیت آب تالاب‌ها را خیلی خوب کرده و تالاب‌های تنگه فنی نسبت به تالاب‌های ولی‌عصر چون گونه‌های آب‌دوست در کنار آنها وجود ندارد وضعیت بهتری دارند و گونه‌های پرنده‌ای مهاجر که هرساله به پلدختر می‌آیند بیشتر در تالاب‌های تنگه فنی توقف می‌کنند.
محمدی‌نژاد به احیای تالاب گری بلمک به‌عنوان بزرگترین تالاب پلدختر اشاره و تصریح کرد: در دهه 70 زهکشی که از تالاب گری بلمک صورت گرفت مردم محلی نیز سند زمین‌های تالاب را گرفته و براساس سند حق‌وحقوقی برای این افراد در نظر گرفته شد که اگر قرار است تالاب گری بلمک احیا شود مردم منطقه باید سهم داشته باشند و اگر بنا‌ست طرحی اجرا شود به‌صورت مشارکتی باید باشد، در حال حاضر دودستگی در بین مردم به وجود آمده که آگاهی بخشی به خطرات زیست‌محیطی باید صورت بگیرد.
تبدیل تالاب به اراضی کشاورزی
وی بابیان اینکه خوش‌بین هستیم تالاب گری بلمک احیا شود خاطر‌نشان کرد: زمان مشخصی برای احیا تالاب گری بلمک اعلام نمی‌کنیم ولی با مردم محلی و دهیاران منطقه صحبت‌هایی شده که مردم باید باهمت بیشتری پای‌کار بیایند و طرح‌های پیشنهادی و مشارکتی را در اختیارشان قرار دهیم و تالاب گری بلمک احیا شود.
رئیس محیط‌زیست پلدختر اظهار داشت : اگر تالاب گری بلمک احیا شود در جذب گردشگر و از نظر اقتصادی برای شهرستان مفید خواهد بود که مسئولان باید همت بیشتری داشته باشند.
مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل حفاظت محیط‌زیست لرستان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: متاسفانه تعدادی از تالاب‌های 11 گانه پلدختر، به‌دلیل خشکسالیهای پی‌در‌پی و شرایطی که در حوزه آب خیزش اتفاق افتاده در سال‌های گذشته خشک شده و بقیه وضعیتشان عادی است.
وی افزود: تالاب گری بلمک قصه تکراری دارد که با توجه به زهکشی‌هایی که دهه 70 صورت گرفت و آب داخل تالاب تخلیه شد، وسعت تالاب از 600 هکتار به 60 هکتار کاهش یافته وبخش اعظم آن به صورت عمدی خشک شده است و به اراضی کشاورزی تبدیل و متاسفانه سند هم به نام کشاوزان زده شده و از لحاظ قانونی یک حق برای آنها ایجاد شده است.
تلاش برای احیای تالاب‌ها
مدیرکل حفاظت از محیط زیست لرستان با بیان اینکه 60هکتار از تالاب گری بلمک به صورت طبیعی باقی مانده است، عنوان کرد: در 2 - 3 سال گذشته مذاکراتی با جوامع محلی انجام شده که اکثر کشاورزان موافق این هستند که زمین‌ها را به محیط زیست تحویل دهند تا این سازمان اقدامات قانونی برای احیای تالاب انجام دهد و ما هم برای اینکه منافع کشاورز تامین شود کارهایی مثل پرورش ماهی با اعتبارات محیط زیست را کشاورزان انجام دهند ولی کارشکنی دو سه نفر از کشاورزان مانع تحقق این امر شد نهایتا طی جلسات متعددی که با فرماندار پلدختر، نماینده و جوامع محلی برگزار کردیم به دنبال این هستیم که موافقت دو سه نفر باقی مانده را هم بگیریم تا بتوانیم حداقل 100 هکتار از تالاب گری بلمک را احیا کنیم تا مردم و کشاورزان به صورت عملی ببینند که احیای تالاب به نفع آنها است تا بقیه تالاب را هم بتوانیم در آینده نزدیک احیا کنیم.
وی بیان کرد: تالاب‌های پلدختر منطقه شکار صید ممنوع هستند و دنبال این هستیم با توجه به دو تا سه استعلام که از دستگاه‌های متولی مانده بتوانیم پرونده تالاب‌ها را تکمیل و به عنوان منطقه حفاظت شده به شورای عالی حفاظت محیط زیست انتقال دهیم.
فتحی بیرانوند تصریح کرد: تالاب‌ها در تامین آب‌های زیر زمینی، جذب توریست، زیستگاه پرندگان، تغییرات آب وهوایی، کاهش اثرات زیان‌بار ریزگردها و بحث اقتصادی موثر هستند و اکوسیستم تالابی مهمترین اکوسیستم‌ها در سطح دنیا هستند که یک هکتار تالاب به اندازه یک هکتار اکوسیستم جنگلی تاثیرات اکولوژیکی دارد به همین دلیل هر یک سانتی متر مربعی که از هر تالاب خشک شود ضربات جبران ناپذیری دارد که امیدوارم شاهد احیای تالاب های پلدختر باشیم.
باز هم وعده
وی گفت: در سفر اخیر استاندار به تالاب‌ها وی به حفاظت از تالاب‌ها اشاره و اعلام آمادگی کرد که استانداری هم تمام تلاش خود را برای احیای تالاب‌ها انجام دهد و قول داد که هر‌گونه کمکی در حوزه سیاست‌گذاری که منجر به حفظ و احیای تالاب‌ها باشد کمک‌های لازم را به دستگاهای متولی از جمله محیط زیست داشته باشد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست لرستان خاطر‌نشان کرد: باید هیچ عملی که منجر به کاهش دبی ورودی آب تالاب‌ها چه در حوزه آب‌های زیر‌زمینی و چه در حوزه آب‌های سطحی را کم کند انجام ندهیم.
وی افزود: اکثر تالاب‌های پلدختر وضعیت عادی و خوبی دارند و تالاب‌هایی هم که خشک شده به‌صورت طبیعی و در اثر خشک سالی‌های گذشته بوده ولی خشک‌شدن تالاب گری بلمک توسط عامل انسانی خشک شده که باید تلاش کنیم تالاب گری بلمک را هم احیا کنیم و اگر وضعیت بارندگی‌ها به حالت قبل برگردد 2 تالاب دیگر هم احیا می‌شود.
حالا با وجود خشکسالیهای پی در پی، تغییر کاربری تالاب‌های و تبدیل به اراضی کشاورزی، برداشت بی‌رویه آب با حفر چاه‌های غیر‌مجاز در اطراف تالاب‌ها، تخریب اراضی اطراف تالاب‌ها و دیگر عوامل انسانی و طبیعی، تالاب‌های 11 گانه شهرستان پلدختر در خطر نابودی قرار دارند کمااینکه تاکنون سه تالاب آن خشک شده است.
با ادامه بی‌توجهی مسئولان به وضعیت تالاب‌های پلدختر و تنها به وعده اکتفا کردن، خطرات بزرگ زیست‌محیطی جنوب لرستان را تهدید می‌کند که به‌گفته کارشناسان ایجاد کانون‌های جدید گردوغبار که خطرات آن غرب کشور را در بر می‌گیرد از مهمترین این تهدیدها است.
انتهای پیام/ ز
