سیستان و بلوچستان| مرز "ریمدان" چابهار؛ فرصتی که در حال تبدیل به تهدید است+ تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ ایران با پاکستان 900 کیلومتر مرز مشترک دارد و این مرز عمدتاً به‌ خاطر فعالیت‌های گروه‌های تروریستی و شورشی در آن‌ سوی مرز در بلوچستان پاکستان، یکی ‌از ناپایدارترین مرزهای ایران‌ محسوب می‌شود.

تبدیل مرزها از تهدید به فرصت با جلوگیری از خالی شدن مرز و رونق در بازارچه‌های مرزی مسیر است؛ در مرز مشترک ایران و پاکستان که همگی در استان سیستان و بلوچستان است، 4 بازارچه و گذرگاه رسمی مرزی چون میرجاوه در شهرستان میرجاوه، بازارچه مرزی کوهک و جالق در شهرستان سراوان، بازارچه مرزی پیشین شهرستان سرباز و بازارچه مرزی ریمدان شهرستان چابهار وجود دارد که از میان آنها تنها بازارچه و گذرگاه میرجاوه هم‌اکنون فعال است و بقیه به‌ خاطر نبود امکانات زیرساختی فعلاً از دور خارج هستند.

میزان مبادلات تجاری ایران با پاکستان با وجود آنکه ایران یکی‌از گسترده‌ترین مرزها را با پاکستان دارد هم‌اکنون کمتر از 2 میلیارد دلار در سال است؛ بنا به آمار بخش بازرگانی سفارت پاکستان در ایران میزان مبادلات تجاری ایران با پاکستان سال گذشته به یک میلیارد و 300 میلیون دلار رسیده که سهم ایران از این تجارت 930 میلیون دلار و سهم پاکستان نیز 370 میلیون دلار بوده است. عمده کالاهای صادراتی و وارداتی هم مواد غذایی، لبنیات، کاشی و سرامیک، فرش و لاستیک از ایران به پاکستان و در مقابل از پاکستان نیز محصولات نساجی، لباس، لوازم دندانپزشکی و جراحی وارد ایران شده است.

ایران و پاکستان در سفر 4 سال پیش، اردیبهشت 93 نخست وزیر پاکستان به ایران توافق کردند که حجم مبادلات تجاری دو‌ طرف ظرف 5 سال آینده با افزایش بازارچه‌های مرزی و ایجاد تسهیلات و مشوق‌ها به بیش‌از 5 میلیارد دلار در سال برسد اما با وجود آنکه تنها یک سال از این موافقنامه مانده اما حجم مبادلات تجاری ایران و پاکستان هنوز از 1.5 میلیارد دلار فراتر نرفته است.

افزایش مبادلات تجاری ایران و پاکستان علاوه‌بر آنکه ایران را به یک بازار 220 میلیون نفری متنوع وصل می‌کند و قاچاق را کاهش می‌دهد و با افزایش و رونق در بازارچه‌های مرزی، یکی از ناپایدارترین مرزهای ایران به یکی‌از پایدارترین مزرها تبدیل می‌کند.

ریمدان؛ حرف اول در افزایش مبادلات تجاری ایران و پاکستان

هر چند همانطور که پیشتر گفته شد در مرز ایران و پاکستان هم‌اکنون 4 بازارچه وجود دارد اما برای افزایش مبادلات تجاری ایران و پاکستان مرز ریمدان در 120 کیلومتری شرق شهرستان چابهار حرف اول را می‌زند. ریمدان به‌ دلیل نزدیکی به شهرهای مهم تجاری پاکستان چون کراچی بزرگ‌ترین شهر تجاری پاکستان و گوادر بزرگ‌ترین شهر تجاری آینده پاکستان، دسترسی به بازارهای هدف‎ را سریع و اقتصادی می‌کند.

نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی پیشتر در گفت‌وگو با یکی‌از رسانه‌های محلی گفته بود: ریمدان نزدیک‌ترین و به‌صرفه‌ترین مسیر برای افق مبادلات تجاری ایران و پاکستان به بیش پنج میلیارد دلار در سال است چرا که این مرز به دو بندر کراچی و گوادر، مراکز تجاری پاکستان نزدیک است.

عبدالغفور ایران‌نژاد افزود: با وجود آنکه بسیاری از استان‌های کشور از جمله کرمان، خراسان جنوبی، فارس و بوشهر با بندر کراچی پاکستان اتاق بازرگانی مشترک تشکیل داده‌اند و سالانه میلیون‌ها تن بار و محصولات غذایی بین این استان‌ها و بندر کراچی جا به‌ جا می‌شود اما مسیر تبادل این کالاها از طریق بنادر جنوبی کشور صورت می‌گیرد هر چند که به دلیل فاصله طولانی موجب تحمیل هزینه‌های زیادی می‌شود.

عمده‌ترین دلیلی که تجار ترجیح نمی‌دهند از مرز ریمدان برای مبادلات تجاری خود استفاده کنند نبود زیرساخت در اقتصادی‌ترین گذرگاه رسمی ایران و پاکستان است؛ بازارچه مرزی ریمدان سال 1389 تاسیس شده و شهریور 95 با توافق دو کشور به گذرگاه رسمی مرزی ارتقا یافته است اما وجود آنکه دوسال از رسمی‌شدنش می‌گذرد فاقد ابتدایی‌ترین امکانات زیرساختی نظیر شبکه آب، شبکه برق و شبکه تلفن و صدالبته جاده‌های مناسب برای عبور کامیون‌ها و کامیونت‌هاست، مضاعف برآن هنوز باوجود آنکه مرز ریمدان رسمی شده اما نمایندگی‌های ادارت و نهادهایی که کار صادرات و واردات کالا را تسهیل می‌کنند در این مرز مستقر نشده‌اند.

یکی از تجار فعال در مرز ریمدان می‌گوید: به‌ دلیل نبود امکانات زیرساختی ابتدایی هم‌چون برق و آب، ارگان‌هایی که کار صادرات و واردات را انجام می‌دهند در مرز مستقر نشدند مثلا هنوز نماینده گمرک در مرز ریمدان مستقر نشده است.

محمد جدگال در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: تجار باید نماینده گمرک را 120 کیلومتر از شهرستان چابهار بیاورند تا کالاهایشان را ببیند بعد دوباره 120 کیلومتر به شهرستان چابهار برگردانند تا کالاها را ثبت کند و اجازه گمرکی صادر کند؛ برای هربار صادرات و واردات فقط برای گمرک 240 کیلومتر باید جابه جا شد؛ حال که برای نهادهای دیگر مانند قرنطینه و صنعت و معدن، استاندارد و ...نیز باید همین دردسر را کشید.

صادرات و واردات در ریمدان به صفر رسیده

نبود امکانات ابتدایی زیرساختی و تردد سخت و زمانبر کالا موجب شده صادرات و واردات در مرز ریمدان حالا به صفر برسد. رئیس بازارچه مرزی ریمدان می‌گوید: در سال‌هایی که این مرز تشکیل شده و دو سالی که رسمی شده صادرات و واردات عمده‌ای به دلیل نبود زیرساخت از آن انجام نمی‌شد.

‌مسعود خاکسفیدی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: به‌ صورت محدود در دو سال گذشته پس از رسمی‌شدن مرز، مصالح ساختمانی چون سیمان و سرامیک، مواد غذایی چون تره‌بار و خرما، نایلون و سوخت صادر و دام سبک و سنگین از این مرز وارد می‌شد اما به‌دلیل نبود امکانات زیرساختی و اقتصادی نبودن تجارت از این مرز همان مقدار محدود صادرات و واردات هم به صفر رسیده است.

"گاندوها" عامل به تاخیر افتادن تجهیز بازارچه مرزی ریمدان

نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی دلیل به تاخیر افتادن تجهیز بازارچه مرزی ریمدان را وجود اراضی این مرز در محدوده منطقه حفاظت شده تمساح پوزه کوتاه تالابی، گاندو، می‌‌داند و می‌گوید: باوجود آنکه 15 میلیارد تومان برای تجهیز بازارچه ریمدان به امکانات زیرساختی اختصاص یافته اما به‌دلیل آنکه بازارچه و مرز در منطقه حفاظت شده گاندو است محیط زیست با تجهیز مرز مخالفت می‌کند.

عبدالغفور ایران‌نژاد در گفت‌‌وگو با تسنیم می‌افزاید: بیش‌از 465 هزار هکتار اراضی جنوب بلوچستان در شهرستان‌های سرباز و چابهار از دهه 40 شمسی تاکنون به محدوده حفاظت شده گاندو اختصاص داده شده که طبق کارشناسی‌ها مقدار زیادی است و بازنگری این محدوده برای شروع کار طرح‌های توسعه‌ای در دستور محیط زیست است. هر طرح توسعه‌ای در این منطقه با مخالفت سازمان حفاظت از محیط زیست مواجه می‌شود.

وی تصریح می‌کند: هر چند بازنگری این محدوده به سمت مناطقی با کمترین تداخل انسانی فعلاً در دستور سازمان حفاظت محیط زیست اما روند کار کند پیش می‌رود و لازم است تسریع شود؛ محدوده بازارچه مرزی ریمدان کمترین تداخل را با گاندو و دیگر جانواران و حیوانات دارد و لازم است حداقل با عزم راسخ اداره‌کل پایانه‌های استان مجوز توسعه در این اراضی از محیط زیست گرفته شود تا بیش‌از این فرصت اشتغال از مرزنشیان ریمدان گرفته نشود.

خالی‌شدن ریمدان، تهدیدی برای یکی‌ از ناپایدارترین مرزهای ایران

مرز ایران و پاکستان همانطور که پیشتر گفته شد با فعالیت گروه‌های تروریستی یکی‌از ناپایدارترین مرزهای ایران شده و خالی شدن این مرز نیز آن‌را ناپایدارتر از قبل می‌کند. رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: مرز ریمدان در منطقه دشتیاری چابهار واقع شده، جایی که در سال‌های نچندان دور با پرورش میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری به هندوستان کوچک ایران معروف بود و حالا با خشکسالی‌های بی‌سابقه 20 ساله در بلوچستان به دشت بی‌یار معروف شده است.

معین‌الدین سعیدی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: مردم دشتیاری با از دست رفتن منابع آبی، زمین‌ها و دام‌های خود به‌صورت سرم‌آوری به شهر چابهار مهاجرت می‌کنند تا جایی که چابهار بالاترین نرخ رشد جمعیت را به‌واسطه مهاجرت‌های اقلیمی در ایران پیدا کرده است؛ روستانشیان و مرزنشیان دشتیاری با به اوج رسیدن خشکسالی به امید یافتن کار و زندگی بهتر به شهر مهاجرت و هم‌اکنون در مناطق حاشیه نشین شهر با کمترین امکانات زندگی می‌کنند.

وی با بیان اینکه ریمدان فرصتی برای نگهداشت روستاییان در مرز است، تصریح می‌کند: از رسمی شدن مصوبه مرز ریمدان بیش‌از دوسال می‌گذرد، انتظار براین بود که زیرساخت‌های مربوطه، بحث‌های قرنطینه‌ای، اینترنت، فیبرنوری و این‌ها خیلی زودتر حل شود اما متاسفانه علی‌رقم گذشت بیش‌از دوسال هیچ اتفاقی نیاافتاده است؛ من این اطمینان را می‌دهم در صورتی که زیرساخت‌ها ایجاد شود خیلی از کسانی که الان حاشیه نشین چابهار هستند به مرز برمی‌گردند و کار و فعالیت مشغول می‌شوند.

سعیدی ادامه می‌دهد: مضاف بر این موارد، تردد مرزی هم هم‌اکنون در ریمدان معضل شده؛ بیش‌از 7 میلیون بلوچ در پاکستان و بیشتر در ایالت بلوچستان پاکستان زندگی می‌کنند، مراودات قومی و خویشاونی بلوچ‌های آن‌طرف با بلوچ‌های این طرف موجب رفت‌‌وآمدهای مکرر می‌شود، در مرز ریمدان و برای مردم دشتیاری و حوزه مرز به‌دلیل نبود ارگان‌های مسافری و زیرساخت صدور یک برگه راهداری برای تردد در دوسوی مرز بین 10 تا 15 روز به‌طول می‌انجامد.

رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار خاطرنشان می‌کند: تمامی مبادی رسمی کشور را نگاه کنید یک رونق بازرگانی می‌بیند، مرز بازرگان، سرخس، خسروی؛ وجود مرز خودش موهبت است، برای ریمدان این موهبت می‌توانست با اشتغال مرزنشیان و جلوگیری از مهاجرت آن‌ها مضاعف باشد اما متاسفانه به‌دلیل نبود هم‌گرایی نهادها برای راه‌اندازی مرز این فرصت سلب شده است.

هرچه باشد اقتصادی‌ترین گذرگاه رسمی ایران و پاکستان، ریمدان، فرصت و تهدید را توامان فراهم می‌کند، فرصت با افزایش مبادلات تجاری ایران و پاکستان و رونق و اشتغال و امنیت در یکی‌از ناپایدارترین مرزها و تهدید با مهاجرت روستاییان زیان دیده از خشکسالی و خالی شدن مرز بازهم در یکی‌از ناپایدارترین مرز‌ها؛ فعلا که تهدید بر فرصت غلبه کرده است.

گزارش از سیدامیرحسین عظیمی

انتهای پیام/ ت