مواجهه ناشران اروپایی با ادبیات دفاع مقدس ایران چگونه است؟
مدیر آژانس ادبی پل می‌گوید: در دیداری که با مدیر کپی‌رایت انتشارات گارنت فرانسه داشتم، چند اثر دفاع مقدس معرفی شد، نمونه ترجمه این رمان‌ها را دید و گفت در این کتاب‌ها لطافتی وجود دارد که کمتر در سایر کتاب‌ها در موضوع ادبیات جنگ دنیا دیده‌ایم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، ادبیات دفاع مقدس امروز به گونه‌ای مهم از ادبیات تبدیل شده است که نمونه‌های فراوانی از آن به ویژه در قالب خاطره مورد استقبال گسترده مردم قرار گرفته است، تا جاییکه در میان آمارهای پرفروش آثار دفاع مقدس جزو نخستین‌ها به شمار می‌روند. جریان ادبیات دفاع مقدس امروز به عنوان یک جریان پرطرفدار و پرخروش در فضای ادبیات در حال حرکت است، از این رو دغدغه انتقال این نوع از ادبیات به خارج از ایران دغدغه بسیای از اهل فرهنگ در سال‌های اخیر شده است، از آن‌جایی که ادبیات جنگ گونه‌ای پرطرفدار در جهان بشمار می‌رود و کشورهای بسیاری چون روسیه، ژاپن، آمریکا و ... در این زمینه پیشتاز بوده‌اند، به نظر می‌رسد که ادبیات دفاع مقدس ایران نیز بتواند در خارج از مرزها تجربه قابل قبولی داشته باشد. با این وجود برخی از فعالان این حوزه معتقد هستند که ادبیات دفاع مقدس ما به دلیل اینکه با المان‌های بومی ما پیوند خورده نمی‌تواند به آسانی راه خود را در بازراهای جهانی باز کند.
از سوی دیگر برخی معتقد هستند که اتفاقا ادبیات دفاع مقدس می‌تواندمخاطبان قابل قبولی در جهان بدست آورد به شرط اینکه از مسیر صحیح عرضه شود.
حال پرسش اینجاست که با توجه به اینکه ما هنوز در حوزه ادبیات معاصر نتوانسته‌ایم چندان در بازارهای جهانی از گمنامی در بیاییم، و با توجه به ایران هراسی‌ها و اسلام‌هراسی‌هایی که در دنیا وجود دارد، آیا می‌توان به عرضه ادبیات دفاع مقدس در خارج از مرزها خوش‌بین بود؟ برای پاسخ به این پرسش به سراغ مجید جعفری اقدم مدیر آژانس ادبی پل رفتیم، او از جمله افرادی است که معتقد است ادبیات جنگ ایران از غنای خوبی برای عرضه در بازارهای بین‌المللی برخوردار است به شرط اینکه حرفه‌ای وارد شده و عرضه خوبی داشته باشیم. این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: ادبیات جنگ گونه‌ای از ادبیات موفق در جهان به شمار می‌رود که کشورهای گوناگونی چون روسیه، آمریکا، ژاپن و ... از آن استفاده کرده و مخاطبان جهانی نیز پیدا کرده‌اند، نمونه‌های فراوانی از رمان‌های روسی را دراین زمینه می‌توان مثال زد، اما هرگاه در ایران سخن از انتقال ادبیات دفاع مقدس می‌شود، با نمی‌شود‌ها روبرو می‌شویم، برخی معتقد هستند که به دلیل مخالفت‌های سیاسی، ایران‌هراسی‌ها و اسلام‌هراسی‌ها ادبیات دفاع مقدس نمی‌تواند مسیری به محیط‌‌های نشر بین‌الملل باز کند، نظر شما در این زمینه چیست؟
در دنیا ژانری تحت عنوان دفاع مقدس نداریم.آنچه معمول و مصطلح است ژانر ادبیات جنگ است با زیر مجموعه موضوعات از قبیل داکیومنتری، گزارش نویسی، خاطره نگاری، داستان کوتاه، داستان بلند(رمان)، شعر و کودک و نوجوان. این ژانر سابقه طولانی و دیرین در ادبیات جهان دارد و همیشه جزو ژانرهای پر مخاطب بوده است.
این ژانر از ادبیات در کشور ما هم از سابقه طولانی برخوردار است.اگر بتوانیم آثاری که در حوزه ادبیات پایداری، ادبیات انقلاب اسلامی و موضوع دفاع مقدس در قالب کتاب تولید شده را در زیر حوزه ادبیات جنگ تجمیع کنیم شاید تاریخ پیدایش این نوع ادبیات در ایران به قدمت تاریخ پیدایش خط و کتابت در کشورمان برسد. آثاری که توانسته‌اند، پایمردی‌های ایرانیان در مقابل ظلم حاکمان، تعدی بیگانگان و از جان گذشتگی و ایثار دلاورمردان ایرانی را در طول تاریخ این سرزمین، به ویژه در تاریخ معاصر و 8 سال جنگ ایران و عراق به خوبی روایت یا تبیین کنند.
اغلب آثار خلق شده در این حوزه ، فارغ از آنهایی جنبه تبلیغی داشته و دارند و آنهایی که به نوعی از نظر مخاطب خارجی مروج جنگ و خشونت هستند، آثاری هستند که می توانند در یکی از موضوعات زیر مجموعه ادبیات جنگ تعریف شوند. از میان آثار موجود به جهت غنا در محتوا و سبک نوشتار نیز می‌توان آثار قابل توجهی برای ارائه در بازارهای جهانی نشر پیدا کرد.
ناشر خارجی دنبال محتوای خوب می‌گردد و اغلب مردان کلمات در جهان کمتر خود را درگیر مسایل سیاسی می‌کنند؛ لذا اگر بتوانیم در عرضه کتاب هایمان در این ژانر در بازارهای بین‌المللی نشر حرفه‌ای عمل کنید، به اعتقاد من کتاب‌های ما در موضوع ادبیات جنگ چیزی کمتر از کتاب‌های ادبی‌مان در سایر ژانرها ندارند.
آنهایی که ادعا می‌کنند ادبیات دفاع مقدس در خارج از مرزها موفق نیست، دنبال فرافکنی‌اند
دوستانی که معتقدند نمی‌شود، روی جهانی کردن ادبیات جنگ ایران، به هر بهانه‌ایی، کار کرد، یا آنهایی هستند که ادبیات جنگ ما را خوب نمی‌شناسند و یا دوستانی هستند که در این حوزه حرفه‌ای و موفق عمل نکرده و نمی کنند و برای پوشش ناکارآمدی خود دنبال فرافکنی هستند.
* تسنیم:شما با ناشران مختلفی در جهان ارتباط داشته‌اید، کتاب‌های مختلفی را نیز به آنها معرفی کرده‌اید، طبعا در میان این کتاب‌ها آثاری از دفاع مقدس نیز بوده است، برخورد ناشران خارجی با این آثار چطور بود؟
معرفی ادبیات جنگ ایران دربازارهای بین المللی نشر یکی از محورها اصلی فعالیت آژانس ادبی و ترجمه پل بوده است.ما قریب به صد عنوان اثر در این حوزه ، اعم از کودک و نوجوان،گزارش نویسی،خاطره نگاری و .... را در قالب کاتالوگ، تبلیغ در سایت و معرفی و نمایش در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب عرضه می‌کنیم، اما در کلاس‌بندی این گونه آثار آنها را در مجموعه جدا، تحت عنوان ادبیات جنگ نمی‌آوریم. نه بخاطر اینکه ممکن است مخاطب خارجی ما را آنها را پس بزند. بیشتر برای اینکه ناشران خارجی طرف مراواده ما که فقط روی ادبیات جنگ کار کنند خیلی محدود هستند؛ بنابراین اگر کتاب رمانی در موضوع جنگ باشد آن را در کاتالوگ ویژه ادبیات داستانی معرفی می‌کنیم.
کمتر ناشر خارجی را دیده‌ام که روی موضوع ادبیات جنگ ایران موضعگیری کند
در سال‌ها تجربه حضور در بازارهای بین المللی نشر کمتر ناشر خارجی را دیدم روی موضوع ادبیات جنگ ایران موضعگیری کند، بیشتر ملاحضه این را دارند که کتاب مروج خشونت نباشد و تبلیغ جنگ. البته سعی می‌کنیم در آثاری که از این حوزه معرفی می‌کنیم ملاحضات و ذائقه مخاطبی خارجی را در انتخاب آثار برای معرفی لحاظ کنیم.
دفاع مقدس در رتبه دوم فروش رایت آژانس پل طی یکسال گذشته بوده است
برای اثبات این ادعا که کتاب‌های ایرانی در موضوع ادبیات جنگ مخاطب دارند، فقط به این نکته اشاره می‌کنم که در تعداد کپی رایت کتاب‌هایی که این آژانس در بازه زمانی یکسال گذشته توانسته است به ناشران خارجی واگذار کند( 148 عنوان کتاب) ، کتاب‌ها در موضوعات انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و ایرانشناسی در ردیف دوم بعد از کتاب‌های کودک و نوجوان قرار می‌گیرند.
* تسنیم: برخی معتقدند که آثار دفاع مقدس را باید به شیوه‌هایی غیرمستقیم و در میان کتاب‌های دیگر به بازار های جهانی فرستاد، شما با این شیوه موافقید؟
اصلا و ابدا.مگر آثار ما در موضوع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مواد مخدر هستند که بخواهیم آنها را زیر آبی، مطرح کنیم. این آثار جزو افتخارات ادبی ما هستند و باید هویت آنها را در بازارهای بین المللی نشر پر رنگ نشان دهیم. مخاطب خارجی اغلب دنبال آثاری است که بومی ماست. آثار در موضوع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ویژه ادبیات ماست و ادبیات جنگ کشورهای دیگر کمتر محتوا و روایت‌هایی از جنس متون ما در ادبیات جنگ دارند.
ادعای مدیرکپی‌رایت انتشارات گارنت فرانسه: ادبیات جنگ ایران لطافت و طراوتی کم نظیر دارد
در سال 2001 ملاقاتی داشتم با مسول کپی رایت انتشارات گارنت در فرانسه،یکی از برندهای معروف نشر در فرانسه، برای معرفی آثارمان در حوزه ادبیات داستانی. چند رمان هم در موضوع ادبیات دفاع مقدس معرفی کردم. بعدا که نمونه صفحاتی از کتاب‌ها را به انگلیسی برایشان فرستادم ، در جواب ایمیلم نوشت که در این کتاب‌ها لطافت و طراوتی دیدیم که کمتر در سایر کتاب‌ها در موضوع ادبیات جنگ دنیا دیده بودیم.
سال گذشته در نمایشگاه فرانکفورت ناشری ایتالیایی به ملاقاتم آمد و گفت من دنبال آثاری هستم که روحیه مبارزه با امپریالیسم و استبداد را در بین مردم تقویت کند. از آنجاییکه ملت شما سابقه دیرین و پر افتخار در این حوزه دارد ، حتما آثار ارزنده در این خصوص دارید.
نباید به‌دنبال طرح ادبیات دفاع مقدس در بازارهای چین باشیم
*تسنیم: ادبیات صلح امروز یکی از گونه‌های موفق ادبیات در جهان به شما می‌رود، به نظر شما ادبیات دفاع مقدس ما چه اندازه قابلیت طرح در عناوینی چون ادبیات صلح و ... را دارد؟
همانطور که گفتم، ما همانگونه که در موضوعات علوم انسانی و اسلام شناسی و ادبیات کودک و نوجوان حرفی برای گفتن داریم، در موضوع ادبیات جنگ هم دستمان پر است. به شرط آنکه در نیازسنجی و مخاطب شناسی بازارهای نشر در کشورهای مختلف، نحوه پرزنته کردن آثار در مراوداتمان با طرف‌های خارجی، نحوه معرفی و عرضه آنها به مخاطبین هدف درست عمل کنیم و بدانیم که ورود و حضور در بازارهای بین المللی نشر، به ویژه در حوزه مبادلات کپی رایت بایدها و نبایدهای خود را دارد. در آنصورت برای نمونه متوجه می شویم که نباید برای معرفی آثارمان در بازار نشر چین اصلاً اقدامی بکنیم. بعضی وقت‌ها متاسف می‌شوم از دوستانی که برای معرفی آثار ایرانی در موضوع دفاع مقدس ، البته اغلب با هزینه و پول دولت، بدون اشراف به قواعد بازارهای بین المللی نشر در اغلب رویدادها شرکت می‌کنند و علی‌رغم توفیق شان در این حوزه برای ادامه کار ابرام و اصرار دارند.
انتهای پیام/
