هنرِ تصویری قرآن الگویی برای خلق آثار فاخر هنری

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا در دیدار جمعی از ایثارگران دفاع مقدس با رهبر معظم انقلاب که در تاریخ چهارم مهرماه صورت گرفت، معظم‌له با تأکید بر اهمیت هنر دفاع مقدس، آن را عامل تخریب نقشه جامع مستکبرین معرفی کردند و فرمودند: «در زمینه‌ی ادبیات جنگ،‌ ادبیّات دفاع مقدّس و کارهای هنری‌ای که روی دفاع مقدّس می‌شود و کارهای ادبیّاتی که روی دفاع مقدّس می‌شود، باید صد برابر بشود؛ آن‌وقت می‌توانیم در این زمینه احساس توفیق بکنیم. ان‌شاءالله بتوانیم از این طریق، نقشه‌ی جامع استکبار را به هم بزنیم».

این تأکید ما را بر آن داشت یادداشتی در زمینه جایگاه هنر و هنرمند در تأثیرپذیری فرهنگ عمومی جامعه از مفاهیم دینی و یا مفاهیم غیر ارزشی قلمی کنیم که در ادامه می‌خوانید. 

هنر، انتقال عواطف، احساسات و حقایق هستی به مخاطبان است. هنرمندان چیره‌دست با استفاده از این ابزار توانسته‌اند آثاری خلق کنند که اثر معنوی آن سالیان سال در ذهن و قلب جوامع بشری باقی بماند. این مسأله ناخداگاه ارتباطی معنوی بین هنرمند و بدنه جامعه ایجاد می‌کند چرا که هنرمندان، با خلق آثار بدیع، آنچه را که افراد عادی از درک آن عاجز بوده‌اند، برای همگان قابل فهم کرده‌اند. هنرهایی چون، فیلم‌نامه، داستان، رمان و نمایش‌نامه در زمره هنرهای ادبی و عکاسی، نقّاشی، مجسّمه‌سازی، آهنگ‌سازی، فیلم‌سازی، تئاتر، معماری، طراحی و ... در رده هنرهای تصویری قرار می‌گیرند.

در این بین هنر تصویری و جلوه‌های بصری سهم بیشتری در اثرگذاری بر روح و جان مخاطبان دارد. زبان تصویر این امکان را فراهم می‌کند تا فرد بتواند تجربیات خود را در فرمی قابل مشاهده تصویر کند به گونه‌ای که حتی افراد بی‌سواد مثل شخصیتی تحصیل‌کرده می‌تواند آن را بفهمد. بنابراین پناه بردن به تصویر وسیله‌ای برای عمق بخشیدن به مفاهیم مورد نظر هنرمندان و حتی صاحب‌قلمان و ادیبان است.

در واقع ارج نهادن به هنر و هنرمند همان ارج نهادن به قوانین هستی است؛‌ چرا که خداوند خود را «مصوّر یا تصویرگر» نامید و خلقت را نیز با هنر پیوند داد به گونه‌ای که برترین هنرمندان عالم سر تعظیم به هنرمندی خالق هستی فرود می‌آورند. از دیگر سو خداوند متعال از این ابزار برای عرضه آیات قرآن نیز بهره برد و این بار آیات وحیانی را در قالب هنر به عالمیان عرضه کرد. پیوند اجزای کلمه‌ها، جمله‌ها، ترکیب‌ها، آیات و سوره‌هایش و روابط گسست‌ناپذیر آن‌ها در بالاترین درجه‌ای که امکان قرار دارد، و در عین حال از نوع و تکثر، از یک وحدت، انسجام، تناسب، هماهنگی و تجاذب بی‌نظیر در میان اجزای متنوع خود گواهی بر این مطلب است. 

 یکی دیگر از وجوه هنری قرآن، بیان تصویری و ملموس بودن مفاهیم ذهنی آن است. در این راستا سیدقطب نظریه «تصویرپردازی هنری آیات قرآن» را حدود یک قرن قبل مطرح کرد. وی معتقد است که قرآن کریم در بیان اغراض گوناگون به بهترین وجه ازقاعده «تصویر» بهره برده است به طوری که این قاعده از نگاه او به عنوان ابزار برتر بیان قرآن و یک قاعده عام و فراگیر در آن به شمار می‌آید. بنابراین مضامین قرآن کریم دارای بیان بصری خاص و سراسر آیات این کتاب آسمانی به مثابه والاترین معجزه مکتوب پوشیده از تصویر است. 

بیشتر بخوانید:میرکتولی: جایگاه قرآن و آموزه‌های وحیانی در دنیای هنر / «ملک سلیمان» نگاه به حاکمیت را ارتقا داد

بنابراین باید پذیرفت ابزار هنر به عنوان مهم‌ترین ابزار انتقال فرهنگ به جوامع محسوب می‌شود. این ابزار آن زمان که در اختیار ارزش‌های تربیتی قرار گیرد، توانایی رشد و ارتقای جامعه و یا استحاله آن را خواهد داشت، اما آنسان که در اختیار اهداف ناپسند قرار گیرد،‌ توانایی تخریب فرهنگ و به دنبال آن اُفول ارزش‌های یک سرزمین را دارا خواهد بود. 

از جمله مفاهیم دینی و تاریخی موضوع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. به طور قطع از طلیعه‌های پیروزی انقلاب اسلامی از سال 1342 تا انتهای ماجرای دفاع مقدس یعنی سال 1367 به اندازه‌ای موضوعات آموزنده و عبرت‌انگیز وجود دارد که به راحتی می‌تواند نیاز محتوایی تمام هنرمندان کشور در زمینه هنر انقلابی و هنر دفاع مقدس را فراهم کند؛ کاری که تاکنون حق آن به طور شایسته و بایسته صورت نگرفته است.

 رهبر معظم انقلاب با نگاه نافذ خویش از زمانی که در جایگاه ریاست قوه مجریه کشور و نیز بعدها در جایگاه رهبری نظام قرار گرفتند، بارها اهمیت این موضوع را به جامعه هنری و فرهنگی کشور بازگو کرده‌اند و در این راستا مطالباتی را مطرح فرمودند. ایشان با توجه به اهمیت هنر در انتقال مفاهیم دینی و انقلابی در فرمایشاتی فرمودند: «شک نباید کرد که انقلاب به هنر نیازمند است و هنر انقلاب از آنجا که باید حامل مفاهیمی نو وقهراً  نا آشنا باشد و از آنجا که باید با همه معارضه‌ها وخصومت‌هایی که هیچ انقلابی  از آن مصون  نیست، درگیر شود و از آنجا که باید معارف نوین را در ذهن‌ها راسخ وماندگار سازد، ناگزیر باید هنری ممتاز وفاخر وپیشرو باشد» ^{(گفتگو با اعضاى‏«سومین کنگره‏ى شعر و ادب دانشجویان سراسر کشور-جهاددانشگاهى‏»،27/9/1365-)} و یا در بیاناتی دیگر با تأکید بر نقش هنر در تعمیق ارزش‌های انقلابی فرمودند: «انقلاب اسلامی ماندگار است  چرا که هدایت الهی وحمایت مردمی پشتوانه ی آن است. هنر شما باید در راه تعمیق ارزش‌های آن بکار رود. شما باید از ابزار  هنر خود شمشیری بسازید تا نا پاکی‌ها  وناخالصی‌ها  را بزداید، تاراه  رشد و پاکی وخلوص و تقوی در جامعه باز وهموار شود». ^{(-پیام به‏«چهارمین کنگره‏ی شعر و ادب و هنر»،26/2/1363).}

نتیجه اینکه مسأله هنر و تأثیرگذاری آن در فضای روحی و فکری انسانها امری غیر قابل انکار است. صهیونیست جهانی و سپاه کفر در  راستای اهداف ددمنشانه و خصمانه خود و با بهره‎گیری از طبیعت هنر و با استفاده از بهترین تکنیکهای هنری در قالب ساخت انیمیشن‌ها، نرم‎افزارها و بازی‌های پر قدرت سه بعدی موجی از تبلیغ آموزه‎های تحریف‌شده خود و نیز موجی از اسلام‌هراسی را علیه مسلمانان در سراسر دنیا ایجاد کرده و باید گفت تنها راه تقابل با آن، تولید آثاری فاخر در زمینه‌های هنری است. اکنون جوامع مسلمان با وجود تکثر مفاهیم قرآنی و آیینی و تاریخی به قدری دارای محتوا هستند که به راحتی می‌توان نیاز تمام مخاطبان را فراهم کرد؛‌ موهبتی که دشمنان اسلام از آن تهی هستند، لذا همواره به دنبال نمادسازی و اسطوره‌سازی و ارائه آن‌ها در قالب هنر هستند. 

یادداشت: سعید شیری

انتهای‌پیام/