سیستان و بلوچستان| راه‌آهن چابهار-زاهدان روی ریل بی‌پولی؛ سرمایه هندی‌ها مقدم بر آستان قدس رضوی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، "آستان قدس رضوی اقتصادی‌ترین راه آهن ایران یعنی چابهار- زاهدان- سرخس را در راستای اجرای ماموریت‌ محرومیت‌زایی تامین مالی کند"، این درخواست سه‌ ماه پیش جمعی از بسیج‌های دانشجویی دانشگاه‌های تهران خطاب به تولیت آستان قدس رضوی است که شاید فرجی باشد بر بی‌پولی اقتصادی‌ترین راه ریلی ایران.

به گواه کارشناسان و صاحب‌نظران بین‌المللی بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و به‌خاطر قرارگیری در خارج از خلیج فارس و مبدا ورودی اقیانوس هند در دریای عمان راهبردی‌‌ترین، ‌به‌صرفه‌ترین، امن‌ترین و اقتصادی‌‌ترین بندر ایران، افغانستان و 5  کشور آسیای میانه است؛ بندری که قرار است در طرح استراتژیک توسعه سواحل مکران یک‌تنه بار دیگر بنادر خلیج فارس در آینده نزدیک را به دوش بکشد و به بندر اصلی واردات، صادرات و ترانزیت ایران، افغانستان و 5 کشور آسیای میانه تبدیل شود.

شرط عملیاتی شدن راهبردی‌ترین بندر ایران ریل است؛ عمده بارهای ترانزیتی، وارداتی و صادراتی ایران ،افغانستان و آسیای میانه به‌دلیل تناژ بالا و طی مسافت طولانی اصطلاحا ریل‌پسندند و به‌صرفه است تا با ریل جا به جا شوند.

محور ریلی چابهار-زاهدان-سرخس در دو قطعه در حال ساخت است،  قطعه اول به‌طول 610 کیلومتر قرار است چابهار را به زاهدان و به شبکه ریلی کشور تا مرز میلک(مرز مشترک ایران و افغانستان) متصل کند و قطعه دوم نیز زاهدان را به بیرجند و سپس سرخس به‌ طول 760 کیلومتر متصل می‌کند و امکان اتصال ریلی چابهار با مرز ترکمنستان و آسیای میانه نیز فراهم می‌شود.

محور ریلی چابهار- زاهدان به‌ طول 610 کیلومتر از سال 89 آغاز شد اما به‌دلیل کمبود اعتبارات با وقفه‌ای سه‌ ساله رو به‌ رو شد و دوباره در سال 92 این‌بار توسط قرارگاه سازندگی حضرت خاتم الانبیا(ص) شدت گرفت. قطعه دوم آن هم از زاهدان تا سرخس به‌تازگی در اواخر سال گذشته آغاز شده است.

7500 میلیاردتومان اعتبار تکمیلی

طبق قانون بودجه 97، احداث کریدور ترانزیتی چابهار-سرخس مجموعاً به 7هزار و 500میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، اما در طول 8 سال گذشته جمعاً کمتر از یک هزار میلیارد تومان به آن تخصیص داده شده است. عباس خطیبی معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور می‌گوید: تاکنون هزار میلیاردتومان از محل بودجه و اوراق به قطعه اول این راه آهن حدفاصل چابهار تا زاهدان تخصیص یافته و برای تکمیل قطعه اول حدود 4 هزار میلیاردتومان دیگر اعتبار نیاز است.

وی می‌افزاید: اکنون زیرسازی قطعه چابهار به ایرانشهر بیش از 65 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در مجموع پیشرفت فیزیکی راه آهن چابهار-زاهدان به 33 درصد رسیده است.

راهکار دولت استفاده از منابع هندی‌ها

با توجه محدویت منابع دولتی، برای تامین مالی و اتمام سریع اقتصادی‌ترین محور ریلی ایران، راهکارهای مختلفی ارائه شده از استفاده از صندوق توسعه ملی تا منابع خصوصی و خارجی؛ راهکار دولت فعلا استفاده از منابع هندی‌ها به شکل قراردادهایB.O.T   (ساخت، بهره‌برداری و اجرا) برای پایان بی‌‌پولی این محور ریلی است.

بارهای ترانزیتی که هند می‌خواهد به بازارهایش در افغانستان و آسیای میانه صادر کند و یا این کشورها می‌خواهند به هند صادر کنند ریلی هستند؛ بنابراین هند علاوه‌بر سرمایه‌گذاری در بندر چابهار و تجهیز آن به امکانات تخلیه و بارگیری برروی ریل چابهار هم قرار است سرمایه‌گذاری کند. خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل می‌گوید: هند یک خط اعتباری 900 میلیون دلاری برای راه‌آهن چابهار-زاهدان اختصاص داده که در صورت باز شدن فاینانس این خط انتظار می‌رود قطعه اول پروژه راه آهن چابهاز-زاهدان-مشهد-سرخس که برای اتصال بندر چابهار به شبکه ریل ضروری است ظرف 3 سال آینده به بهره‌برداری برسد.

بااین‌حال اما به گواه کارشناسان با توجه به خروج آمریکا از برجام و اکراه بانک‌ها برای کار با ایران زیاد نمی‌توان به تأمین مالی این مقدار سرمایه‌گذاری عظیم از سوی هندی‌ها دل بست به‌ویژه آنکه هند هنوز سرمایه‌گذاری 85 میلیون دلاری خود را در بندر شهید بهشتی چابهار و تجهیز دو اسکله به جرثقیل‌های تخلیه و بارگیری نمایان نکرده و بارها از سوی وزارتخانه‌ها و مسئولان هندی اعلام شده که شرکت‌ها و بانک‌های هند از کار با ایران و تأمین مالی پروژه‌ها به‌خاطر مجازات‌های آمریکا علی‌رغم میل دولت هند برای سرمایه‌گذاری در چابهار طفره می‌روند.

محرومیت‌زدایی از شرق کشور در گرو عملیاتی شدن ظرفیت بندر چابهار

یک کارشناس اقتصاد حمل و نقل می‌گوید: با توجه به محدودیت هندی‌ها برای کار با ایران و اتمام به‌موقع  و سریع پروژه ریلی چابهار، به‌نظر می‌رسد تنها راه تامین مالی این پروژه عظیم استفاده  از منابع آستان قدس رضوی باشد.

محمدعلی رحیمی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: هرچند برای تکمیل کل دو قطعه بیش‌از 7 هزار میلیاردتومان اعتبار برآورد شده اما با توجه به اتصال سریع بندر چابهار به ریل، تکمیل قطعه اول که هم‌اکنون حدود 33 درصد پیشرفت فیزیکی دارد در اولویت است.

وی تصریح می‌کند: آستان قدس رضوی در راستای ماموریت‌ محرومیت زدایی خود در شرق کشور باید به‌صورت جدی به تامین مالی این پروژه ورود کند چراکه در صورت اتصال چابهار به ریل ظرفیت بالقوه 8 تا 15 میلیون تنی این بندر به‌طور کامل عملیاتی می‌شود و نقش مهمی در ایجاد شغل و محرومیت‌زدایی در استان‌های شرقی کشور که از محروم‌ترین استان‌ها هستند ایفا می‌کند.

این کارشناس اقتصاد حمل و نقل خاطرنشان می‌کند: معادن بسیار غنی در شرق کشور و به‌ویژه در سیستان و بلوچستان به‌عنوان رنگین کمان معادن کشور شناسایی شده؛ فقط در سیستان و بلوچستان یک میلیارد تن ذخایر معدنی هم‌چون معادن آنتیموان سفیدآبه، مس چهل کوره، تیتانیوم، طلا وسنگ های ارزشمند شناسایی شده که بهره‌برداری از آن‌ها در صورت اتصال ریلی چابهار و با صرفه شدن حمل و نقل آن‌هاست؛ قاعدتا در صورت عملیاتی شدن ظرفیت بندر چابهار که یکی‌از مهم‌ترین ماموریت‌های آن صادرات و ترانزیت سنگ معدن ایران و افغانستان است؛ اشتغال‌زایی قابل‌توجهی در صنعت معدن شرق کشور به‌وجود می‌آید.

آستان قدس فعلاً گزینه دولت نیست

با این حال اما به‌نظر فعلا گزینه آستان قدس روی میز دولت نیست؛ محمدرضا رئیسی مدیرعامل شرکت مسکن و عمران آستان قدس رضوی اخیرادر گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های محلی گفته: در مورد پروژه ریلی زاهدان به سرخس هنوز اقدامات جدی انجام نشده است و علیرغم این‌که 2 سال از زمان اعلام آمادگی شرکت عمران قدس رضوی برای مشارکت در این پروژه به وزارت راه و شهرسازی می‌گذرد ولی پاسخی از این وزارتخانه به ما نرسیده است.

وی تاکید کرده: شرکت مسکن و عمران آستان قدس رضوی در معاونت ریاست جمهوری هم جلسه‌ای درمورد این پروژه داشته‌ و در آن­جا هم برای مشارکت در این پروژه اعلام آمادگی کرده اما متاسفانه هنوز به این درخواست پاسخی داده نشده است.

هرچه که باشد، تامین مالی اقتصادی‌ترین پروژه ریلی ایران توسط آستان قدس با توجه به محدودیت ایران در استفاده از منابع خارجی در شرایط تحریم و صدالبته بدقولی مهارجه‌ها، منطقی‌ترین گزینه برای تکمیل سریع این پروژه ریلی است؛ پروژه‌ای که بال دوم راهبردی‌ترین بندر ایران برای مبادلات تجاری آینده اقتصاد ایران است.

گزارش از سیدامیرحسین عظیمی

انتهای پیام/ن