«بلوچستان»؛ مستندی از محرومیت‌های بزرگ یک منطقه همیشه در حاشیه
مستند «بلوچستان» به کارگردانی محسن‌زارعی با موضوع روایت محرومیت‌های منطقه بلوچستان و وضعیت توسعه‌یافتگی آن در نهمین جشنواره مردمی فیلم عمار به نمایش درمی‌آید.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، محسن زارعی مستندساز امسال با اثر «بلوچستان» در جشنواره عمار حضور دارد. زارعی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم تاکید کرد: استان سیستان و بلوچستان بزرگترین استان کشور است اما تقریبا حاشیه‌ای‌ترین استان کشور نیز هست. این موضوع در تمام ابعاد این استان تاثیر گذاشته‌است و در فضای رسانه‌ای نیز، نسبت به این استان خبررسانی مناسبی صورت نمی‌گیرد. اتفاق بدتر این است که بیشتر اخبار منتشر شده درباره این منطقه اخبار منفی نظیر تبعید، مواد مخدر،گروه‌های تروریستی و... است و نام این منطقه به نوعی با خشونت و اخبار تروریستی گره خورده‌است که این اتفاق ریشه در حاشیه‌ای بودن سیستان و بلوچستان دارد.
وی درباره دلیل انتخاب چنین سوژه‌ای گفت: ما پیش‌تر درباره مناطقی چون سیستان، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان مستندهایی را با محور توسعه و عدالت کار کرده‌بودیم و دو مستند «ماهی‌ها در سکوت می‌میرند» و «ماهی‌ها در سکوت نمی‌میرند» را با محوریت منطقه سیستان ساختیم اما این بار تصمیم گرفتیم به منطقه بلوچستان بپردازیم. شروع این مستند به درگیری ما درباره این منطقه و وضعیت توسعه‌یافتگی آن بازمی‌گردد. ما با محوریت توسعه بر هر نقطه بلوچستان که دست می‌گذاشتیم، به یک مشکل جدی برمی‌خوردیم؛ از کشاورزی گرفته تا آموزش، بهداشت، صنعت و... مشکلات زیادی در این منطقه وجود داشت. جالب این‌جاست یکی از صحبت‌های مکرری که درباره این استان می‌شنیدیم، این بود که اگر جاده ترانزیتی استان درست شود، مشکلات آن نیز حل می‌شود؛ یا اگر به منطقه چابهار پرداخته شود، مشکلات استان حل می‌شود ولی واقعیت این است که باید به تمام مشکلات موجود در این منطقه که حول محور توسعه است، به صورت موازی با هم پرداخته شود چراکه اگر این مسائل را با هم و درکنار هم نبینیم، هیچ یک از آنها مرتفع نمی‌شود. از این رو سعی کردیم با نگاهی کل‌گرایانه به مسائل مختلف موجود در این منطقه بپردازیم.
این مستندساز در توضیح مسائل و مشکلات بلوچستان افزود: اگر بخواهم در این مورد مثالی بزنم، می‌توانم بگویم در حال حاضر که جمعیت غالب کشور شهرنشین است، بالای 50 درصد جمعیت این استان کشاورز هستند. از طرف دیگر بیشترین سطح زیرکشت خرمای کشور نیز متعلق به این منطقه است. این درحالی است که در بسیاری از مناطق استان، بیست تا سی کیلو خرما به قیمت چهار هزار تومان فروخته می‌شود؛ یعنی کیلویی صد و پنجاه تا دویست تومان. از طرف دیگر استفاده از سردخانه در این منطقه صرفه اقتصادی ندارد چراکه خرما بی ارزش است و وضعیت معیشتی مردم منطقه طوری نیست که توانایی خرید سردخانه را داشته باشند. شرایط بسته بندی و انتقال خرما را هم ندارند. نبود امکانات باعث شده درختان خرما در بسیاری از مناطق این استان خشک شوند. مثلا در منطقه سراوان دشت‌های وسیعی را می‌بینید که درختان خرما در آن به حال خودشان رها شده و کاملا خشک شده‌اند. ممکن است قیمت یک درخت خرما در شهر بم پانصد هزار تومان باشد اما در سیستان بلوچستان همین درخت چهل هزارتومان است. از طرف دیگر ما در این منطقه با حجم عظیمی از مهاجرت‌های بی‌بازگشت روبه‌رو هستیم که از روستاها به شهرها صورت می‌گیرد. اکنون چهل درصد جمعیت زاهدان و هفتاد درصد جمعیت چابهار حاشیه‌نشین هستند.
وی با اشاره به اینکه بزرگترین حاشیه‌نشینی متمرکز ایران را در منطقه بلوچستان شاهد هستیم، گفت: اکنون بزرگترین حاشیه نشینی متمرکز ایران متعلق به منطقه‌ای در چابهار است که نام آن "کُمپ مرادآباد" است. اگر شما نام این منطقه را در اینترنت جستجو کنید، مطلب خاصی درباره‌اش پیدا نمی‌کنید. دلیل آن این است که این منطقه پشت نام منطقه آزاد تجاری چابهار پنهان شده و به این بهانه همواره در حاشیه باقی مانده‌است.
زارعی درباره حمایت و مشارکت نهادها در ساخت مستند «بلوچستان» گفت: ما به تازگی با شبکه مستند قرارداد بسته‌ایم که به موجب آن تهیه‌کننده حقوقی کار، شبکه مستند است اما در حین ساخت، قرارگاه پیشرفت و آبادانی سیستان و بلوچستان همراهمان بود و به ما کمک‌های بسیاری کرد. این قرارگاه در نقاط مختلف استان، اشخاصی را برای کارآفرینی قرار داده‌است و اطلاعات قابل قبولی را درباره سراسر منطقه در دست دارد که از این حیث خیلی به ما کمک کرد. اطلاعات منسجم درباره منطقه سیستان و بلوچستان بسیار کم است و به سختی به دست می‌آید اما از آنجایی که این بچه‌ها در منطقه کار میدانی کرده بودند، اطلاعات بسیار خوبی نسبت به آنجا در اختیار داشتند و در مجموع مارا به لینک‌های مناسبی وصل کردند. مثلا امام جمعه اهل سنت سراوان به واسطه بچه‌های قرارگاه به ما متصل شد و هنگامی که می‌خواستیم در منطقه "کافه بلوچی" که مرکز اصلی انتقال سوخت قاچاق به پاکستان و آخرین نقطه مرزی‌ای است که از آنجا بخش اعظم سوخت قاچاق از کشور خارج می‌شود، حضور پیدا کنیم، به راحتی به واسطه لینک‌هایی که بچه‌های قرارگاه در اختیار ما قراردادند، توانستیم در این منطقه حاضر شویم چراکه اگر با این مناطق ناآشنا باشید، ممکن است حضور در آنها برای شما ناامن و خطرناک باشد ولی مولوی این منطقه هنگام مصاحبه همه جا همراه ما بود و کمک‌های بسیاری به ما کرد.
وی با تاکید بر روحیه مهمان‌نوازی مردم بلوچستان گفت: مردم بلوط مردمی بسیار مهمان‌نواز هستند و ما در هر نقطه‌ای که حضور پیدا می‌کردیم، اکثر وعده‌های غذایی گروهمان به زحمت مردم عادی تهیه می‌شد. حتی اگر برای خوردن یک لیوان آب به خانه‌ای می‌رفتیم، حتما باید به آنها اعلام می‌کردیم که برای ناهار اینجا نمی‌مانیم وگرنه آنها ناگفته برای ما ناهار درست می‌کردند. این درحالی است که آب در این مناطق گران و ارزشمند است و یک وانت آب برای اهالی منطقه بین چهل تا پنجاه هزارتومان درمی‌آید. از این رو تهیه غذا برای یک گروه 7 نفره کار بسیار سختی است ولی این مردم آن‌قدر مهمان‌نواز بودند که ما به راحتی توانستیم در آنجا کار کنیم.
زارعی در پایان خاطرنشان کرد: بخش قابل توجهی از مطالبی که درباره این منطقه در رسانه‌ها منعکس می‌شود، مبتنی بر تمام واقعیت آن نیست و در بسیاری از مواقع ناشی از موج‌سازی‌های منفی رسانه‌ای است.
مستند بلوچستان پیش از این در بخش جایزه شهید آوینی سینما حقیقت موفق به کسب دیپلم افتخار شده‌است و اکنون در نهمین جشنواره مردمی فیلم عمار نیز حضور خواهد داشت.
انتهای پیام/
