پدیده شوم خشکسالی بر سر منطقه زاگرس; جنگل «هلن» چهارمحال و بختیاری مقاوم در برابر خشکسالی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، حافظت از محیط زیست وظیفه عمومی تلقی می‌‌شود از این رو هر گونه فعالیت اقتصادی و غیره که با تخریب غیرقابل جبران محیط زیست روبه‌رو باشد ممنوع است. قانون اساسی از یک سو هر گونه تخریب محیط زیست را ممنوع کرده و از سویی دیگر حفظ محیط زیست را وظیفه همگانی دانسته است و این گونه نیست که این وظیفه فقط بر دوش سازمان محیط زیست باشد بلکه همه مردم و سازمان‌ها و نهادها باید از محیط زیست خود که شامل محیط زنده و غیر زنده و ارتباطی که بین آن‌ها است حفاظت کنند.

شهرام احمدی مدیرکل سازمان محیط زیست چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در رابطه با حفاظت محیط زیست و منطقه حفاظت شده جنگل هلن نکاتی را بیان کرد که شرح آن در پی آمده است.

تسنیم: وظایف سازمان محیط زیست در چه راستا، با چه هدف و شامل چه مواردی است؟

احمدی: وظایفی که سازمان حفاظت محیط زیست برعهده دارد، وظیفه حاکمیتی است در واقع سازمان محیط زیست یک سازمان فرابخشی است به این صورت که مرتبط با مسائل اقتصادی، توسعه، اجتماعی، سلامتی، امنیتی، بحرانی و غیره است.

نخستین وظیفه سازمان محیط زیست افزایش آموزش‌های زیست محیطی و ارتقاء فرهنگ محیط زیست در جامعه است و در بعد کلان از کوچکترین تا بزرگترین بخش‌ها اعم از مهد کودک، دبستان تا سطوح بالاتر آموزش‌های لازم را ارائه دهد و مردم را نسبت به مسائل زیست محیطی آگاه کرده و حساسیت آنان را در حفاظت از محیط زیست بالا ببرد. همچنین انجام پژوهش‌های لازم در رابطه با بحث محیط زیست چه در زمینه طبیعی، چه در زمینه انسانی یکی دیگر از وظایف این سازمان است.

اما وظیفه دیگر حفاظت از تنوع زیستی است. تنوع زیستی یعنی گوناگونی حیات؛ انواع گونه‌های جانوری، گیاهی و غیره به عبارتی می‌توان گفت تنوع زیستی ضامن بقاء هر کشوری است اگر تنوع زیستی منطقه‌ای قوی باشد بالطبع کشاورزی، محیط زیست، اقتصاد، امنیت، قدرت سیاسی و غیره قوی‌تر و بالاتری دارد. تنوع زیستی زیربنایی برای اقتصاد، اجتماع، سیاست، امنیت و غیره است که حفظ این زیربنا جزیی از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست است.

وظیفه دیگر نظارت بر مراکز تولیدی، صنعتی، خدماتی و پایش آنان در جهت جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط زیست است. به طور مثال محل دفن زباله مربوط به واحد خدماتی، آلودگی‌های کارخانجات مربوط به واحد صنعتی و غیره است که سازمان محیط زیست باید در صدور مجوز آنان، نحوه کار و عملکرد آن‌ها نظارت کند و در صورت عدم رعایت قوانین و ضوابط با آنان برخورد کند.

سازمان محیط زیست در اجرای کارهای مربوط به حفاظت نقش ندارد بلکه بر اجرای آن‌ها توسط متولیان کارهای مربوطه مثل دفن زباله نظارت و پایش دارد. همچنین جلوگیری از آلودگی آب به عهده این سازمان است.

هر جایی که به اراضی دولتی و ملی و مناطق چهارگانه محیط زیست مربوط می‌شود، تخریب و تصرف شود، محیط زیست وظیفه دارد براساس قانون تعقیب قضایی کند و با متخلفان حوزه طبیعی مثل شکار، سیل، تخریب و آلودگی‌ها برخورد قانونی کند.

تسنیم: توضیحاتی در مورد جنگل هلن، موقعیت جغرافیایی و خصوصیات بدهید.

احمدی: منطقه حفاظت شده جنگلی هلن سال 1378 به عنوان منطقه حفاظت شده جنگلی معرفی و تصویب شد.

مساحت این منطقه جنگلی حفاظت شده حدود 38735 هکتار است و بیشترین گونه شاخص این منطقه، گونه بلوط است. اکنون نیز حفاظت این منطقه در سه شهرستان کیار، اردل و لردگان انجام می‌‌شود و مدیریت مستقل و ریاست منطقه نیز زیر نظر کیار است و دو شهرستان دیگر هم کمک می‌کنند. یک پاسگاه حفاظتی و یک پایگاه آتش‌نشانی در منطقه بره مرده و همچنین یک پاسگاه حفاظتی در روستای معدن، مرز بین کیار و لردگان و گشت‌های حفاظتی سیار مشغول به حفاظت از منطقه جنگلی هلن هستند.

تسنیم: گونه درختان بلوط در جنگل هلن در چه وضعیتی قرار دارد؟ 

احمدی: اگر بخواهیم به آسیب‌های مناطق جنگلی هلن بپردازیم، باید گفت که آسیب اصلی به‌خاطر تغییر اقلیمی و خشکسالی است همچنین وابستگی معیشت مردم به منابع طبیعی و محیط زیست می‌تواند در روند آسیب‌ها مثل قطع درختان و چرای بی‌رویه دام‌ها تأثیر گذارد اما در مناطق حفاظت شده مراقبت‌ها، حساسیت‌ها و تلاش‌های شبانه روزی نیروهای مربوطه وجود دارد.

استان ما مانند سایر استان‌های واقع در زاگرس با یک پدیده شومی به عنوان زوال اکوسیستم در زاگرس درگیر است، قسمتی از منابع و محیط زیست این مناطق در حال نابودی است اما در حال حاضر وضعیت حفاظت محیط حفاظت شده جنگل هلن وضعیت خوبی دارد.

قبلاً این گونه بود که درختان بلوط را برای ساخت ذغال قطع و قاچاق می‌کردند اما اکنون حفاظت فیزیکی و شبانه روزی جنگلبانان و نیروهای پاسگاه بسیار افزایش یافته است اما باید این موضوع را بپذیریم که بهترین روش برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، فرهنگ‌سازی است و نیازمند مشارکت مردم است.

ما باید سعی کنیم برای مردم آن منطقه معیشت و شغل مناسب ایجاد کنیم تا از جنگل و گونه‌های آن برای گذران زندگی خود استفاده نکنند و فشار بر طبیعت کاهش یابد. می‌توان گفت بخش عظیمی از قطع درختان به خاطر معیشت، زندگی، تأمین سوخت و ذغال و چوب و غیره است اما با گازرسانی بخشی از مناطق، فشار بر جنگل و درختان بلوط کاهش یافت. همچنین از طریق رفع تعارضات بین مردم و مناطق جنگلی توانستیم مشارکت مردم را در حفظ آن مناطق افزایش دهیم.

تسنیم: آفت‌هایی در نابودی درختان بلوط دست دارند، برای برطرف کردن این مشکل چه اقدامی صورت گرفته است؟

احمدی: یک سری آفت‌هایی در این مناطق وجود دارد که در زوال درختان بلوط نقش دارند. مطالعاتی در زمینه شناخت و رفع این آفت‌ها انجام گرفته است و سعی ما بر این است که بیشتر مطالعات و اقدامات بیولوژیکی داشته باشیم و با هماهنگی سازمان محیط زیست و جنگلبانان برای نابودی این آفت‌ها اقدامات مناسبی را انجام دهیم.

تسنیم: طرح احیای جنگل و درختان بلوط به کجا رسیده است؟

احمدی: درختان بلوط و جنگل هلن به صورت خیلی حساس حفاظت می‌شود اما یک طرح جنگلانه وجود دارد به این صورت که  برخی از مدارس توسط دانش‌آموزان با توجه به آموزش‌های ارائه شده، دانه‌های بلوط را برای احیای بلوط در اطراف جنگل هلن کاشتند. همچنین برخی از تشکل‌های مردم نهاد با همکاری و مشارکت سایر دستگاه‌ها در احیای درختان بلوط کمک کردند همچنین قابل ذکر است بیشتر این اقدامات، فرهنگی و آموزشی هستند و بودجه چندان زیادی نیاز ندارند.

تسنیم: طرح احیای درختان بلوط چگونه پیش می‌رود؟

احمدی: طرح احیای درختان بلوط در منطقه حفاظت شده جنگل هلن انجام نشده و فقط طرح جنگلانه به همکاری مردم صورت گرفته است. شاید این طرح احیا در جای دیگر و خارج از منطقه حفاظت شده جنگل هلن در حال انجام است. ولی در کل جنگل هلن تحت حفاظت‌های بسیار زیاد و تلاش‌های محافظان و جنگلبانان است.

تسنیم: مشکلاتی که در این راستا برای سازمان محیط زیست وجود دارد چیست؟

احمدی: یک مشکلی که وجود دارد بخشی‌نگری است، سازمان محیط زیست یک سازمان فرابخشی است و همه دستگاه‌ها باید همکاری و مشارکت داشته باشند.

مشکل بعدی مشکلات اقلیمی و خشکسالی‌های مکرر است که به محیط زیست بسیار آسیب می‌رساند. سومین مسئله نیز کمبود شدید نیرو و امکانات است. سازمان محیط زیست استان در حال حاضر حدود یک سوم نیروهای مورد نیاز خود را دارد؛ بنابراین نمی‌تواند به طور کامل پاسخگو و رفع کننده مشکلات باشد لذا باید در تخصیص بودجه، نیرو، امکانات و مسائل دیگر تجدید نظر شود.

تسنیم: سخن آخر

احمدی: اصحاب رسانه، صدا و سیما و خبرگزاری‌ها می‌توانند بیشترین تأثیر را در حفظ محیط زیست داشته باشد. هر چه در زمینه فرهنگ‌سازی قدم برداریم و بیشتر آموزش دهیم و مردم را در جهت حفظ محیط زیست و توسعه پایدار ترغیب کنیم، هم محیط زیست و هم خود مردم سالم‌تر می‌مانیم. همچنین دستگاه‌ها اجرایی، سازمان‌ها و ادارات استان، سازمان محیط زیست را عنوان یک سازمان فرابخشی در نظر بگیرند و در جهت نیل به اهداف و حفاظت از محیط زیست با سازمان همکاری و مشارکت کنند.

انتهای پیام/ح