یکپارچگی اوراسیایی: ۱۰ رویداد مهم سال ۲۰۱۸

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به نقل از سایت ritmeurasia.org، تحلیلگر سیاسی الکساندر شوستُوف طی تحلیلی 10 مرحله عمده در یکپارچه‌سازی اوراسیا در سال 2018، حوادث، پدیده‌ها و فرآیندهای مثبت و منفی را به ترتیب زیر بیان کرده است.

1. اجرایی شدن قانون گمرکی جدید اتحادیه اقتصادی اوراسیا از تاریخ 1 ژانویه 2018

بحث و توافق در مورد این قانون در سال 2017 پیش آمد، و پذیرش آن با مشکلات زیادی همراه بود. این قوانین گمرکی با توجه به پیشرفته ترین شیوه‌های بین المللی در گمرک تدوین شده، اعلام کامل کالا به صورت الکترونیکی را میسر کرده، تقریبا زمان اعلام ثبت گمرکی را نصف و زمان خروج کالا را از گمرک تا شش برابر کاهش می‌دهد.

به لحاظ آماری، سنجش تأثیر قانون گمرکی جدید بر پویایی تجارت بین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا سخت است. با این حال، در طول سال گذشته، رشد پایداری را از خود نشان داده است.

2. ادامه رشد تجارتی که از سال 2017 آغاز شده بود

در طول ژانویه-اکتبر سال 2018، حجم تجارت خارجی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به 21.5 درصد افزایش یافته و به 617.2 میلیارد دلار رسید که در آن رشد صادرات سه برابر سریعتر از واردات بود. و تجارت متقابل به 11.1٪ افزایش یافته و به 49.5 میلیارد دلار رسید. سال گذشته، تجارت داخل اتحادیه رشد سریع دو برابری داشت، که گفته شد تاثیر احیایی پس از سقوط 2014-2016، داشت. علاوه بر این، رشد سریعتر تجارت خارجی در سال 2018 با افزایش قیمت نفت مرتبط بود، که مبنای صادرات دو اقتصاد بزرگ اتحادیه - روسیه و قزاقستان است.

3. رسیدن به سطح جدیدی از همکاری در زمینه هوا فضا

از آنجا که روسیه یکی از رهبران جهان در این زمینه است، چنین همکاری می‌تواند نشان دهد که اتحادیه اقتصادی اوراسیا نه تنها یک اتحادیه "اقتصاد مواد اولیه خام" است، بلکه از یک پتانسیل تکنولوژیکی بالایی نیز برخوردار است.

در ژوئیه 2018، در 17اُمین جلسه کمیته مشورتی صنایع کمیسیون اقتصادی اوراسیا، طرح پیشنهادی برای ایجاد یک مجموعه ماهواره‌ای اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای سنجش از راه دور زمین تایید شد. و در ماه مِی، روسیه، قزاقستان و بلاروس در مورد همکاری‌های صنعتی برای تولید ماهواره‌ها توافق کردند. انتظار می رود که مجموعه ماهواره‌ای مشترک اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 2019 مستقر شود.

4. مولداوی وضعیت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا را دریافت کرد.

این در جریان نشست شورای عالی اقتصادی اوراسیا در 14 مِی 2018 در سوچی اتفاق افتاد. در کل چنین وضعیتی از قبل در قانون اتحادیه پیشبینی نشده بود. به همین دلیل، در ابتدا، شورا موقعیت وضعیت ناظر در اتحادیه را تصویب کرد و سپس به مولداوی این وضعیت داده شد. تصویب این تصمیم مستقیما مربوط به انتخاب ایگور دودون به عنوان رئیس جمهور مولداوی در پایان سال 2016 بود که سعی در گسترش سیاست خارجی خود در جهت روسیه و اتحادیه اقتصادی اوراسیا داشت.

با این حال، در شرایطی که قدرت رئیس جمهور به شدت توسط پارلمان محدود می‌شود، تمام تلاش‌های از این نوع، با مخالفت فعال طرفداران غرب رو به رو شده و می‌شود. به این ترتیب بود که برای امتناع از امضای مفاد قانون ائتلاف طرفدار غرب، ایگور دودون پنج بار به دلیل بی‌کفایتی در اتخاذ تصمیمات از جانب دادگاه قانون اساسی از قدرت خود بازداشته شد و حق امضا به رئیس پارلمان آندریان کاندو داده شد.

5. دستیابی به موافقت‌نامه‌های مهم همکاری با ایران و چین  

اسناد تفاوت‌های قابل توجهی داشتند. توافق با ایران شامل ایجاد یک منطقه آزاد تجاری کامل بود که موجب کاهش یا تنظیم مجدد میزان عوارض واردات در طیف وسیعی از کالاها شد. با چین نیز، توافق‌نامه‎ها در مورد "همکاری‌های گسترده و صنعتی" به دست آمد. دلایل این تفاوت‌ها بسته به سطوح مختلف توسعه اقتصادی آنها می‌باشد. قیمت کالاهای چینی به طور قابل ملاحظه ای پایین است و به هنگام ایجاد یک منطقه آزاد تجاری با چین، اتحادیه اقتصادی اوراسیا ممکن است با ترک شرکت‌های خود از بازار داخلی مواجه شود. در عین حال، توافق با چین موجب کاهش تنش میان پروژه های اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کمربند اقتصادی جاده ابریشم شد که به طور بالقوه می‌توانست منجر به درگیری میان مسکو و پکن شود.

6. تغییر قدرت در ارمنستان به دلیل انقلاب مخملی

نخست وزیر کشور سرژ سرگسیان که قصد داشت قدرتش را پس از دو دوره ریاست جمهوری حفظ کند، استعفا داد و دولت را نیکول پاشینیان رهبر اپوزیسیون رهبری کرد. پیشتر، نخست وزیر جدید مخالف ورود مجدد ارمنستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بود، به محض اینکه که خود این اپوزیسیونر کابینه را به دست گرفت، مساله سیاست او نسبت به این اتحادیه مطرح شد. اما رهبری جدید ارمنستان تصمیم گرفت که اقدامات جدی در این زمینه نداشته باشد. قرارگیری میان جمهوری آذربایجان و ترکیه به لحاظ ژئوپلیتیکی و نظامی-استراتژیکی بسیار وابسته به روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی است که باعث می شود تا ایروان به همین راحتی نتواند به سمت ایالات متحده و اتحادیه اروپا تغییر مسیر دهد.

7. امضای کنوانسیون درباره وضعیت قانونی دریای خزر

سندی، که در تاریخ 12 آگوست در نشست پنجم کشورهای حاشی خزر به امضای رؤسای جمهور روسیه، ایران، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان رسید، شاید به طور مستقیم ارتباطی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نداشته باشد. با این وجود، دو کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (روسیه و قزاقستان) در این توافق شرکت داشته و همچنین ایران که با این اتحادیه موافقتنامه منطقه آزاد تجاری بسته است. این کنوانسیون که دریای خزر را به آبهای سرزمینی (15 مایل دریایی) تقسیم می‌کند، منطقه ماهیگیری مجاور آن (10 مایل بیشتر) و منطقه آب‌های مشترک و همچنین ممنوعیت حضور نیروهای مسلح دولت‌های غیر خزر در دریای خزر، به عادی سازی کامل وضعیت در قسمت جنوبی اتحادیه کمک خواهد کرد.

8. اجرای سیستم برچسب زنی الکترونیکی محصولات

واردات "خاکستری" از چین، از طریق قرقیزستان و قزاقستان، یکی از مشکلت شدید عملکرد بازار مشترک اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. در ماه نوامبر، باشگاه تحلیلی اوراسیا گزارشی را منتشر کرد که در آن گفته شده از نصف تا دو سوم کل واردات چینی به قزاقستان و قرقیزستان غیرقانونی است و کل ضرر ناشی از قاچاق به اقتصاد اتحادیه ممکن است از 1.5 میلیارد دلار بیشتر باشد. یکی از منابع ورود تقلبی تعدادی از اقلام کالایی بلاروس نیز می‌باشد.

به عنوان ابزار اصلی مبارزه با این تهدید، کشورهای عضو اتحادیه در حال بررسی معرفی یک سیستم برچسب زنی الکترونیکی برای کالاها هستند که توافقنامه‌ آن در تاریخ 14 آگوست 2018 به اجرا گذاشته شد. اما برقراری چنین برچسب گذاری یک روند طولانی و دشوار است که نتایج آن به این زودی ظاهر نخواهد شد.

9. تصویب برنامه‌هایی برای ایجاد بازارهای مشترک برای گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا

این طرح در آخرین جلسه شورای عالی اقتصادی اوراسیا در 6 دسامبر در سنت پترزبورگ مطرح شد. مساله ایجاد این بازارها از ابتدا یکی از حساس‌ترین مسائل اتحادیه بود، زیرا این هیدروکربن‌ها هستند که سهم اصلی درآمد روسیه، قزاقستان و بلاروس را تامین می‌کنند. برنامه ایجاد یک بازار گاز جامع، دسترسی غیر تبعیض آمیز به خطوط لوله و قیمت گذاری بازار و نفت و محصولات نفتی را فراهم می کند – یک فضای ارزی و تبادل تجاری واحد برای نفت و محصولات حاصل از پردازش آن. تشکیل بازار مشترک گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی تا سال 2025 برنامه‌ریزی شده است.

10. تشدید تناقضات روسیه و بلاروس به دلیل منابع انرژی

این تناقضات در جریان نشست سران کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سنت پترزبورگ، و جلسه شورای وزیران دولت روسیه و بلاروس که در 13 دسامبر در برست برگزار شد، و نیز گفتگوهای برگزار شده میان ولادیمیر پوتین و الکساندر لوکاشنکو در آستانه سال نو بروز پیدا کرد. مینسک می‌خواهد مسکو را وادار به جبران خسارات وارده به خود ناشی از «مانور مالیاتی» در صنعت نفت روسیه - لغو عوارض گمرکی صادرات نفت و انتقال مالیات بر استخراج منابع معدنی- کند . روسیه نیز در پاسخ بیان کرد که قصد ندارد بیشتر از این به اقتصاد بلاروس یارانه دهد و خواهان تقویت واقعی فرآیندهای یکپارچه‌سازی پیش‌بینی شده در معاهده ایجاد دولت اتحادیه‌ای در سال 1999 است.

با توجه به این که در آستانه سال نو، رئیس جمهور بلاروس اتحاد با روسیه را موفقیت آمیز نامید، رهبران دو کشور تنها موفق به دست‌یابی به یک مصالحه موقت شدند. اما کاملا روشن است که بحث در مورد چشم انداز یکپارچگی روسیه و بلاروس در سال 2019 ادامه خواهد داشت. اما به طور کلی، چشم انداز اتحاد ادغام اوراسیایی به طور کلی به میزان زیادی بستگی به این دارد که چگونه تناقضات بین این دو کشور که در خاستگاه اتحادیه اوراسیا ایستاده‌اند، حل شود.

در نتیجه، در سال 2019، اتحادیه اقتصادی اوراسیا بیشتر روی توسعه داخلی و کیفی متمرکز خواهد شد. از لحاظ ارضی، اتحادیه اکنون به حدود مشخصی رسیده است. تاجیکستان که به شدت وابسته به چین است، کاندید جدی برای پیوستن به آن بود، اما حاضر به پیوستن به EAEU نشد، در حالی که ازبکستان تحت ریاست جدید، شوکت میرضیایف، روند قبلی را به سمت بی طرفی در پیش گرفت. در مولداوی، رئیس جمهور طرفدار اوراسیا، دودون، با پارلمان و حکومت طرفدار غرب در تقابل شدید است و چشم انداز مبارزه برای قدرت هنوز معلوم نیست.

بنابراین، وظایف اصلی اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال آینده حذف موانع تجاری داخلی، مبارزه با "واردات خاکستری"، هماهنگ سازی سیاست‌های مالیاتی، ارزی، بودجه‌ای و سایر سیاست‌های اقتصادی خواهد بود. برای آینده اتحادیه، اهمیت حل این مشکلات نه کمتر، بلکه بسیار بیشتر از گسترش ارضی آن است.

انتهای پیام/