میزگرد| چرا باید فضای مجازی را مدیریت کرد؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، غلبه فضای مجازی بر زمان و مکان، ارتباطات، خدمات، مبادلات مالی و تجاری، کسب و کار و به‌طور کلی جمیع امور و تحولات دنیای واقعی انسان‌ها را توسعه و سرعت بخشیده و موجب پیشرفت زندگی بشر شده است.

به‌تبع این غلبه، رفتار انسان‌ها در فضای مجازی نیز خود را از قید زمان و مکان آزاد کرده و این ویژگی چهره‌ای نو به ارتکاب رفتارهای مجرمانه داده است که پیشگیری و مبارزه با آن نیز نیازمند رویکردها و قوانین متناسب با ویژگی‌های فضای مجازی است.

موضوع انتشار فیلم‌های مختلف اینستاگرامی در صفحات شخصی نمونه‌ای از این جرایم بود که واکنش‌های را به دنبال داشته است. در همین راستا خبرگزاری تسنیم میزگردی با عنوان" آسیب‌شناسی و تحلیل فضای مجازی، فرهنگ و رسانه‌ای برگزار کرد تا این موارد را آسیب‌شناسی کند.

در این نشست سرهنگ مرتضی عسگری رئیس پلیس فتا، حسین نژادحسینی معاون فرهنگی و رسانه‌ای فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، عزیزالله میراحمدی معاون سازمان تبلیغات اسلامی، یزدان یگانگی مسئول مرکز سراج در استان، سجاد مدنی معاون فضای مجازی صدا و سیما، حسین رفیعی مسئول رسانه و شبکه اجتماعی سازمان سراج، فرج‌الله فرهادی مدیرخبرگزاری تسنیم در استان چهارمحال و بختیاری و جمعی از خبرنگاران خبرگزاری تسنیم شهرکرد در این نشست تخصصی حضور داشتند.

در ادامه شما را به خواندن این گفت‌وگو دعوت می‌کنیم:

تسنیم: براساس بررسی‌های مطالبات مردمی و پیگیری‌های انجام شده چهارمحال و بختیاری نتوانسته‌ است در حوزه فضای مجازی، فرهنگ و رسانه به خوبی عمل کند و عملکرد دستگاه‌های مربوطه در این حوزه‌ها رضایت بخش نیست نظر شما در این مورد چیست و این وضعیت را چطور ارزیابی می‌کنید؟

 میراحمدی: اهمیت فضای مجازی را می‌توان در سخنان رهبری و تاثیری که امروزه در زندگی آحاد مردم دارد درک کرد. فضای مجازی زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار داده و بسیاری از وقت ما را در زمینه‌های مختلف مثل سرگرمی، کاسبی در فضای مجازی، کار جهادی به خود اختصاص داده است، اما این فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آسیب‌هایی را نیز در زندگی و کار ما ایجاد می‌کند.

مردم بیشتر در ساعات 8 تا 12 شب از فضای مجازی استفاده می‌کنند و این وقتی است که در خانه و کنار خانواده هستند و این عامل در وضعیت خانواده تاثیرگذار است. اگر برخی مشکلات را ریشه‌یابی کنیم متوجه می‌شویم ریشه بسیاری از طلاق‌ها، افت تحصیلی فرزندان و مشکلات دیگر مربوط به فضای مجازی است و لازم است همه مسئولان در جهت کاهش این آسیب‌ها همکاری کنند.

دشمن تلاش می‌کند به مردم القا کند که انقلاب اسلامی در این 40 سال دستاورد محسوسی نداشته است و نسبت به آینده مردم را مأیوس کند در حالی که افتخارات و دستاوردهای بسیاری در زمینه‌های موشکی، صنایع و دستاوردهای دیگر در این مدت صورت گرفته است. هدف دشمن ناامید کردن مردم از آینده می‌باشد و بیشترین ابزار مورد استفاده دشمن در جهت رسیدن به هدف نیز همین فضای مجازی است که انواع شبه‌افکنی‌ها و تخریب‌ها در همین فضا صورت می‌گیرد.

عسگری: شورای عالی فضای مجازی کشور متولی ساماندهی به فضای مجازی کشور است در استان هم انتظار داشتیم استاندار رده‌هایی متناظر با شورای عالی فضای مجازی در استان تعریف کند. از طرفی براساس برش ملی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، موضوع فضای مجازی را به ما محول کردند اما ما انتظاراتی داشتیم که برآورده نشد اما اگر نهادی باشد که افراد دغدغه‌مند حتی کارکنان دستگاه‌های خارج از مسئولیت سازمانی در آن فعال باشند کمک بزرگی به این موضوع می‌شود. ما باید تولید محتوا کنیم که در این زمینه نیز اگر طرح‌های قابل اجرا باشد در جلسات مطرح و به مرحله اجرا می‌رسد.

 یگانگی: موضوع این نشست و میزگرد، آسیب شناسی و تحلیل فضای مجازی، فرهنگ و رسانه است. من غالباً با واژه آسیب شناسی و تحلیل کاملاً مخالف هستم چرا این نشست تخصصی آسیب شناسی است، چرا نشست تخصصی فرصت شناسی نیست، چرا در مورد فرصت‌های موجود در این مباحث صحبت نکنیم درحالی که تا این زمان از جلسه همینطور بوده است.

رهبر معظم انقلاب از سال 83 در بحث فضای مجازی ورود کردند. رهبری در اکثر سخنرانی‌ها و صحبت‌هایی که داشتند بیش از 70 درصد از فرمایشاتشان بحث آسیب نیست بلکه بحث فرصت می‌باشد. مقام معظم رهبری می‌فرمایند: «اینترنت ظرفیتی بی‌سابقه برای ترویج معارف اسلامی است». «امروزه اینترنت یکی از فرصت‌های بسیار خوبی است که باید از آن استفاده کنیم و از تهدید انگاری صرف پرهیز کنیم».

یکی از اهداف اصلی دشمنی که در مقابل ما صف کشیده است و در فضای اجتماعی حساب باز می‌کند این است که تغییر انتقال فکر است یعنی دنبال این است که ما روش انتقال فکر را تغییر دهیم.

مقام معظم رهبری در یکی از جلسات خود فرمودند که باید هدف غایی شما در بحث فضای مجازی، بیرون راندن دشمن از این فضا باشد. ایشان همچنین گفتند که فضای مجازی فرصتی است که شما سیلی محکمی بر دشمن بزنید. پس باید فرصت را غنیمت شماریم و در این راستا تلاش و همت زیادی داشته باشیم.

 مدنی: مهم‌ترین مسئله فضای مجازی در کشور و در استان این است که مثل برخی مقوله‌های فرهنگی دیگر متولی زیاد دارد ولی در عین حال هیچ کس متولی نیست، حتی اگر فضای مجازی را شناخته باشیم و بدانیم که فضای مجازی اهمیت دارد و سبک زندگی و تعاملات مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.باید بپذیریم که جامعه به سمت شبکه‌ای شدن حرکت کرده و همه باید در این تغییر و تحول یک الگوی منسجم، خوب و متناسب با قوانین ایجاد کنیم.

تک تک افراد جامعه می‌توانند رسانه باشند و فعالیت رسانه‌ای کنند اما مشکلی که وجود دارد این است که همه ما در این زمینه فعالیت می‌کنیم ولی یکپارچه نیستیم. در واقع معضل اصلی در کشور و استان این است که انسجام واقعی بین فعالان وجود ندارد و حوزه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر ماهیت این فضا را آن‌طوری که باید بشناسند نشناخته‌اند.

تلاش در حوزه رسانه و سواد رسانه‌ای در جهت ارتقای فرهنگ و جریان‌سازی است اما اینکه ما در آموزش و پرورش، صدا و سیما و سایر ارگان‌های متولی چه کرده‌ایم جای سوال دارد.

ما نباید فقط به بالادست نگاه کنیم تا دستور کار صادر کند زیرا اگرچه سبب می‌شود از لحاظ قانونی و دستورالعمل خیالمان راحت باشد اما باید دغدغه‌مند در حوزه رسانه فعالیت کنیم و تاثیرگذار باشیم.

تسنیم: دنیا به سمت ارتباطات و فضای مجازی حرکت می‌کند اما دولت ما برخی شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام را فیلتر می‌کند و در حال حاضر هم که بحث فیلتر کردن اینستاگرام است به نظر شما آیا این کار زمینه را برای آسیب‌های بیشتر فراهم نمی‌کند؟

مدنی:عدم برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت و نگاه رو به آینده باعث می‌شود در مقاطع بحرانی تصمیم‌هایی گرفته شود که قطعا آسیب هم دارد.

میراحمدی: فضای مجازی تاثیرات زیادی را در زندگی انسان دارد که آسیب‌های آن کم نیست. مدیرکل امور اجتماعی استانداری که به بحث‌های اجتماعی می‌پردازد می‌تواند در حوزه فضای مجازی نیز ورود پیدا کند همچنین توان دستگاه‌ها باید در یک نقطه متمرکز شود تا موثر واقع گردد.

تسنیم: شما به عنوان نماینده از سمت برخی سازمان‌های فرهنگی، رسانه‌ای و مجازی استان در این نشست حضور دارید چه اقداماتی از سمت سازمان‌های متولی در این سه حوزه صورت گرفته است؟

 میراحمدی: سازمان تبلیغات اسلامی ظرفیت‌هایی مثل هیئت‌های مذهبی و مداحان و روحانیان و مبلغان را به عنوان مخاطبان خود داریم که می‌توان از ظرفیت آن‌ها استفاده کرد. اگر هر کس در حد یک شمع روشن کردن یک حرکتی در بحث فضای مجازی انجام دهد می‌توانیم در جریان سازی انقلاب و گفتمان سازی تأثیرگذار باشیم. البته در مورد فضای مجازی کارگروه تولید محتوا با برگزاری جلساتی فعال است اما کار زیادی در آن انجام نشده است و باید هم‌افزایی شود تا آسیب‌های ناشی از فضای مجازی کاهش یابد و از حالت منفعل خارج شویم.

 عسگری: در سال گذشته چند مصوبه داشتیم که اجرا نشد. همایشی برگزار کردیم، جلساتی نیز در زمینه فضای مجازی برگزار شد. من صراحتاً به استاندار گفتم اگر قرار است مسئولیتی به ما محول شود اما پشتیبانی نشویم، بیشتر از این نمی‌توانیم جلسه و برنامه برگزار کنیم. براساس ابلاغیه امام جمعه شهرکرد موضوع فضای مجازی به صورت ویژه در شورای فرهنگ عمومی مطرح شد و در حال پیگیری است. همچنین در این راستا مدیران کانال‌ها و گروه‌های مجازی را در گروهی جمع کردیم تا در مورد آسیب‌های اجتماعی بحث و بررسی‌هایی صورت گیرد و راهکارهایی مطرح شود.

نژاد حسینی: دو جلسه با عنوان فضای مجازی و تخلفات اینترنت تشکیل شده است اما هربار که جلسه تشکیل شد به این نتیجه رسیدیم محتوای کافی نداریم بنابراین علاوه بر حضور دستگاه‌های دولتی، یک تیم کارشناسی لازم است.

تسنیم: اداره فرهنگ و ارشاد بیشترین اعتبارات را در حوزه فرهنگ دارد، اما گاهی اوقات دییده می‌شود که در زمینه فرهنگ سازی و محتواسازی فعالیت و اقدامات بسیار کمی صورت گرفته و بودجه فرهنگ و ارشاد را برای کارهای فرعی مثل ساخت فرهنگسرا یا کتابخانه صرف  می‌شود در حالی که ساخت و ساز بر عهده اداره عمران می‌باشد، به نظر شما آیا این اعتبارات نباید جای درست و به جا هزینه شود؟

نژاد حسینی: فرهنگسرایی که در شهرکرد ساخته شد اکنون واگذار شده است. همچنین باید گفت مشکل اساسی از مدیریت کلان می‌باشد و اساس کار مشکل دارد.

متأسفانه اعتباراتی را برای نگهداری و هزینه‌های بعدی فرهنگسرا در نظر نمی‌گیرند بنابراین لازم است برای فراهم کردن هزینه‌های بعدی آن را واگذار کرد در حالی که همه انتظار دارند از این فرهنگسرا به صورت رایگان استفاده کنند. اما این موضوع را قبول دارم سیاست گذاری که در ساخت این فرهنگسرا شده است باید به گونه‌ای باشد که بتوان از این مکان استفاده پر رونق و فرهنگی بسیاری شود و یک جریان فرهنگی و پویا به وجود آید.

میراحمدی: فرهنگسرایی که میلیاردها تومان برای ساختش هزینه شده است، واگذار کردید و شخص دیگری از این فرهنگسرا بهره و سود می‌برد در حالی که این کار اشتباه است از فرهنگسرایی با این عظمت استفاده‌های فرهنگی بسیاری می‌توان کرد.

تسنیم: چه راهکارهایی را در جهت ارتقاء حوزه فضای مجازی، فرهنگی و رسانه در استان ارائه می‌دهید؟

 نژادحسینی: اکنون همه دستگاه‌های دولتی درحال بستن برنامه‌های سال 98 هستند بنابراین باید برنامه‌ریزی شود تا دستگاه‌ها در برنامه‌های خود این بحث فضای مجازی و رسانه را نیز قرار دهند. اینطور نیست که دستگاه‌ها بودجه برای صرف این حوزه نداشته باشند. حداقل دستگاه‌های فرهنگی همچون فرهنگ و ارشاد، آموزش و پرورش، تبلیغات اسلامی، صدا و سیما به صورت جدی وارد کار شوند چرا که همه دستگاه‌ها درد را می‌دانند ولی درمان را نمی‌دانند بنابراین لازم است یک گروه کارشناسی برای هدایت کار وجود داشته باشد.

 عسگری: به نظر بنده گروه کارشناسی را همین جا تشکیل دهیم. در این جلسه دوستان صدا و سیما، فرهنگ و ارشاد، تبلیغات اسلامی، سازمان سراج، پلیس فتا، سپاه و بسیج رسانه و خبرگزاری تسنیم حضور دارند. در همین جلسه برنامه‌ریزی کنیم، سلسله جلساتی را در نظر بگیریم، طرح‌هایی را ارائه دهیم و با همکاری هم و سایر دستگاه‌های مربوطه کار را شروع کنیم و طی سلسله جلساتی مباحث را بررسی کنیم و به نتیجه ایده آل و خوبی برسیم.

 رفیعی: فضای مجازی یک بحث بسیار گسترده‌ای است و مصداق‌های بسیار زیادی دارد و همه آن‌ها نیز در اولویت قرار دارد. شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها، بازی‌های رایانه‌ای، نرم افزارها و بین‌الملل و هر مصداق دیگری در اولویت قرار داد. از بین یک میلیون و 200 نفر جمعیت استان، بیش از 500هزار نفر از اینترنت و فضای مجازی استفاده می‌کنند بنابراین باید در بحث فضای مجازی و رسانه برای این 500 هزار نفر برنامه داشته‌باشیم.

در بحث رسانه‌ای اگر بخواهیم به خبرگزاری‌ها اشاره کنیم می‌بینیم که اتحادی بین خبرگزاری‌ها وجود ندارد. ممکن است یک خبرگزاری از یک فساد پرده‌برداری کند اما خبرگزاری‌های دیگر به آن موضوع نمی‌پردازند و آن را نشر نمی‌دهند و در جهت پیگیری آن همکاری نمی‌کنند در نتیجه از آن خبرگزاری که پیگیر بوده است، شکایت می‌شود در حالی که اگر همه خبرگزاری‌ها به آن موضوع می‌پرداختند این مشکل ایجاد نمی‌شد و آن فساد نیز پیگیری و بررسی می‌شد.

ما در بحث فرهنگی، رسانه‌ای و مجازی استان خیلی عقب هستیم و باید اقدامات بسیار زیادی در این راستا انجام دهیم. در ابتدا کاری که باید انجام دهیم این است که هم‌افزا شویم ولی اینکه چگونه هم‌افزا شویم جای بحث دارد و باید طی جلساتی به این موضوع بپردازیم.

اگر شبکه‌های اجتماعی را اولویت خود قرار دادیم و نوع شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام را نیز مشخص کردیم، باید پایش‌هایی در این مصداق مشخص شود. مثلا جامعه هدف ما چند هزار نفر است.

طبق پایشی که مدتی پیش در شبکه اجتماعی اینستاگرام داشتیم، بیش از 50هزار نفر کاربر فعال اینستاگرام در استان داشتیم. بنابراین ابتدا بهتر است پایشی صورت گیرد سپس مطابق با نتیجه پایش مشخص کنیم که چه برنامه‌هایی را برای آن‌ها در نظر بگیریم.

عسگری: جامعه هدف ما در بحث فضای مجازی باید به گونه‌ای باشد که کودکان در مهد کودک تا سن 60، 70 سالگی را پوشش دهد و همه افراد با سن مختلف را در بر گیرد. هدف ما پیشگیری از آسیب‌ها می‌باشد بنابراین باید مشخص کنیم کدام یک از مصادیق فضای مجازی از جمله شبکه‌های اجتماعی، پیام رسان‌ها، نرم‌افزارها، بازی‌های رایانه‌ای در این راستا اولویت دارد.

میراحمدی: در فضای اینستاگرام نیز مشکلات بسیاری وجود دارد. آسیب‌های زیادی بر برخی استفاده‌کنندگان و کاربران وارد می‌شود بنابراین این مورد را در بحث خود وارد کنیم و به آن بپردازیم.

مدنی: طبق آسیب‌شناسی که در حوزه کاری خود انجام دادیم بررسی کردیم که پوستری را می‌سازیم، موشنی را تولید می‌کنیم، انیمیشنی را تهیه می‌کنیم اما اینکه این اقدامات را با چه هدفی انجام می‌دهیم، برای چه کسانی انجام می‌دهیم، از چه طریقی می‌خواهیم به دست افراد مدنظر برسانیم، هیچ برنامه‌ای نداریم. بخش فضای مجازی سازمان صدا و سیمای استان در حال انجام یک اقدامی در راستای همین بحث می‌باشد که اگر به نتیجه برسد برای اولین بار در کشور آن را انجام داده‌ایم. در حال حاضر بخشی از طرح را پیش برده‌ایم و اگر حضاران آمادگی لازم را برای همکاری دارند، اعلام کنند تا بتوانیم با مشارکت یکدیگر به نتیجه مطلوبی برسیم.

تسنیم: چرا همیشه در مورد فضای مجازی از تخریب‌های گفته شده آیا به نظر شما فضای مجازی مزیت ندارد و یا جای رشد و توسعه نیست؟

یگانگی: دشمن در پی آن است که اشغال تدریجی در طبقه اجتماعی کشور ایجاد کنند و کم کم افکار را تسخیر کنند و نحوه انتقال آن را تغییر دهند.

گاهی اوقات می‌گوییم چرا نشست‌هایمان خروجی ندارد، چرا جامعه یک سمتی می‌رود، مردم در حال انجام کارهای خود هستند و مسئولان هزار کیلومتر عقب‌تر از این‌ها هستند. بخاطر این است که متأسفانه درک صحیصی از این فضا برای کسانی که می‌خواهند تصمیم‌گیری کنند، وجود ندارد و نمی‌دانند که درد اصلی کجاست.

سخنی از شهید تهرانی مقدم، پدر موشکی ایران وجود دارد که می‌گوید: «فقط انسان‌های ضعیف به اندازه امکاناتشان کار می‌کنند». همچنین شهید میثمی در جمله‌ای گفته است: «میزان پیشرفت کارها به میزان اخلاص افراد بستگی دارد نه به میزان منابع و تجهیزات».

مشکلی که در حال حاضر وجود دارد، این است که در کارها اخلاص نداریم و به ازای هر کار کوچک و بزرگی پول می‌خواهیم. در واقع درگیر مادیات شده‌ایم. بنابراین اگر اخلاص را در کارهایمان بالا ببریم، حتما موفق خواهیم شد. همچنین گفتمان سازی کنیم. مطالبه‌گری یکی از بحث‌های مهمی است که باید در فضای مجازی به آن پرداخته شود. کشور ایران در حوزه استفاده از شبکه‌های اجتماعی رتبه 7 را دارد اما چه استفاده‌های خوبی از این حوزه شده‌است، طبق آمار 25 میلیون نفر ایرانی در اینستاگرام حضور دارند. چرا از این فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم.

دانشگاه‌های ما باید به کار پژوهشی در این حوزه بپردازند. مردم استان چهارمحال و بختیاری در کدام یک از شبکه‌های اجتماعی حضور بیشتری دارند، چه موضوعاتی را بیشتر می‌پسندند، ذائقه مردم استان در شبکه‌های اجتماعی چیست. لازم است که به این موضوعات پرداخته شود. لازمه کار در حوزه فضای مجازی این است که باید گفتمان‌سازی کنیم و این گفتمان‌سازی باید از طریق افراد دغدغه‌مند ایجاد شود.

نژاد حسینی: نقش آموزش و پرورش در بحث سواد رسانه بسیار حائز اهمیت است. این سازمان باید شرایط را برای آموزش رسانه‌ای و مجازی والدین دانش‌آموزان فراهم کنند تا از آسیب‌های اجتماعی کاسته شود چراکه مردم به طور جدی تشنه کمک و راهنمایی در این حوزه هستند.

فرج‌الله فرهادی: ظرفیت انتقادپذیری در استان ما پایین است و حتی در حوزه رسانه و فضای مجازی نیز این مشکل وجود دارد. گاهی اوقات خبرگزاری به عنوان رسانه استان قصد دارد موضوعی را پیگیری کند اما برخی دستگاه‌ها و سازمان‌ها همکاری نمی‌کنند بنابراین ممکن است با مسائلی در این زمینه رو به رو شویم. بستر همکاری و مطالبه‌گری و گفتمان سازی فراهم است اما به مشارکت دستگاه‌های مربوطه نیاز داریم.

با توجه به استقبال مهمانان حاضر در جلسه سلسه‌ نشست‌های تخصصی با موضوع« آسیب‌شناسی و تحلیل فضای مجازی، فرهنگ و رسانه‌ای» به میزبانی تسنیم برگزار خواهد شد.

گفت وگو از فاطمه ستاری

انتهای پیام/