یادداشت ا افزایش روابط پاکستان و چین به تشکیل ائتلاف جدید اقتصادی در منطقه منجر می‌شود؟

 به گزارش دفتر منطقه‌ایخبرگزاری تسنیم، سرعت رشد روابط چین و پاکستان در طی سه دهه گذشته، در تمامی زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی به گونه‌ای بوده که می‌توان آن را بسیار نزدیک توصیف کرد. همکاری‌های گسترده نظامی، هسته‌ای، حمایت چین از پاکستان در مجامع بین‌المللی مانند حمایت از عضویت در گروه تأمین کنندگان هسته‌ای و خروج پاکستان از لیست خاکستری (FATF) (مربوط به سال های گذشته ولی اینک بازهم نام پاکستان در این لیست قرار دارد)، همکاری برای از بین بردن گسترش تروریسم افراطی در غرب چین به ویژه سین کیانگ و سرمایه‌گذاری 47 میلیارد دلاری چین در کریدور «سی پک» از جمله مواردی است که نشان دهنده اعتماد متقابل در روابط پکن- اسلام آباد است. عمران خان همچنین چند ماه قبل با سفر پنج روزه خود به پکن 15 سند همکاری در زمینه های اقتصادی، نظامی و آموزشی با چین امضا کرد.

عمران خان پس از حمله تروریستی چند ماه پیش به کنسولگری چین در کراچی این واقعه را به شدت محکوم کرد و در سخنرانی پس از این واقعه گفت که روابط چین و پاکستان عمیق تر از اقیانوس‌ها است و این گونه حرکات هیچ خدشه‌ای در روابط عمیق دو کشور وارد نخواهد ساخت.

واضح است که چین در سال‌های اخیر در تأمین امنیت جابجایی انرژی و جلوگیری از گسترش گروه‌های تروریستی به همکاری نزدیک با پاکستان نیاز مبرم دارد. علاوه بر آن، کریدور «سی پک» آزمون بزرگ برای هر دو کشور پاکستان و چین است که موفقیت و سرانجام آن، راستی آزمایی مناسبی از توان پاکستان به عنوان قدرت نوظهور در اقتصاد جهان است.

اما فاکتور مهم در تنظیم روابط دو کشور، نقش دو کشور هند و افغانستان در معادلات است. نزدیک شدن هند به افغانستان سبب شده است تا چین و پاکستان هر دو احساس خطر کنند تا جایی که چین خود را به افغانستان بیش از گذشته نزدیک‌تر کرده است. چین نمی‌خواهد افغانستان بیشتر از این‌ها به هند نزدیک شود به همین منظور سرمایه‌گذاری‌های خود را  به زودی در کابل شروع خواهد کرد.

عمران خان با بازگشایی مرز کرتارپور نشان داد هیچ عنادی با کشور هند ندارد. از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان معتقدند که چین از پاکستان به عنوان اهرم فشار بر هند استفاده می‌کند.در هر حال اراده مقامات سیاسی هند برای تمایل به همکاری با چین از آغاز سال 2019 میلادی و پس از 70 روز درگیری مرزی در منطقه دوکلام و همچنین منطقه موسوم به «گردن مرغ » و اقداماتی مانند عدم مشارکت دهلی‌نو در رزمایش نظامی مالابار با استرالیا، آمریکا و ژاپن نشان داد که همچنان خواهان کم کردن تنش ها با چین است. حکومت مودی بدون اشاره به تهدید کردن چین برای مناطق مورد مناقشه خود با این کشور سعی کرده است به صورت مقطعی و شاید تا میان مدت، تنش‌ها را در روابط دو کشور کاهش دهد که همین مسائله می‌تواند زمینه‌های بیش از پیش گسترش همکاری‌ها در روابط دو جانبه و نهادهای چند جانبه مانند جی 20، بریکس و سازمان ملل متحد را فراهم کند.

هند و پاکستان هر دو بخوبی متوجه شده اندکه از تشدید اختلافات میانشان و ادامه رقابت‌های تسلیحاتی میان آنها، این شرکت‌های تسلیحاتی اسرائیلی، آمریکایی و چینی هستند که از آن سود می‌برند و ماحصل آن برای هند و پاکستان چیزی جز گسترش فقر و عقب افتادن از پیشرفت نخواهد بود. 

می‌توان نتیجه‌گیری کرد که روابط پکن- اسلام آباد با توجه به سطح عمیق وابستگی دو کشور به یکدیگر، همچنان بدون تغییرات محسوسی ادامه خواهد داشت، اما باید توجه داشت که افزایش روابط سه جانبه بین چین- هند- پاکستان، موجبات توسعه بیش از پیش پاکستان، کاهش تهدیدات امنیتی در منطقه شرقی پیرامونی جمهوری اسلامی ایران و همین طور توازن اقتصادی ایران بین هند و پاکستان را فراهم می‌کند.

فراموش نکنیم که تا به امروز هر نوع کنش و واکنش در روابط چین- پاکستان- هند به طور مستقیم بر منافع جمهوری اسلامی ایران خصوصاً پس از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام اثرگذار بوده است. هرچه قدر روابط و دوستی هند و چین و همین طور روابط چین و پاکستان با یکدیگر بهتر شود فضا برای مانور جمهوری اسلامی ایران به خصوص در حوزه های اقتصادی بیشتر باز خواهد شد، جمهوری اسلامی ایران می تواند با توجه به دوستی و روابط خوب خود با هر سه کشور نقش میانجی را در دعوای کهنه چین و هند نیز ایفا کند.

یادداشت: حسین محمدی

انتهای پیام/.*