رشد سهم ایران در تجارت جهانی زعفران با کمک بورس کالا

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، میزگرد تخصصی بررسی بازار زعفران ایران با حضور حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی، سید هاشم نقیبی حسینی مدیر باغبانی و زراعت سازمان جهاد کشاوزی استان خراسان رضوی، امیر مسعود پژمان پور مدیرعامل تعاونی روستایی استان خراسان رضوی، غلامرضا کریمی تولیدکننده باسابقه زعفران و مدیرعامل شرکت زرین زعفران مشرق زمین، اکبر میرزاپور مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران و جمعی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان نمونه کشوری در محل سالن همایش های مرکز نمایشگاه بورس مشهد برگزار شد.

در این جلسه که با حضور جمعی از زعفران کاران و بازدیدکنندگان نمایشگاه بورس، بانک و بیمه برگزار شد، اکبر میرزاپور مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران با طرح پرسش هایی چالش های بازار زعفران در ایران و مشکلات صادرات آن به کشورهای مقصد، گردش مالی معاملات زعفران در دنیا، فرآیند کشف قیمت، استانداردسازی و کیفی سازی را مطرح کرد و حسین زینلی، مقیمی، پژمان پور و کریمی پاسخگوی سوالات مطرح شده بودند.

در بخش پایانی این میزگرد تخصصی نیز حاضرین در سالن همایش نمایشگاه های بین المللی بورس مشهد سوالاتی را مطرح و نکات مدنظر خود را خطاب به مسوولان و پاسخگویان عنوان کردند.

لزوم تقویت بورس در محصولات صاحب برند ایرانی

در این مراسم حسین زینلی با اشاره به اینکه ما تنها به دنبال توسعه کمی زعفران نیستیم، بلکه کیفیت زعفران از کمیت آن مهمتر است، گفت: تولید گیاهان دارویی همچون زعفران در کشور در حال گسترش بوده و برای افزایش آن باید دانش و فناوری در تولید به روز شود.

وی با اشاره به گردش مالی 400 میلیون دلاری زعفران در کشور اظهار کرد: از کل این مبلغ 350 میلیون دلار صادرات زعفران بوده و 50 میلیون دلار آن در بازار داخل مورد معامله و مصرف قرار می گیرد. این در حالی است که گردش مالی زعفران در دنیا برابر 8 میلیارد دلار است، با توجه به این که ایران بزرگترین تولید کننده زعفران در دنیا محسوب می شود کشورهای اروپایی ما را به عنوان اصلی ترین تولید کننده نمی شناسند و بیشتر اسپانیا مورد توجه است.

مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در خصوص اینکه آیا بورس کالا می تواند به افزایش سهم ایران از تجارت 8 میلیارد دلاری زعفران در دنیا کمک کند؟، گفت: به کمک بورس زمینه های ابتدایی ایجاد شده و فرصت خوبی فراهم آمده است تا زعفران استاندارد به دنیا عرضه شود. زیرا به کمک بورس هم قیمت ها شفاف شده و هم کشاورز امیدوار است که می تواند محصول خود را با شرایط مختلف و با قیمت های عادلانه و در فرصت های مناسب بفروشد.

زینلی افزود: اما اینکه چرا تا الان سهم بالایی از این تجارت را در دنیا نداشته ایم این بوده که فرآورده های زیادی از زعفران را به دنیا معرفی نکرده ایم. بطوریکه حدود 90 تا 95 درصد از زعفران ایرانی به صورت فله به دیگر کشورها صادر می شود و حداکثر 5 درصد آن نیز به صورت خرد و دربسته بندی های 0.5 تا یک گرمی صادر می شود که ارزش افزوده بالایی را ندارد.

وی با بیان اینکه برای ارزشمندی نیازمند انجام کار مهمی هستیم و باید به سمت برنامه های دانش بنیان حرکت کنیم، گفت: باید در تبدیل زعفران به دارو و سایر فرآورده ها بیشتر برنامه ریزی کنیم و خواص آن را به ملت ها بشناسانیم. به عبارت دیگر، باید کاری کنیم که با حمایت وزارت جهاد کشاورزی در جهت ایجاد و توسعه زنجیره ارزش زعفران در ایران و به ویژه استان خراسان رضوی اقدام کنیم. در نتیجه اگر هدف افزایش سهم ایران از تجارت جهانی زعفران را دنبال می کنیم فارغ از مشکلات سیاسی و تحریم ها بایستی در حوزه اقدامات دانش بنیان گام برداریم و اگر اقتصاد دانش بنیان زعفران به کمک بخش خصوصی و دولت توسعه یابد بورس هم در کنار آنها توسعه خواهد یافت.

وی همچنین تاکید کرد: لازم است بورس را در همه محصولاتی که صاحب برند هستیم تقویت کنیم و عرضه در بورس را برای دیگر محصولات کشاورزی نیز پیاده سازی کنیم. محصولاتی همچون زعفران، زرشک، عناب، خاکشیر، زیره و سایر محصولاتی که سهم بالایی در تولید آنها را در اختیار داریم می توانند در بورس عرضه شوند.

به دنبال ارتقای کمی و کیفی محصول هستیم

در ادامه این میزگرد تخصصی مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: خراسان رضوی با 86 هزار هکتار زمین حدود 300 تا 310 تن زعفران برداشت می کند و با توجه به کم آبی برخی از کشاورزان دیگر به سمت تولید و کشت زعفران رو می آورند.

سید هاشمی نقیبی افزود: سالانه در استان حدود دو هزار تا دو هزار 500 هکتار به بستر زمین زیر کشت گیاه زعفران افزوده می شود این در حالیست که تولیدات زعفرانی کفاف مصرف داخلی و خارجی را می دهد و میانگین مزارع خراسان رضوی در هر هزار متر از سه تا سه کیلو و 500 کیلوگرم زعفران می دهد.

وی با اشاره به اینکه هر خاکی برای کشت گل زعفران مناسب نیست، یادآور شد: در تلاش هستیم تا کشاورزان بتوانند محصولات خود را هم از لحاظ کیفی و هم کمی بهتر کنند.

مدیر باغبانی و زراعت سازمان جهاد کشاوزی استان خراسان رضوی در خصوص سهم کشاورز از قیمت صادراتی زعفران و کمک بورس به افزایش عایدی زعفران کاران از این قیمت ها گفت: با توجه به فاصله قیمتی که بین قیمت زعفران در بازار داخلی و صادراتی وجود دارد، بورس کالا می تواند این فاصله قیمتی را با ایجاد عرضه و تقاضای واقعی و کشف قیمت عادلانه کم کند و اساسی ترین راه برای کم کردن این فاصله قیمتی و افزایش عایدی کشاورز از قیمت های صادراتی، بورس است.

نقیبی در ادامه گفت: با توجه به اینکه پیش از راه اندازی بورس زعفران شفافیتی وجود نداشته پیشنهاد می شود بورس را بین المللی کنیم تا چشم انداز جهانی زعفران را از دست ندهیم. برهمین اساس با توجه به ظرفیت های موجود در کشور و به ویژه در استان خراسان رضوی باید اقدامات لازم برای بین المللی شدن زعفران را برداریم.

مدیر امور باغبانی و زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی تاکید کرد: اگر فعالیت بورس در داخل محدود شود، پیشرفت چندانی در عرصه بین المللی نمی کند و نمی تواند سهم زیادی از این تجارت 8 میلیارد دلاری در اختیار بگیرد. در این رابطه، گام اساسی برای گرفتن سهم از این تجارت جهانی را از جایی می توان برداشت که خریداران خارجی نیز از بورس زعفران ایران اقدام به خرید کالای موردنظر خود کنند.

نقیبی افزود: نکته حائز اهمیت این است که طبق قوانین بین المللی کشوری که بیش از 60 درصد از تولید محصولی را در اختیار داشته باشد می تواند بورس بین المللی آن را راه اندازی کند و کشف قیمت های آن را برعهده داشته باشد. در خصوص زعفران نیز بورس کالای ایران می تواند این گام اساسی را بردارد تا سهم بالایی را از این بازار کسب کند.

وی تاکید کرد: چنانچه ایران نتواند بورس زعفران را بین المللی کند کشورهای رقیب با افزایش تولید خود می توانند از فرصت استفاده کرده و مرجع قیمت گذاری شوند. از این رو نباید فرصت ها را از دست داد.

لزوم تکمیل زنجیره ارزش تولید زعفران

غلامرضا کریمی در خصوص اینکه چه نیازی در بازار سنتی زعفران احساس می شد که بازار را به سمت استفاده از معاملات بورس سوق داد؟ گفت: در تولید هر محصولی باید زنجیره تولید را فعال کنیم و در زنجیره تولید زعفران بحث استانداردسازی خیلی حائز اهمیت بود که قبلا این استانداردها در برخی محموله های صادره از کشور رعایت نمی شد و قبل از راه اندازی بورس، زعفران صادر شده دارای استاندارد نبوده؛ این در حالی است که با راه اندازی معاملات زعفران در بورس در خصوص استاندارد سازی محصول بسیار تاکید شد.

وی دومین نیاز را در رابطه با نیاز به کشف قیمت واقعی و متناسب با عرضه و تقاضا عنوان کرد و گفت: پیش از راه اندازی بورس نمی توانستیم قیمت واقعی را کشف کنیم اما در بورس قیمت واقعی براساس عرضه و تقاضا کشف شد و سومین مورد نیز اطمینان خاطر کشاورزان از دریافت به موقع پول ناشی از فروش زعفران بود. بطوریکه اتفاق خوبی که افتاد این بود که پول کشاورزان طی دو سه روز کاری به حسابشان واریز می شود و طی دو دوره تخلیه انبار هیچ مورد اعتراضی مشاهده نشده است. بنابراین به کمک بورس توانستیم حلقه های مفقوده در زنجیره تولید زعفران را پیدا و به هم متصل کنیم.

این تولیدکننده زعفران در پاسخ به اینکه بورس در حوزه کشف نرخ عادلانه و منصفانه تر، استانداردسازی و ایجاد امکان مدیریت ریسک نوسان قیمت زعفران برای کشاورز چقدر موفق عمل کرده است؟، اظهار کرد: اینکه ادعا کنیم می توان بازار 100 ساله زعفران را با یکسال فعالیت بورس تغییر دهیم، امکان پذیر نیست. اما در طول این یکسالی که از راه اندازی معاملات زعفران در بورس کالا می گذرد گام های مهمی برداشته شده و برای اینکه بتوانیم بخشی از کار را در دست بگیریم می توانیم از بستر بورس بهره ببریم.

کریمی افزود: بورس بستری قانونی است که رابطه بین قوانین بازار پیشرفته را به بازار سنتی برقرار می کند و کشاورز می تواند با ابزارهای معاملاتی مختلف ارزش افزوده ناشی از معامله و تجارت زعفران را نیز کسب کند؛ نه آنکه کسب ارزش افزوده برای کشاورز تنها محدود به تولید شود.

به گفته وی، به واسطه بورس فعالیت واسطه ها و تجار زعفران نیز قابل مدیریت بوده و می توان آنها را نظام مند کرده و این گروه از فعالان بازار را نیز در سود تجارت زعفران شریک کرد. به عبارت بهتر، به کمک بورس بسترسازی لازم انجام شده تا هم مصرف کننده و هم تولیدکننده و هم تجار و صادرکننده سود مناسبی را از تجارت زعفران به دست آورند.

زعفران ایرانی استاندارد شد

مدیرعامل تعاونی روستایی استان خراسان رضوی درباره منافعی که بورس برای کشاورزان به همراه دارد، گفت: به دلیل تنوع زیادی که روز زعفران وجود دارد، در ابتدای راه اندازی این معاملات در بورس مخالفت هایی مشاهده شد که با روشن شدن مزایا و کارکردهای بورس برای حمایت از حقوق کشاورزان مشخص شد که بورس خدمات ارزشمندی به کشاورزان داده است.

پژمان پور در خصوص اینکه بورس تا چه اندازه به استانداردسازی محصول زعفران کمک کرده و این استانداردسازی تا چه حد در صادرات محصول ایرانی موثر بوده، گفت: معامله زعفران به صورت گواهی سپرده کالایی موجب شده کشاورز برای اینکه بتواند محصول خود را تحویل انبارهای بورس دهد، استانداردهای لازم را رعایت کند و محصول با کیفیت تولید و عرضه کند. در نتیجه بورس باعث فرهنگ سازی جهت استانداردسازی زعفران و ارتقای کیفیت شده است. بطوریکه قیمت زعفران دارای استاندارد بورس حتی حدود یک تا دو میلیون تومان در هر کیلو بالاتر از قیمت زعفران بی کیفیت است و این ارزش افزوده بالاتری را برای کشاورز به همراه دارد. پس همه کشاورزان به سمت تولید محصول با کیفیت بالاتر حرکت کرده اند که این امر قطعا در رشد کیفی تولید و صادرات محصول با کیفیت تر موثر است.

وی در خصوص کاهش نگرانی کشاورز نسبت به قیمت زعفران در آینده به کمک ابزار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالا اظهار کرد: ابزار معاملات آتی زعفران دورنمایی را برای کشاورز ایجاد کرده که نسبت به قیمت آتی زعفران اطمینان خاطری پیدا کند و این دورنما آینده نگری بهتری را به زعفران کاران می دهد.

کارکردهای گواهی سپرده کالایی برای کشاورزان

مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالا با تشریح کارکردها و فرآیند صدور گواهی سپرده کالایی زعفران در بورس گفت: در بورس انبارهای پذیرفته شده براساس استاندارد ملی که بورس تعیین و ابلاغ کرده محصول را از کشاورزان و زعفران کاران دریافت و قبض انبار مربوطه را صادر می کنند که این قبض انبار در واقع اوراق بهاداری است که مانند سایر اوراق بهادار قابلیت معامله و خرید و فروش داشته و سامانه زیرساخت های لازم برای معاملات آنلاین نیز برای آن مهیا شده است.

میرزاپور دومین کارکرد بورس را در خصوص امکان توثیق آن و تامین مالی از طریق شبکه بانکی به نسبت و درصدی از ارزش این گواهی سپرده یاد کرد و گفت: سومین نکته مهم دیگری که در خصوص این اوراق وجود دارد این است که برای این ابزار یک بازار پیوسته راه اندازی شده که براساس آن می توان ابزار آتی و اختیار معامله راه اندازی کرد. ابزارهایی به ظاهر پیچیده که کارکردهای ساده ای به ویژه در بخش کشاورزی دارد. بطوریکه گواهی سپرده کالایی برای زمانی به کار می رود که محصول برداشت شده و کشاورز به کمک این ابزار می تواند نسبت به نگهداری و یا حتی فروش آن اقدام کند. حال آنکه معاملات آتی برای زمانی است که محصول هنوز برداشت نشده و کشاورز نگران قیمت محصول خود در ماه های آتی پس از برداشت محصول است. در قرارداد اختیار معامله نیز کشاورز این حق را دارد که در آینده محصول خود را به قیمت و حجم مشخصی بفروشد و یا نفروشد.

وی به برنامه راه اندازی صندوق کالایی زعفران در آینده نزدیک در بورس کالا اشاره کرد و گفت: صندوق های کالایی نیز می توانند نقدینگی خرد را از بازار سرمایه جذب کرده و با تجمیع آن به بازار زعفران تزریق کنند. هدف ما در بورس کالا این است که این ابزار معاملاتی به زودی راه اندازی شود.

در ادامه این میزگرد حضار پرسش ها و نقطه نظرات خود را نسبت به معاملات و کارکردهای بورس کالا مطرح کردند. میرزاپور در پاسخ به پرسشی در خصوص راهکارهای بورس برای تسهیل کار کشاورزان برای تحویل محصول به انبارها گفت: درصدد افزایش تعداد انبارهای جدید و ارتقای ظرفیت انبارهای موجود هستیم و بزودی انبار نوین زعفران در مشهد راه اندازی خواهد شد. یکی از پروژه های جدی بورس نیز افزایش تعداد و ظرفیت انبارهای موجود است که این انبارها باید اعتماد عمومی را داشته باشد، استانداردهای لازم را رعایت کند و تضامین لازم را ارایه کند.

زینلی قول حمایت و کمک وزارت جهاد برای تسهیل در امر ارایه تضامین بانکی موردنیاز با بهره کم و حل مشکلات مالی کشاورزان و انبارداران را ارایه کرد.

وی در خصوص لزوم فرهنگ سازی و برندسازی زعفران ایرانی گفت: سیاست ما در جهاد کشاورزی برندسازی است و ابتدا باید برای زعفران این گام را اجرایی کرد و سپس ده ها گیاه دارویی دیگر را که با استاندارد و اندازه دنیا در کشور تولید می شود، به سمت عرضه در بورس کالا سوق دهیم. ما به دنبال بازار سنتی برای بخش کشاورزی نیستیم، بلکه به دنبال آن هستیم که محصولات کشاورزی را از مزرعه تا سفره مردم رصد کنیم. امسال برنامه اساسی داریم که کشاورزان قوی تر شده و بخشی از یارانه ها را به قوی تر شدن کشاورزان اختصاص دهیم.

وی تاکید کرد: با توجه به گردش بازار مالی زعفران ایران در دنیا امیدواریم با ورود بورس به معاملات شاهد شکوفایی بخش زعفران در سال آینده باشیم و برای سال آینده بودجه مشخصی برای حمایت از زعفران و زعفران کاران در نظر بگیریم.

انتهای پیام/