لرستان| باغداری بدون کود و سم؛ تولیدکننده نمونه محصول سالم را بشناسید

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که میوه‌ای درشت و خوش آب و رنگ را چشیده باشید اما آن طعم و مزه واقعی میوه را نداده باشد که یکی از این دلایل بی‌مزه بودن، استفاده بیش از حد از کود و سموم شیمیایی است.

متأسفانه بسیاری از کشاورزان به علت عدم آگاهی یا به خاطر تولید و سود بیشتر، دست به استفاده بی‌رویه از مواد شیمیایی می‌زنند و در نهایت محصولی تولید می‌کنند که برای سلامتی مصرف‌کنندگان زیان‌آور است اما در گوشه‌ای از این استان، باغبانی توانمند و باتجربه زندگی می‌کند که به عنوان تولیدکننده نمونه محصول سالم در استان لرستان فعالیت دارد و به جای استفاده از مواد شیمیایی با ترکیبات سمی، خطرناک و سرطانزا، از روشهای طبیعی و مبارزات بیولوژیک برای مقابله با آفات و بیماریهای گیاهی استفاده می کند، از این رو موفق به دریافت گواهی محصول سالم از جهاد کشاورزی استان شده است.

تولید 150 تن انار در سال

میرزاعباس نورعلی متولد 1337، ساکن روستای شورابه سفلی از توابع بخش کوهنانی شهرستان کوهدشت است که به‌عنوان تولیدکننده نمونه محصول سالم در استان لرستان شناخته شده است.

وی به خبرنگار تسنیم گفت: از اول شغلم کشاورزی بود ولی از سال 77- 76 به طور اختصاصی وارد کار باغداری شدم و در کنار آن گوسفندداری هم انجام می‌دهم؛ در حال حاضر هشت هکتار باغ دارم البته 2 نفر از برادرانم با من شریک‌اند ولی مسئولیت پیگیری کارهای اداری، آبیاری و به طور کلی مدیریت مزرعه برعهده من است.

این باغدار نمونه سالانه 150 تن انار تولید می‌کند و می‌گوید: محصول محوری ما انار است ولی سالانه حدود 20 تن هم انگور برداشت می‌کنیم اما چون باغ ما تنها باغ موجود در منطقه است و از حیات وحش و آسیب پرندگان به طور کامل در امان نیست انگور را خرده فروش کرده و بخشی از آن را به آبغوره تبدیل می‌کنیم.

وی ادامه می‌دهد: سالها پیش که با برادرم در یک خانه زندگی می کردیم آرزو داشتم که یک خانه مجزا با حیاطی پر از درخت داشته باشم و امروز نه در حد چند درخت بلکه هشت هکتار باغ دارم و با وجود زجرها و سختی‌هایی که در این کار کشیدم آنچه باعث شد به راه خود ادامه دهم علاقه زیادی بود که باغداری داشتم.

دورزدن خشکسالی با آبیاری قطره‌ای

نورعلی عنوان می‌کند: در آن زمان طرحی تحت عنوان «کاشت درختان مثمر در در اراضی شیبدار» توسط جهاد سازندگی مطرح شد که ما آن طرح را اجرا کردیم که اتفاقاً یکی از فاکتورهای انتخاب من به عنوان تولیدکننده نمونه این بود که در زمینی لم‌یزرع، تپه ماهور و با خاک نامرغوب بود موفق به تولید مناسب و با کیفیت شدیم.

وی تصریح می‌کند: منطقه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم برای کشت محصولاتی مثل انار، پسته و انگور مناسب است اما برای محصولات سردسیر و گردو جواب نمی‌دهد و متأسفانه آن زمان، کارشناسان جهاد کشاورزی به ما نگفتند که کدام محصول مناسب این منطقه است و هر نوع درختی که نام می‌بردیم می‌گفتند خوب است بکارید و ما در این سالها به‌خا­­­­طر خشکسالی و گونه‌های نامناسبی که کاشته بودیم خیلی سختی کشیدیم.

این تولیدکننده نمونه باغ خود را مجهز به سیستم آبیاری قطره‌ای کرده و جز اولین کسانی است که این روش آبیاری نوین را در شهرستان کوهدشت اجرا کرده است و خاطرنشان می‌کند: بسیاری از باغداران تنگ سیاب در ابتدا روش آبیاری قطره‌ای را امتحان کردند اما راضی نبودند و دوباره به آبیاری غرقابی روی آوردند اما ما از روش آبیاری قطره‌ای بسیار راضی هستیم و معتقدیم که اگر به درستی اجرا شود بازدهی بسیار بالایی دارد کمااینکه در سالهای گذشته منابع آب کوهدشت افت شدیدی داشته و باید بیشتر قدر آب را بدانیم و از روش‌هایی که سبب هدر رفت آب می‌شود و نیز کشت محصولات آب دوست جلوگیری کنیم.

استفاده از روش‌های غیرشیمیایی برای کنترل آفات و بیماریها

وی معتقد است که سمپاشی برخلاف تصور عموم سبب ازدیاد آفات و بیماریها می شود و بیان می‌کند: من به این نتیجه رسیده‌ام که اگر آفت باغ زیاد است به خاطر سمپاشی‌های انجام شده در سالهای قبل است؛ چون وقتی سمپاشی می‌کنیم همه آفات نمی‌میرند و تعدادی که باقی می مانند نسبت به سم مقاوم می شوند در نتیجه سال بعد مجبوریم از سم بیشتری استفاده کنیم و که این کار سبب از بین رفتن حشرات مفید و طغیان حشرات مضر می شود؛ خداوند این دنیا را براساس تعادل خلق کرده است و برهم زدن این نظم و تعادل کار درستی نیست. برخی از حشرات دشمن آفات گیاهی هستند بدون اینکه آسیبی به محصول دارد کنند؛ مثلاً کفشدوزک، شته را از بین می برد و نوعی زنبور وجود دارد که کرم گلوگاه را کنترل می‌کند اما ما با سمپاشی این قبیل حشرات مفید را از بین می‌بریم.

نورعلی در رابطه با بیماری کرم گلوگاه در درخت انار، می‌گوید: کرم گلوگاه یکی از آفت‌هایی است که در تاج درختان انار تخم‌گذاری می کند و این تخم‌ها به کرم‌هایی تبدیل می شوند که انار را از بین می برد به طوریکه وقتی داخل انار را نگاه می کنید پودری سیاه می‌بینید؛ بهترین راه برای مقابله با ابن آفت، رعایت بهداشت و جمع‌آوری ضایعات و پسماند و انارهای آلوده یا نارس است چون کرم کلوگاه در انارهایی که کف باغ می افتند، زمستان‌گذرانی می‌کند بنابراین اگر بهداشت رعایت شود هیچ نیازی هم به سمپاشی نیست، ما با رعایت این نکته از هجوم این آفت در امان مانده‌اینم و چون باغی هم در اطراف ما وجود ندارد؛ این بیماری از سایر باغها به ما سرایت نمی کند.

نبود بازارچه محصولات سالم

با توجه به اینکه انار میرزا عباس یکی از مرغوب‌ترین انارهای ایران است هر ساله در محله‌های میوه و تره بار تهران به فروش می رسد و اتفاقا طرفداران زیادی هم دارد، وی در این رابطه اظهار می‌کند: من از جهاد کشاورزی نامه می‌گیرم و غرفه‌ای در تهران اجاره می کنم تا انار و رب انار بفروشم که خوشبختانه مورد استقبال هم قرار گرفته است چون ما از کود و سم شیمیایی استفاده نمی‌کنیم طعم و مزه انارمان به گونه‌ای است که هر کس آن را می‌چشد ابراز رضایت می کند اما انارهای بزرگ با هسته درشت اما کم آب نشان دهنده مصرف زیاد کود ازت است چون کود سفید باعث می شود که پوست و هسته انار درشت شود اما مزه و طعم نداشته باشد.

این تولیدکننده نمونه به مشکلات کشاورزان اشاره می‌کند و می‌گوید: جهاد کشاورزی فقط به کشاورزهای نمونه نامه می‌دهد تا محصولات خود را مستقیماً در غرفه‌های تهران به فروش برسانند که برای محصولی مثل انار، تعداد افرادی که معرفی می شوند کمتر از 10 نفر است اما بقیه کشاورزان باید چکار کنند، وقتی بازاری برای محصول خود ندارند و صادراتی هم وجود ندارد مجبورند محصول خود را به دست دلالان بسپارند که امسال در یکی از روستاهای هم جوار ما یک نفر همه انارها را خریداری کرده ولی تاکنون پولی به کشاورزان پرداخت نکرده است؛ وقتی تولیدکننده‌ای نتوانست محصول خود را بفروشد همه هزینه‌ها و زحماتش به باد می‌رود و این یعنی شروع بدبختی و ورشکستگی، بنابراین مشکل بازاریابی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی کشاورزان لرستانی باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی ادامه می‌دهد: در استان لرستان بازارچه‌ای برای فروش محصولات سالم و ارگانیک وجود ندارد از طرفی فرهنگسازی کافی نیز در زمینه معرفی محصولات سالم انجام نگرفته است.

نورعلی عنوان می‌کند: سالهاست که متقاضی یک انبار فنی هستم تا محصولاتمان را در آن نگه‌داری کنیم اما مجوز نمی‌دهند و می‌گویند فقط مجوز سوله‌ای با ظرفیت 500 تن می‌دهیم در حالیکه من توانایی ندارم که یک میلیارد تومان هزینه کنم تا این سوله را احداث کنم، فقط می خواهم جایی خنک و سایبانی باشد که تا فروش محصولات، آسیبی به میوه‌ها نرسد چون امسال به خاطر نداشتن انبار مناسب، انار ما زیر باران ماند و ترک خورد در نتیجه برای عرضه در تهران نامرغوب بود و مجبور شدیم که انارها را در منطقه خودمان بفروشیم که یک دلال برای اناری که از باغ ما برداشته هنوز 11 میلیون تومان مانده تا حساب خود را تسویه کند اما هنوز آن پول را به ما پرداخت نکرده و خبری از او نیست.

وی خاطرنشان می‌کند: تشکل‌های زیادی در استان لرستان وجود دارد که از دولت وام می‌گیرند و در جاهای دیگر هزینه می کنند ما تشکلی در استان نداریم که در زمینه بازاریابی و بسته‌بندی محصولات کشاورزی فعالیت کند تا تولیدکننده فقط دغدغه تولید سالم و با کیفیت داشته باشد و نگرانی دیگری نداشته باشد.اگر این تعاونی‌ها و تشکل‌ها به وظایف خود عمل کنند و موفق شوند هم مشکلات کشاورزان حل می شود و هم به دولت مالیات می‌دهند

اهمیت به‎کارگیری دانش و فنون جدید در کشاورزی

این تولیدکننده نمونه محصول سالم نقش آموزش را در رونق و پیشرفت کشاورزی بسیار مهم و اساسی می‌داند و اظهار می‌کند: یکی از دلایلی که سبب موفقیت ما شد، به کارگیری توصیه‌های کارشناسان و متخصصان جهاد کشاورزی بود مسلماً وقتی علم آنها در کنار تجربه ما قرار بگیرد، نتیجه خوبی حاصل می‌شود؛ همواره تلاش ما این بوده که در مقابل تغییر و روش‌های جدید مقاومت نکنیم و معمولاً هر طرحی که توسط جهاد کشاورزی به ما پیشنهاد شده، آن را پذیرفته و اجرا کرده‌ایم ولی متأسفانه چندسالی است که کارشناسان جهاد کشاورزی دیگر به ما سر نمی‌زنند و می‌گویند چون به ما حق مأموریت نمی‌دهند نمی‌توانیم حضوری بازدید کنیم و حتی کارگاه‌های آموزشی که قبلاً در جهاد کشاورزی برگزار می‌شد هم دیگر برپا نمی‌شود در حالیکه کشاورزان نیاز به آموزش دارند؛ همانطور که بسیاری از اشتباهات ما در همین کلاسهای آموزشی برطرف می‌شد.

وی ادامه می‌دهد: کشاورزان در استان لرستان معمولاً به همان شیوه‌های قدیمی و سنتی و به روش پدران ما انجام می‌گیرد و عدم به‌روزرسانی و آگاه‌سازی کشاورزان سبب شده که کشاورزی ما خرده پا بماند و پیشرفت و توسعه پیدا نکند.

این باغدار نمونه موفقیت خود را حاصل توکل به خدا، پشتکار و نهراسیدن از مشکلات، تسلیم و ناامید نشدن، به کارگیری دانش روز و توصیه‌های جهاد کشاورزی و حمایت خانواده و همسر و برادرانش دانست و عنوان می‌کند: جوانان باید بدانند که در شروع هر کاری مشکلات و سختی‌هایی وجود دارد اما مهم این است که با امیدواری، نگرش مثبت و تلاش و پشتکار به فعالیت خود ادامه دهند و نگذارند که ناملایمات و دشواریها، آنها را از رسیدن به موفقیت و اهدافشان بازدارد؛ باید «نمی‌شودها» و «نمی‌توانم‌ها» را کنار بگذراند و با قدرت و اراده گام بردارند و به خدا توکل کنند.

وی در تمام طول مدتی که به باغداری مشغول بوده فقط چهار میلیون تومان از جهاد وام گرفته و تصریح می‌کند: باور کنید کار باغداری سراسر زجر و زحمت است و برخلاف عموم مشاغل که روزها کار می‌کنند و شبها استراحت، ما هم در طول روز کار می‌کنیم هم شبها به آبیاری یا نگهبانی باغ برای جلوگیری از حمله حیات وحش مشغولیم اما در نهایت خرسند و شادمانیم که نانی حلال بر سر سفره می بریم و نقشی در تولید استان و کشور داریم و دیدن رضایت مردم از محصولاتی که تولید می‌کنیم خستگی را از تن ما بیرون می‌کند.

پیگیری برای فراوری محصول انار در لرستان

این تولیدکننده نمونه لرستانی به مشکل نبود صنایع تبدیلی و فراوری در لرستان اشاره می‌کند و می‌گوید: متأسفانه به وفور دیده می‌شود که محصولی در استان ما تولید می‌شود و به خاطر نبود صنایع تبدیلی، همان محصول به استان دیگری می‌رود و بسته‌بندی می‌شود و با قیمت بیشتری به مردم این استان فروخته می‌شود چون وقتی محصولی بسته‌بندی و فرآوری می‌شود قیمت آن 2 برابر می‎شود؛ بنابراین ما تصمیم گرفتیم که یک کارگاه بسته‌بندی و فرآوری محصول انار در شهرستان کوهدشت راه‌اندازی کنیم تا محصول سالم و بدون مواد نگهدارنده در اختیار مردم قرار دهیم و گامی نیز در جهت اشتغالزایی برداشته باشیم.

وی به روند دریافت گواهی محصول سالم از حفظ نباتات اشاره می‌کند و می‌افزاید: ما چون در استان لرستان آزمایشگاه مخصوص نداریم، باید 700 هزار تومان هزینه کنیم و محصول خود را به آزمایشگاه موردنظر در تهران بفرستیم تا مورد بررسی و آزمایش قرار بگیرد و در صورتیکه مورد تأیید قرار بگیرد کد 16 رقمی برای آن محصول صادر می‌شود اما کشاورزی که از محصول خود مطمئن نباشد و کود و سم استفاده کرده باشد، این ریسک را انجام نمی‌دهد چون اگر محصولش مورد تأیید قرار نگیرد و باقی‌مانده سموم در آن وجود داشته باشد، هزینه‌ای که کرده است به هدر رفته است.

نورعلی می‌گوید: پس از دریافت گواهی محصول سالم، به دنبال کسب گواهی استاندارد نیز بودم تا برندی را بنام خودم ثبت کنم شاید در آینده بتوانیم به صادرات محصول خود فکر کنیم اما متأسفانه جهاد کشاورزی با ما همکاری نمی‌کند و با این عبارات که «همین گواهی برای تو کافیست دیگر گواهی استاندارد می‌خواهی چکار؟» و «برای برندسازی نیاز به بسته‌بندی مخصوص و برچسب داری» با درخواست ما مخالفت می‌کند، من نیز در پاسخ بارها گفته‌ام که حاضرم تمام هزینه‌های این کار را تقبل کرده، اقدامات لازم را انجام دهم اما به این خواسته ما توجهی نمی‌کنند، ما می‌خواهیم پیشرفت و رشد بیشتری داشته باشیم اما آنها اصرار دارند که در همین حد باقی بمانیم.

وی در پایان بیان می‌کند: فرزندانم خیلی مشتاق کار باغداری و کشاورزی نیستند اما آمادگی دارم که این تجربیات خود را در اختیار سایر کشاورزان و هر فردی که علاقه دارد در این حوزه فعالیت کند، قرار دهم و کمک کنم تا در زمینه تولید محصول سالم موفق شوند.

نورعلی در سال 93 و 94 تولیدکننده برگزیده محصول انار بوده و در سال 97-96 هم به عنوان تولید کننده نمونه محصول سالم شناخته شده است اما سهم او از این عناوین، فقط چند لوح تقدیر و 2 کارت هدیه 100 و 200 هزار تومانی بوده است ولی همچنان قدردان حمایت‌ها و راهنمایی‌های جهاد کشاورزی است و بارها در صحبتهای خود هم به این مسئله اشاره کرده و حتی با اصرار ما برخی از مطالبات و دغدغه‌های خود را بیان کرد که البته این حمایتهای ناچیز جز کمترین وظایف این سازمان است و باید بیش از این به تولیدکنندگان رسیدگی کند اما چه کنیم که کشاورزان لرستانی قشر مظلوم، نجیب و کم توقع جامعه هستند که اغلب اعتراضی ندارند و به خودشان متکی هستند اما این قضیه نباید سبب سوءاستفاده و کم‌کاری مسئولین در حمایت و رفع مشکلات آنها باشد، این قشر مولد، مفید و با ارزش را باید قدر دانست و مورد حمایت همه‌جانبه قرار داد.

گزارش از نسیم کریمی صابر

انتهای پیام/ن