سفر روحانی به عراق در شرایط پیچیده منطقه‌ای؛ امروز و فردا عیار آینده روابط معلوم می‌شود؟
با انجام اولین سفر حسن روحانی به عراق در شرایط پیچیده منطقه‌ای و با عنایت به چشم انداز تحولات پیش رو، آنچه بیش از همه در نگاه صاحب نظران این سفر را مهم کرده، شکل گیری آینده روابط تهران - بغداد است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، «حسن لاسجردی» کارشناس مسائل جهان اسلام در تحلیلی درباره سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران در راس هیئتی بلندپایه سیاسی واقتصادی به کشور همسایه، عراق، نوشت :سفر رئیس جمهوری کشورمان به عراق را می توان در پاسخ به سفر چندی پیش برهم صالح رئیس جمهور عراق به تهران و امضای چند قرارداد، تفاهم نامه و مذاکراتی دانست که اکنون مرحله تکمیلی این توافقات قرار است در سفر آقای روحانی انجام شود و به نظر می‌رسد که ما با اولویت مباحث امنیتی، اقتصادی و تجاری و روابط فیمابین در حوزه‌های انرژی و توریسم و تبادلات دو جانبه کالا و خدمات در مناطق مرزی و برخی موضوعات مهم تاریخی بتوانیم با عراقی‌ها پازل جدیدی را برای آرامش منطقه ترسیم کنیم.
در باب اهمیت این سفر و تاثیرات آن در مناسبات آتی منطقه با توجه به بازیهای سیاسی برخی رقبا می توان به چند نکته مهم اشاره کرد:
1- روابط ایران و عراق بعد از صدام به گونه‌ای بوده که توانسته تقریباً ترتیبات و دربرخی موارد آرایش منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد، به این معنا که اولاً عراق از سیطره کشورهای عربی در آمده و بغداد به‌عنوان یک نیروی مؤثر یا متکی به خود تلاش کرده در منطقه خط مشی و سیاست‌های خود را دنبال کند.به همین جهت است که فاصله گرفتن عراق از تفکرات پان عربیستی و روی آوردن به مشی مستقلانه، خود آغاز یک رویه معقول یا یک فضای مناسب برای تعاملات با عراق بوده است.
2- به نظر می‌رسد در شرایط فعلی تغییر و تحولات عراق به ویژه حضور افراد جدیدی که در رأس هرم قدرت این کشور قرار گرفتند به گونه ای است که آنها علاقه مندند هم فضای تصمیم سازی و تصمیم‌گیری مستقلانه داشته و هم حسب ضرورت در منطقه بتوانند به عنوان یک بازیگر مؤثر و فعال نقش آفرینی کنند تا بار دیگر این کشور به جایگاه مطلوب برسد.
3- اهمیت روابط ایران و عراق در شرایط کنونی به سطح آن بستگی دارد چرا که دو کشور دارای قابلیت و پتانسیل های فزاینده در کنار برخی موانع و تنگناها هستند که این دو امر، لزوم همکاری بیشتر را می طلبد و برای همین تحلیلگران بر این باورند که سفر مقامات بلند پایه دو کشور در ماه های اخیر ، نشان از عمق روابط دوجانبه و علایق مشترک برای رفع اموری دارد که تاحد زیادی به فشارها و سیاست های رقبای منطقه ای و بین المللی مرتبط است.
4- نکته بسیار مهم دیگر، سیاست گذاری کلان در همسایه غربی ما مشی دولتمردان جدید عراق است که در مواضع و برنامه های خود تلاش برای زدودن غبار از سوابق حاکمیت حزب بعث در این کشور داشته و می خواهند نشان دهند که نمایندگان منتخب مردم از طریق آرای آنها هستند و برای همین می خواهند راه و روش نوینی برای تعاملات خود ارائه کنند و در این مسیر ایران یک نمونه بسیار ایده ال برای آنهاست تا از تجربه و توانایی های تهران استفاده نموده بگونه ای که بتوانند به سلامت از فضای به شدت سنتی جهان عرب به روند مدرن امروز عبور کنند.
5- در رابطه با ایران به طور مشخص عراقی‌ها در چند ماه گذشته تحت فشار شدید آمریکایی‌ها بودند تا با آنها برای فشار بیشتر به تهران همکاری شود و در این مسیر موضوعات مهم امنیتی و مسئله تحریم ها بیش از پیش برای آمریکایی‌ها مهم بوده که در واکنش به تصمیم ترامپ، رئیس‌جمهور و نخست وزیر و پارلمان و جریان‌های سیاسی عراق نقش آفرینی مؤثری کردند تا چتر فشار همه جانبه آمریکایی‌ها از روی عراق برداشته شود و در چنین فضایی اینک مقامات ایران و عراق می توانند صفحات جدیدی از همکاری امنیتی، اقتصادی، تجاری و مالی را طراحی و به مرحله اقدام برسانند.
6- در فضای منطقه‌ای و بین‌المللی موضوع همکاری‌های حوزه انرژی چه در بخش نفت ،آب و معادن و دیگر مسائل مربوط می‌تواند از موضوعات مهم سفر روحانی به عراق باشد، در بحث‌های مربوط به حوزه کالا و خدمات به طور حتم فعالیت شرکت‌های لبنی ،غلات یا شرکت های صنعتی و … با توجه به حجم زیاد سفر زائران دو کشور می تواند زمینه تقویت تبادلات بازرگانی و تجاری را فراهم آورد.
7- حوزه دیگر بحث فناوری و انتقال تکنولوژی است، در هر حال عراق در دوره بازسازی قرار دارد و ایران تلاش کرده در زیرساخت‌هایی مثل حوزه مخابرات، جاده، ساختمان و ابنیه و یا زیرساخت‌های پالایشگاهی و نیروگاهی وارد شود که حوزه مؤثر و زیربنایی است ولی باید توجه داشت که این بخش مدتی است که با مانور اعتباری هنگفت برخی کشوهای غربی و عربی محل توجه قرار گرفته و قراردادهای این سفر سرنوشت مهمی برای شرکت های ایرانی است.
8- در حوزه مسائل امنیتی به ویژه مبارزه با تروریسم و گروه های تکفیری از جمله داعش با توجه به حضور موثر آمریکایی ها در عراق به نظر می رسد این همکاری تاکنون تجربه خوبی بین نیروهای نظامی و امنیتی دو کشور به وجود آورده ولی برخی تنگ نظری های قومی و قبیله ای در کنار رقابت سیاسی برخی کشورهای عربی برای بیرون راندن ایران از عراق شاید حلقه همکاری را مورد مناقشه قرار دهد و در این زمینه مقامات ارشد عراق نقشی اساسی برای آینده خواهند داشت.
9- بازسازی عراق در دوره جدید که مقامات آن کشور به دنبال آرامش، پرهیز از ورود به هیجانات و تلاطم‌های منطقه‌ای و ترجیح دادن به بازسازی هستند شرایطی را به وجود می آورد که این کشور محل رقابت همسایگان و برخی دیگر از کشورها گردد که با قابیلت مالی و تکنولوژی خود بخواهند سهم بیشتری از امور را دشت نمایند در این شرایط قراردادهای سفر آقای روحانی به عراق حجم و میزان علاقه مردان بغداد به آینده همکاریها با تهران را به خوبی نشان خواهد داد.
10- برخی امور تاریخی و مربوط به گذشته در فضای همسایگی مثل قرارداد 1975، لایروبی اروند، خسارات جنگ تحمیلی و تعیین تکلیف حوزه های مشترک نفتی از جمله نکاتی که می تواند دایره همکاری و تعلقات سیاسی و اقتصادی دو کشور را از تعارفات سیاسی به میدان عمل بکشاند که بخش مهمی از این موارد در این سفر مورد بحث و توافق قرار خواهد گرفت.
سخن آخر: عراق با تمام نقاط قدرت و ضعف اینک به زمینی برای رقابت تبدیل شده ولی این فرصت برای تهران علاوه بر رقابت و امتیازات ساری و جاری ابعاد دیگری را نیز دربر دارد که ضروری است اصول روابط دوجانبه و منطقه ای خود با عراق را به گونه‌ای طراحی کنیم تا در این رقابت خیلی عقب نیافتیم و در برخی امور نیز میدانداری کنیم.
انتهای پیام/
