ایران چگونه در برداشت روزانه گاز از پارس جنوبی به قطر رسید؟
هم‌اکنون ایران با تولید ۶۱۰میلیون مترمکعب در روز و قطر با تولید روزانه ۶۰۰میلیون مترمکعب در روز، برداشت سایه به سایه‌ای از مخزن مشترک گازی پارس جنوبی دارند و هر دوطرف با اجرای پروژه‌های توسعه‌ای به‌دنبال افزایش این ظرفیت هستند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و اصلی‌ترین منبع انرژی ایران و قطر محسوب می‌شود.
این میدان دارای حدود 1800 تریلیون فوت‌مکعب (51 تریلیون مترمکعب) گاز طبیعی درجا و 50 میلیارد بشکه (7.9 میلیارد مترمکعب) میعانات گازی است. این میدان گازی، مساحتی حدود 9700 کیلومترمربع (3700 مایل‌مربع) را پوشش می‌دهد که از این مساحت، 3700 کیلومترمربع (1400 مایل‌مربع) آن واقع در آب‌های ایران است و 6000 کیلومترمربع (2300 مایل‌مربع) واقع در آب‌های قطر است.
برآوردهای وزارت نفت ایران حاکی از این است که ذخیره گاز در بخش ایرانی این میدان مشترک 14 تریلیون مترمکعب به‌همراه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود 7.5 درصد از کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود، اما برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نشان می‌دهد که از 14 تریلیون مترمکعب گاز درجا در بخش ایرانی این میدان، فقط حدود 10 تریلیون مترمکعب گاز قابل برداشت است که این میزان معادل 36 درصد از کل ذخایر گازی موجود در ایران و معادل 5.6 درصد از کل ذخایر گازی جهان را در بر می‌گیرد.
بخش قطری میدان مشترک پارس جنوبی با نام "گنبد شمالی" شناخته می‌شود. قطر تمامی نیاز داخلی و صادراتی گاز خود را از "گنبد شمالی" تأمین می‌کند. طبق برآوردهای صورت‌گرفته میزان ذخایر گازی بخش قطری این میدان مشترک، 36 تریلیون مترمکعب است که IEA میزان قابل استحصال گاز در بخش قطری را حدود 26 تریلیون مترمکعب تخمین زده است.
موقعیت مهمترین پروژه‌های قطر در میدان "گنبد شمالی" را در شکل زیر می‌بینید.
با وجود این، مخزن گازی پارس جنوبی بین دو کشور مشترک است و قسمت عمیق‌تر آن در بخش قطری قرار دارد و ساختار این مخزن نشان می‌دهد که شیب آن به‌سمت قطر است و هرچه قطر برداشت بیشتری داشته باشد، سیر حرکت منابع گازی و میعانات به‌سمت قطر بیشتر می‌شود.
قطر توسعه "گنبد شمالی" را از سال 1991 آغاز کرده اما ایران توسعه "پارس جنوبی" را از سال 2001 آغاز کرده است که در شروع به کار 10 سال از قطر عقب مانده‌ایم. در فاصله سال‌های 1991 تا 2001، قطر حدود 210 میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرد که به‌ارزش آن زمان، حدود 60 میلیارد دلار برای قطر درآمد به‌دنبال داشته است.
قطر پروژه‌های متعددی در میدان گنبد شمالی تعریف کرده و اکنون با 16 فاز تولیدی به‌میزان حدود 600 میلیون مترمکعب در روز از بخش قطری میدان مشترک پارس جنوبی برداشت گاز دارد.
برداشت گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی در سال 1381 شمسی (2003) با بهره‌برداری از فازهای 2 و 3، به 56 میلیون مترمکعب در روز رسید. این رقم با به بهره‌برداری رسیدن فازهای یک، 4 و 5، 6 و 7 و 8 و 9 و 10 در سال 1388 به 285 میلیون مترمکعب در روز رسید. از سال 1388 تا سال 1392 با توسعه همزمان فازهای پارس جنوبی و عدم اولویت‌بندی پروژه‌ها، شاهد افزایش ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک در سمت ایران نبودیم اما در سال 92 با اولویت‌بندی فازها و تمرکزدهی به بهره‌برداری سریعتر از فازهای با پیشرفت فیزیکی بالاتر، رفته رفته فازهای 12 و 15 و 16 به مدار بهره‌برداری وارد شدند و در سال 1395 ظرفیت تولید گاز ایران از میدان مشترک پارس جنوبی به 453 میلیون مترمکعب رسید.
توسعه در پارس جنوبی با سرعت ادامه یافت و با بهره‌برداری از فازهای 17 و 18، 19 و 20 و 21 در سال 96 به رکورد تولید 570 میلیون مترمکعب در روز و با بهره‌برداری از سکوهای A و C فاز 14 در سال جاری به ظرفیت تولید 610 میلیون مترمکعب در روز رسیدیم.
طبق آخرین اعلام وزارت نفت، هم‌اکنون ایران با تولید 610 میلیون مترمکعب در روز و قطر با تولید روزانه 600 میلیون مترمکعب در روز، برداشت سایه به سایه‌ای از مخزن مشترک گازی پارس جنوبی دارند و هر دو طرف با اجرای پروژه‌های توسعه‌ای به‌دنبال افزایش این ظرفیت هستند.
در ایران، سکوهای 13B ،13D ،22 و 24، A ،14B ،13C ،22 و 24 B ،14D و 13A در یک سال آینده وارد مدار بهره‌برداری می‌شوند و ظرفیت تولید گاز ایران از این مخزن مشترک به بیش از 700 میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
تعداد چاههای حفرشده توسط قطر در بخش‌های مختلف "گنبد شمالی" نشان‌دهنده بی‌توجهی به اصول برداشت صیانتی از مخزن توسط این کشور شریک و رقیب در مخزن مشترک پارس جنوبی است.
علاوه بر این، همکاری نزدیک قطر با شرکت‌های اروپایی، جذاب کردن روش‌های قراردادی و گنجاندن ردیف مشارکت در تولید، استفاده از تکنولوژی‌های نوین همچون حفاری‌های مایل و افقی در مخزن، آزاد بودن شرایط تجاری این کشور در مقایسه با شرایط تحریمی علیه کشورمان و همچنین پیش بودن 10ساله این کشور در آغاز توسعه مخزن مشترک پارس جنوبی، شرایطی را به‌وجود آورده که هرچه ایران در توسعه این مخزن مشترک تأخیر داشته باشد، به‌صورت تصاعدی منافع ملی در برداشت گاز را از دست می‌دهد.
از سوی دیگر آغاز مرحله کم‌فشارشدن بخش‌هایی از مخزن گازی پارس جنوبی به‌دنبال برداشت بی‌رویه و غیرصیانتی شریک قطری و همچنین مسئله طبیعی شیب میدان و فرار گاز به‌سمت دیگر مخزن در طرف قطر، زنگ خطری بزرگ برای ایران بوده که اگر امروز در برداشت روزانه گاز از پارس جنوبی به قطر نمی‌رسیدیم، قطعاً در آینده برای رسیدن به مقدار فعلی تولید روزانه گاز (610 میلیون مترمکعب) دیگر با هزینه‌های کنونی نمی‌توانستیم پروژه‌ها را به سامان برسانیم و چه‌بسا کنار افزایش هزینه‌های تأمین تجهیزات و توسعه میدان، با نیاز پیدا کردن به تأسیسات فشار افزایشی، میلیون‌ها دلار به هزینه‌های توسعه و ماهها تأخیر به زمان بهره‌برداری پروژه‌ها تحمیل می‌شد.
انتهای پیام/*
