چرا ۱۷.۵ درصد فوق‌العاده ویژه‌ به تمام معلمان نرسید؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ در ماه اول ثبت‌نام در طرح "معلم تمام‌وقت" و در فرصت دو هفته‌ای یعنی از 15 بهمن تا اول اسفند ماه 97 حدود 9 هزار نفر از معلمان تقاضای خود را اعلام کرده و وارد طرح معلم تمام وقت شدند؛ این بخشی از صحبت‌های علی الهیار ترکمن معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌وپرورش درباره عضویت معلمان در طرح معلم تمام وقت است.

او با توصیف استقبال خوب معلمان برای عضویت در طرح معلم تمام وقت می‌گوید: آنگونه که به صورت غیررسمی اطلاعات کسب کردم حدود 11 هزار نفر در اسفند ماه متقاضی شرکت در طرح معلم‌ تمام‌وقت هستند اما این آمار فعلا به صورت غیررسمی است؛ صرف‌نظر از بحث‌های صورت گرفته درباره طرح معلم تمام‌وقت در فضای مجازی باید گفت که این طرح کاملا به نفع فرهنگیان است و در پرداختی‌ها تاثیر خوبی دارد.

حجت الله بنیادی پژوهشگر حوزه آموزش‌وپرورش در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است به بررسی سازوکار پرداختن 17.5 درصد فوق‌العاده ویژه به معلمان پرداخته است.

او در بخشی از این یادداشت اشاره می‌کند: "در بند 10 ماده 68  شرطی تحت عنوان "افزایش ساعت کار موظف"  برای برقراری فوق‌العاده ویژه  وجود ندارد همچنین در مصوبه هیئت وزیران در سال 1393 نیز برقراری فوق‌العاده ویژه مشروط به کار اضافه‌تر از ساعت موظف نیست بنابراین مشروط کردن برقراری فوق‌العاده ویژه برای معلمان در طرح تدریس تمام‌وقت  فاقد پشتوانه و استناد قانونی و ناقض عدالت در پرداخت است"؛ در ادامه مشروح این یادداشت را می‌خوانید:

بعد از  اظهار‌نظرهای متعدد مدیران آموزش و پرورش در مورد طرح معلم تمام وقت، بالاخره در اواخر بهمن ماه 1397 این طرح در قالب یک بخشنامه به استان‌ها ابلاغ شد، در بخشنامه آمده است "‌شورای حقوق و دستمزد در جلسه مورخ 27 شهریور 97 به‌منظور جبران خدمات ناشی از افزایش 6 ساعت تدریس موظف شاغلین مشاغل دبیر و هنرآموز با 30 ساعت تدریس در هفته با پرداخت 17.5 درصد فوق‌العاده ویژه, موضوع بند 10 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری در اجرای تصویب نامه مورخ 15 بهمن 1393 هیئت وزیران موافقت کرد."

این طرح که در ابتدا به عنوان راهکاری برای ارتقاء معیشت معلمان مطرح شد به دو مستند "بند 10 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری" و "تصویب‌نامه سال 93 هیئت وزیران" اشاره دارد. 

فوق‌العاده ویژه مطابق ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری

در بند 10 ماده 68 قانون مدیریت آمده است: "فوق‌العاده ویژه در موارد خاص با توجه به عواملی از قبیل بازار کار داخلی و بین‌المللی، ریسک‌پذیری، تأثیر اقتصادی فعالیت‌ها در درآمد ملی، انجام فعالیت، وظایف تخصصی، ستادی، تحقیقاتی و حساسیت‌ کار با پیشنهاد سازمان و تصویب هیئت وزیران امتیاز ویژه‌ای برای حداکثر (25 درصد) از مشاغل در برخی از دستگاه‌های اجرایی تا (50 درصد) سقف امتیاز حقوق ثابت و فوق‌العاده‌های مستمر مذکور در این فصل در نظر گرفته خواهد شد."

در مصوبه هیئت وزیران نیز برقراری "فوق العاده ویژه مشاغل تخصصی موضوع بند (10) ماده (68) قانون مدیریت خدمات کشوری برای کارکنان ستادی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مستقل زیر نظر رییس‌جمهور که انجام فعالیت و وظایف تخصصی، ستادی، تحقیقاتی و حساس را به عهده دارند برای حداکثر 25 درصد از مشاغل که واجد شرایط و ویژگی‌های مصرح در بند مذکور باشند"  مجاز شمرده شده است.

تصویب برقراری فوق‌العاده ویژه از سال 92 برای آموزش‌وپرورش

برقراری فوق‌العاده ویژه از سال 1392 برای 16 دستگاه و از جمله وزارت آموزش و پرورش به تصویب هیئت وزیران رسیده است در  مصوبه سال 1392 به آموزش و پرورش و 15 دستگاه دیگر اجازه داده شده، نسبت به پرداخت فوق‌العاده ویژه به میزان حداکثر تا 35 درصد حقوق و فوق‌‌العاده‌های مستمر با رعایت سقف 25 درصد از مشاغل از محل وجوه حاصل از صرفه‌جویی دستگاه متبوع اقدام کند.

بر مبنای تصویب نامه سال 1393 هیئت وزیران، فوق‌العاده ویژه از ابتدای سال 1395 برای کارکنان ستادی آموزش و پرورش برقرار شد، آقای بطحایی در اسفند ماه 1394 که معاون پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش بود، در این رابطه گفته بود "فوق‌العاده ویژه بند 10 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری را ابلاغ کردیم و از اول فروردین 95 کارکنان اداری آموزش و پرورش که شغل آنها در 15 طبقه مصوب سازمان مدیریت می‌گنجد مشمول این بند می‌شوند."

 در بهمن ماه سال 1397 و در حالی که آموزش و پرورش اقدام اجرایی مؤثری برای انجام تکلیف قانونی برنامه ششم توسعه  مبنی بر استقرار نظام پرداخت‌ها براساس تخصص با شایستگی‌ها و عملکرد و هدف عملیاتی شماره 12 سند تحول بنیادین مبنی بر برقراری الگوی جبران خدمات و تامین رفاه نیروی انسانی در خور منزلت فرهنگیان با توجه به لزوم تمام وقت شدن آنان انجام نداده است، دست به تغییر و افزایش ساعات کار موظف مشاغل دبیری و هنر آموزی زد.

تغییر ساعات کار دبیران و هنرآموزان

مطابق طرح تدریس تمام‌وقت، مشاغل دبیری و هنر‌آموزی در وزارت آموزش و پرروش به دو گروه  مشاغل دبیری و هنر‌آموزی 24 ساعت تدریس در هفته و  مشاغل دبیری و هنرآموزی 30 ساعت تدریس در هفته  تقسیم می‌شوند؛ در این طرح، به مشاغل دبیری و هنر‌آموزی با 30 ساعت تدریس موظف در هفته فوق‌العاده ویژه تعلق می‌گیرد و سایر معلمان از این فوق‌العاده کماکان محروم هستند.

همانطو که ملاحظه می‌شود، در بند 10 ماده 68  شرطی تحت عنوان "افزایش ساعت کار موظف"  برای برقراری فوق‌العاده ویژه  وجود ندارد همچنین در مصوبه هیئت وزیران در سال 1393 نیز برقراری فوق‌العاده ویژه مشروط به کار اضافه‌تر از ساعت موظف نیست بنابراین مشروط کردن برقراری فوق‌العاده ویژه برای معلمان در طرح تدریس تمام وقت  فاقد پشتوانه و استناد قانونی و ناقض عدالت در پرداخت است.

 ابهام و نکته مهم در طرح تدریس تمام وقت، چگونگی ارتباط فوق العاده ویژه بند (10) ماده 68 و افزایش ساعات تدریس  موظف معلمان است، چرا بر مبنای نقش و جایگاه ترسیم شده برای معلم در سند تحول بنیادین، شغل معلمی را به دلیل حساسیت شغلی و  با نگاهی بلندمدت‌تر به تأثیر آن در توسعه و رشد اقتصاد ملی،  مشمول فوق العاده ویژه قرار نداد؟ 

در بند 10 ماده 68 قانون مدیریت، فوق‌العاده ویژه به مشاغل خاص و با توجه به عواملی از قبیل "بازار کار داخلی و بین‌المللی"، "ریسک‌پذیری"، "تأثیر اقتصادی فعالیت‌ها در درآمد ملی"، "انجام فعالیت و وظایف تخصصی و ستادی و تحقیقاتی و حساسیت‌ کار" پرداخت می‌شود در میان این عوامل هیچ مجوزی برای پرداخت فوق‌العاده ویژه در ازای انجام کار بیشتر داده نشده است اگر فرض کنیم حرفه معلمی  مشمول "حساسیت شغلی"، "تأثیر در درآمد ملی"  و "انجام وظایف تخصصی"  نمی‏‌شود و  فوق‌العاده ویژه به آنان تعلق نمی‏‌گیرد، چگونه و با چه مبنای قانونی اضافه کردن ساعات کار موظف معلمان شرط تخصیص فوق‌العاده ویژه به آنها می‌شود؟ و اگر هم فوق‌العاده ویژه به شغل معلمی تعلق می‌گیرد با چه مبنا و پشتوانه قانونی سایر معلمان از دریافت فوق‌العاده ویژه محروم شده‌اند؟  مطابق کدام بند و مصوبه قانونی به منظور جبران خدمات ناشی از افزایش ساعت تدریس موظف دبیر و هنر‌آموز، فوق‌العاده ویژه پرداخت می‌شود؟ اگر فوق‌العاده ویژه به ازای کار اضافه پرداخت می‌شود، چرا  به آموزگاران چندپایه  این فوق‌العاده پرداخت نشده است؟

پرسش دیگری که در اینجا مطرح است، این است که در قانون مدیریت " فوق‌العاده ویژه" چه تعریفی دارد؟  آیا هدف از برقراری فوق‌العاده ویژه، جبران خدمات و به طور خاص جبران خدمات ناشی از افزایش 6 ساعت تدریس است؟ چرا برقراری فوق‌العاده ویژه در سایر دستگاه‌های دولتی در ازای انجام کار اضافه‌تر نیست؟ برقراری فوق‌العاده ویژه در قبال تدریس اضافه مغایر ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری و مصوبات هیئت وزیران در سال 92 و 93 است.

به نظر می‌رسد آموزش و پرورش به جای تلاش و پیگیری برای تدوین و تصویب نظام پرداخت و تأمین رفاه معلمان متناسب با شأن و منزلت آنان، با اجرای طرح تدریس تمام‌وقت و استناد دادن این طرح به فوق‌العاده ویژه شرایط شغلی و معیشتی معلمان و بهره‌وری نظام تعلیم و تربیت را سخت‌تر از پیش خواهد کرد، طرح تدریس تمام‌وقت به دو راه نامطلوب و  ناعادلانه که در ادامه اشاره خواهد شد، ختم می‌شود؛ این طرح یا اکثریت  قریب به اتفاق معلمان را از فوق‌العاده ویژه ماده 68 محروم خواهد کرد یا اینکه شرط برقراری فوق‌العاده ویژه برای معلمان، داشتن 30 ساعت  تدریس موظف خواهد شد.

 طرح تدریس تمام‌وقت، علاوه بر تبعات ناشی از  محروم‌ کردن سایر معلمان از دریافت فوق‌العاده ویژه،  افزایش ساعات کار دبیران و هنرآموزان به عنوان شرط پرداخت فوق‌العاده ویژه به جای حق‌التدریس و در بلندمدت شرایط اشتغال افراد مشمول و نظام برنامه‌ریزی منابع انسانی آموزش و پرورش را دچار آسیب‌های جدی خواهد کرد.

ابهام در استمرار کار افراد مشمول در صورت کاهش جمعیت دانش‌آموزی منطقه یا شهرستان و وجود نیروی مازاد، ابهام در نحوه خروج از این طرح و نحوه بازگشت کسورات بازنشستگی،  تأثیر منفی تدریس موظف 30 ساعت در کیفیت فعالیت‌های علمی و آموزشی معلمان از مسائلی است که مزایای احتمالی این طرح را تهدید می‌کند.

طرح تدریس تمام‌وقت علاوه بر ایرادات و ضعف‌های مهمی که دارد "استناد دادن آن به  بند 10 ماده 68 قانون مدیریت" به معنای محروم‌ کردن دائمی معلمان از فوق‌العاده ویژه و ایجاد شرط تدریس موظف 30 ساعت برای برقراری فوق‌العاده مذکور است اگر برای یک معلم با 24 ساعت موظف، شرط پرداخت فوق‌العاده ویژه 25 درصد"6 ساعت تدریس" کار بیشتر است، آیا ساعت کار سایر مشمولان این فوق‌العاده نیز 25 درصد افزایش یافته است؟ اگر این چنین باشد، ساعت کار کارکنان مشمول دریافت فوق العاده ویژه باید از 44 ساعت به 55 ساعت در هفته افزایش می‌یافت‌.

صرف‌نظر از عدم تدوین و استقرار نظام پرداخت مناسب برای معلمان که  علاوه بر سند تحول بنیادین و سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری، تکلیف صریح برنامه ششم است، ارسال  لایحه اصلاح و دائمی شدن قانون مدیریت خدمات کشوری بدون در نظر گرفتن سازو کارهای پرداخت مناسب به معلمان نشان از کم‌توجهی  آموزش و پرورش و سازمان اداری و استخدامی به بهبود معیشت معلمان دارد.

آموزش و پرورش علاوه بر ضعف در طراحی و استقرار نظام پرداخت معلمان، در برقراری فوق‌العاده ویژه برای معلمان نیز اقدام کافی انجام نداده است، برقراری فوق‌العاده ویژه برای کارکنان سایر دستگاه‌های اجرایی بدون افزایش در ساعات کار و غالباً با سقفی بیش از 17.5 درصد انجام شده است اما برقراری این فوق‌العاده برای تعداد اندکی از معلمان، مشروط به 6 ساعت تدریس موظف اضافه بر ساعات مصوب است. نگاه ناعادلانه در برقراری فوق العاده ویژه برای معلمان در قالب "طرح تدریس تمام وقت" نه تنها بی‌‏اعتباری علمی و پژوهشی طرح مذکور را آشکار می‌کند، بلکه نشانگر ضعف آموزش و پرورش در طراحی سازوکارهای لازم برای اجرای  قانون مدیریت و مصوبات هیئت دولت نیز است.

در پایان پیشنهاد می‏‌شود آموزش و پرورش بنا بر تکالیف قانونی خود و با نگاهی جامع نسبت به  تدوین، تصویب و برقراری الگوی جبران خدمات و تامین رفاه نیروی انسانی در خور منزلت فرهنگیان با توجه به لزوم تمام وقت شدن آنان بر مبنای اهداف و راهکارهای سند تحول و سیاست‌های کلان تحول در آموزش و پرورش اقدام کند.

انتهای پیام/