میزگرد سیلاب ــ ۲ | می‌شد افراد کمتری بمیرند/ هیچ کشوری در جهان سدسازی را کنار نگذاشته است + فیلم
اگر شرایطی مثل شرایط امروز خوزستان داشتیم، در صورتی که اقدامات سازه‌ای مناسب مثل ساخت سدها را انجام داده باشیم، حداقل امکان این را داریم که تعداد کمتری از مردم ما جان‌شان را از دست بدهند، که همین امکان را با ایجاد یک سازه به‌روی رودخانه کشکان داشتیم.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، وقوع سیلاب‌های اخیر مباحث مختلفی حول محور چرایی وقوع سیل در ایران و چگونگی راه‌های مدیریت بهینه شرایط سیل‌خیزی کشورمان به‌منظور جلوگیری از بروز تلفات جانی و مالی را در سطح جامعه مطرح کرده است.
کارشناسان و غیرکارشناسان، ابراز عقاید و اعلام نظرات متعددی در خصوص سیلاب و مباحثی با موضوع سیلاب‌ها داشته‌اند؛ به‌طوری که فضای رسانه‌ای کشور، فضای مجازی و همین‌طور سطح جامعه، از اخبار درست تا شایعات و اظهارات خلاف واقع پر شده و فضای پرابهامی ایجاد کرده که تشخیص درست و نادرست در این فضا دشوار است.
خبرگزاری تسنیم در راستای ایفای نقش مستمر خود در شفاف‌سازی حقایق برای مردم، اقدام به برگزاری سلسله نشست‌هایی خواهد کرد که با حضور کارشناسان خبره و متخصص در هر بخش، وقوع سیلاب‌های اخیر را از ابعاد مختلف بررسی کرده، به شایعات و گزاره‌های نادرست پاسخ داده و راهکارهای اجرایی را برای آینده پیشِ‌روی دولت و مردم قرار می‌دهد.
در این خصوص نخستین میزگرد سیلاب با حضور "مصطفی فدایی فرد" کارشناس مدیریت منابع آب و رئیس کمیته ارزیابی سیلاب در کمیته ملی سدهای بزرگ ایران و همچنین "محمد ابراهیم رئیسی" کارشناس اقتصاد آب و مدیریت منابع آب برگزار شد که این میزگرد، در بخش‌های مختلف تقدیم مخاطبان خواهد شد.
در بخش اول این میزگرد، مباحث مهمی چون، "ایران جزو 10 کشور اول سیل‌خیز جهان است"، "بارش‌های خاص و کم‌نظیر، دلیل اصلی وقوع سیلاب"، "کوتاهی در سدسازی، دلیل اصلی تشدید خسارات سیل"، "اگر سدهای بزرگ لرستان را ساخته بودیم شاهد خسارات گسترده نبودیم"، "سیستم قضایی نسبت به مقصرین عدم‌ساخت تنگ معشوره اعلام جرم کند" و "مقایسه سیلاب اخیر لرستان با سیلاب گسترده 2010 پاکستان" مطرح شد و رئیس کمیته ارزیابی سیلاب در کمیته ملی سدهای بزرگ ایران گفت: "می‌توانستیم در لرستان مشابه خوزستان سدهای بزرگی بسازیم و اگر این کار را می‌کردیم، امروز شاهد خسارت‌های گسترده سیل در لرستان نبودیم".
متن و فیلم دومین بخش این میزگرد در ادامه آورده شده است.
* وارد سیلاب‌دشت‌های رودخانه‌ها شده‌ایم
محمد ابراهیم رئیسی، کارشناس اقتصاد و مدیریت منابع آب با بیان اینکه " اندرکنش پدیده‌های طبیعی اتفاقی و آنچه انسان به‌عنوان توسعه اقتصادی مطرح کرده، موضوعی به‌نام خسارت را تعریف می‌کند"، گفت: رشد جمعیت که افزایش می‌یابد، انسان برای اینکه بتواند محل سکنای خودش را تأمین کند و برای اینکه بتواند مواد غذایی مورد نیاز خود و رشد اقتصادی خود را تأمین کند، نیاز به مکان‌هایی دارد که بتواند این اهداف را محقق کند؛ ازاین‌رو همیشه کنار آب‌ها تمدن‌ها شکل گرفته است.
وی افزود: پس آب و تمدن و آب و سرمایه گذاری اقتصادی همواره توأمان بوده‌اند؛ در سالهای اخیر رشد جمعیت باعث شده است که ما وارد زمین‌ها و اراضی شویم که در حالت معمولی، این زمین‌ها سیلاب‌دشت‌های رودخانه‌ها هستند.
این کارشناس اقتصاد آب تصریح کرد: بستر رودخانه را ما با سیلاب‌های 25ساله مشخص می‌کنیم که این میزان می‌تواند بر اساس تعاریف آب منطقه‌ای‌های مختلف، متفاوت باشد.
وی ادامه داد: حریم رودخانه پهنه بیشتری نسبت به بستر رودخانه دارد و هرچه در این‌جا قرار بگیرد و سیل با نیرو و حجم آب زیاد آن را از بین ببرد، ما به آن خسارت می‌گوییم.
رئیسی با ابراز اینکه "ما خسارت را از دیدگاه انسان تعریف می‌کنیم"، گفت: سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده و مردمی که آنجا بودند دارند از بین می‌روند و ما این را با عنوان خسارت مطرح می‌کنیم.
* رشد 10برابری خسارات سیل در جهان
این کارشناس مدیریت منابع آب با یادآوری اینکه "در دنیا خسارات سیل رو به افزایش است"، گفت: بین سالهای 1971 تا سال 1980 متوسط خسارات سیل در جهان 4 میلیارد دلار بوده است، این رقم در سالهای 2011 تا 2015 به 40 میلیارد دلار در سال رسیده است.
وی افزود: با توجه به افزایش سرمایه‌گذاری‌های بشر و رشد توسعه اقتصادی، خسارات سیل هم افزایش پیدا کرده و این به‌معنی در معرض قرار گرفتن بیشتر سرمایه‌های انسانی و اقتصادی جهان در معرض سیل است.
رئیسی با بیان اینکه "بروز تمامی اتفاقات در جهان ما را به این فکر انداخت که چگونه باید این خسارات را مدیریت کنیم"، گفت: اصولاً وقتی از سیلاب صحبت می‌کنیم باید در مورد مدیریت سیلاب صحبت کنیم؛ سیلاب یک پدیده طبیعی است، در یک بستر طبیعی اتفاق می‌افتد و در عین حال غیرقابل از بین بردن است.
* باید روش‌هایی را برای کاهش هزینه‌های سیل در نظر بگیریم
وی ادامه داد: ما بزرگترین سازه‌های جهان را هم بسازیم، باز هم جلوی سیل را نمی‌توانیم بگیریم؛ سیلاب‌ها با دوره‌های بازگشت بزرگ، اعداد بزرگی را می‌آورد؛ لذا با توجه به خسارتی که به پایین‌دست می‌زند و اینکه چقدر ریسک ایجاد می‌کند، ما برای کاهش هزینه‌های سیل برای انسان روش‌های مختلفی را پیش‌بینی می‌کنیم؛ طبیعتاً اگر میزان این خسارت عدد خیلی بالایی نباشد با روش‌های کم‌هزینه‌تر و اگر این میزان رقم بالایی باشد، طبیعتاً باید روش‌های پرهزینه‌تر را به‌کار ببریم.
این کارشناس اقتصاد آب تصریح کرد: روش‌های مدیریت سیلاب، دامنه بسیار گسترده‌ای دارند، از روش‌های سازه‌ای تا روش‌های غیرسازه‌ای، روش‌هایی که از قبل از اتفاق سیل آغاز می‌شود تا روش‌هایی که بعد از اتفاق سیل مدنظر قرار می‌گیرد.
* پلدختر و معمولان سرمایه‌های ملی بودند که بی‌دفاع در برابر سیلاب رها شدند
وی اضافه کرد: در رودخانه‌های ما بارندگی می‌شود و حجم زیادی از آب روان می‌شود، در پایین‌دست هم ما تأسیسات زیادی ساختیم، مثلاً در لرستان، کنار و پایین‌دست رودخانه کشکان، شهرهای پلدختر و معمولان را ساختیم و اراضی کشاورزی بسیاری را ایجاد کردیم؛ قاعدتاً وقتی این‌ها را ساختیم به‌عنوان سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته، کاری برای حفظ آن باید انجام دهیم؛ مشخصاً نمی‌گویم باید سد بسازیم، اما می‌گویم باید راهی برای حفاظت این سرمایه‌های ملی بیندیشیم؛ چیزی که ما در لرستان دیدیم این بود که اساساً فکری برای محافظت از این سرمایه‌ها در برابر سیل نشده بود.
رئیسی اذعان داشت: گذاشته بودند بارندگی و سیلاب با گل‌ولای بیاید و دو شهر بی‌دفاع را جلوی آن گذاشتیم و اولین اتفاقی که افتاد این بود که سرمایه‌های ملی کشور در پلدختر و معمولان از بین رفت و دولت از پول همین مردم باید دوباره این سرمایه‌های ازبین‌رفته را ایجاد کند.
وی ادامه داد: اینکه سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده دوباره باید انجام شود، به این فرآیند هزینه می‌گوییم و اگر بتوانیم جلوی این هزینه را بگیریم، به آن منفعت می‌گوییم.
* سدها در تلفیق روش‌های غیرسازه‌ای بیشترین منافع اقتصادی را به‌دنبال دارند
این کارشناس اقتصاد آب تصریح کرد: من به‌عنوان یک کارشناس اقتصاد باید مجموعه‌ای از مدیریت سیل، مدیریت خطر، مدیریت منابع آب و مدیریت اراضی را با همدیگر در نظر بگیرم تا بدانم چقدر هزینه دارد و متناسب با آن، طرح‌هایی را پیش‌بینی کنم تا در بالادست مانع ایجاد هزینه‌های ناشی از خسارت سیلاب شود.
وی افزود: سدها معمولاً یکی از روش‌های سازه‌ای خیلی خیلی خوب هستند که در تجمیع با روش‌های غیرسازه‌ای بیشترین منافع اقتصادی را به‌دنبال دارند، همین امروز که با هم صحبت می‌کنیم همه دنیا به این نتیجه رسیده است که این تلفیق بهترین رویکرد است؛ یعنی کشوری نیست که بین سدسازی‌ها و تلفیق آن با روش‌های غیرسازه‌ای، یکی را کنار گذاشته باشد و فقط به یک روش توجه کند.
رئیسی خاطرنشان کرد: یعنی هم هشدار سیلاب را داریم، هم سیستم‌های هواشناسی را داریم، هم سد را داریم و هم بیمه سیل را داریم؛ این‌ها کنار هم باعث می‌شود شما آمادگی لازم را داشته باشید و اجازه ندهید شرایط طبیعی بروز سیلاب، تبدیل به یک بحران شود.
* در شرایط کنونی کشور، کوتاه‌مدت‌ترین روش مدیریت بهینه سیلاب، روش‌های سازه‌ای است
وی ادامه داد: اگر سرمایه‌گذاری‌های پایین‌دست را انجام نداده بودیم و فرض کنیم که جنگل‌ها و مراتع کشور هم کاملاً دست‌نخورده و در شرایط ایده‌آل بودند می‌توانستیم به روش‌های دیگری برای کنترل و تخفیف سیلاب فکر کنیم اما وقتی که هم پایین‌دست را گسترش دادیم و هم در بالادست به‌دلایل مختلفی مثل قطع درختان جنگل‌ها و از بین رفتن مراتع، شرایط خاصی دارد، در چنین شرایطی کوتاه‌مدت‌ترین روشی که می‌توانیم برای مدیریت بهینه سیلاب داشته باشیم روش‌های سازه‌ای است؛ در مورد ابعاد و نقطه احداث سدها باید فکر کنیم.
این کارشناس مدیریت منابع آب اذعان داشت: اگر شرایطی مثل شرایط امروز خوزستان داشتیم، در صورتی که اقدامات سازه‌ای مناسب مثل ساخت سدها را انجام داده باشیم، حداقل امکان این را داریم که تعداد کمتری از مردم ما جان‌شان را از دست بدهند، که همین مسئله و امکان را با ایجاد یک سازه به‌روی رودخانه کشکان داشتیم.
انتهای پیام/*
