گزارش تسنیم|ارمنستان و استراتژی بازدارندگی فعال

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ارمنستان و جمهوری آذربایجان با وجود افزایش ارتباطات دیپلماتیک خود با هدف حل و فصل مناقشه قره باغ، به ارزیابی مجدد استراتژی های نظامی خود و نیز تشدید حملات لفظی علیه یکدیگر پرداخته اند. در همین راستا دیوید تونویان وزیر دفاع ارمنستان و یکی از اعضای رفرمیست و بلندپایه کابینه نیکول پاشینیان، نمایندگی جناح جنگ سالار از نخبگان سیاسی فعلی ارمنستان را برعهده دارد.

تونویان در جریان سفر خود به ایالات متحده در اواخر ماه مارس آشکارا از فرمول «زمین برای صلح» که از سوی باکو برای حل مناقشه قره باغ پیشنهاد شده بود انتقاد و آن ها را فرمولی با حاصل جمع صفر دانست.

بر اساس این پیشنهاد و برای رسیدن به یک توافق دوجانبه، نیاز است که ارمنستان در ابتدا امتیازات ارضی به جمهوری آذرباجان بدهد. تونویان نیز در واکنش به پیشنهاد از نیروهای ارمنی خواست تا خود را برای جنگی جدید با هدف کسب سرزمین های جدیدتر آماده کنند (1).

وزیر دفاع ارمنستان در این زمینه توضیحات بیشتری داد و صریحاً اعلام کرد که ایروان با افزایش توانایی های نظامی ارتش به دنبال جایگزینی استراتژی منسوخ شده دفاع سنگر به سنگر با استراتژی جدیدی موسوم به «بازدارندگی فعال» است.

این بدان معنی است که اگر جمهوری آذربایجان اقدامات تهاجمی جدیدی را همانند "جنگ چهار روزه" در آوریل 2016 یا بزرگتر از آن انجام دهد، نیروهای مسلح ارمنستان حق انجام اقدامات ضد تهاجمی یا پیشگیرانه را دارند تا دشمن قلمرو و سرزمین های بیشتری را از دست بدهد.

در حقیقت، دیوید تونویان از مدتها پیش طرفدار «دیپلماسی نظامی» است که وزارت دفاع ارمنستان به طور فزاینده ای در هماهنگی و همکاری نزدیک با وزارت امور خارجه این کشور پیگیر آن می باشد. با سیاست هایی که وزارت دفاع ارمنستان زیر نظر تونویان در دستور کار خود دارد، به نظر می رسد که این وزارتخانه قصد دارد در سیاست های دفاعی، برنامه ریزی استراتژیک و اقدامات پیشگیرانه مستقل تر عمل کند. در واقع تصمیم ایروان برای ارسال کمکهای نظامی-انساندوستانه به سوریه که با فشارهای وزارت دفاع ارمنستان صورت گرفت، ابتکاری برای تقویت اعتماد مسکو به دولت نیکول پاشینیان بود.

این موضع سرسختانه ارمنستان در قبال مناقشه قره باغ، در واقع واکنشی به اقدامات و سخنان طرف آذربایجانی است. فوریه گذشته، الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان با تاکید بر اینکه «امروزه، اصل "احتمالات، درست هستند" در جهان غلبه دارد. این یک واقعیت جدید است. ما باید برای آن آماده باشم.»

به طور مشخص اظهار داشت که باکو گزینه نظامی را در مذاکرات دیپلماتیک برای حل و فصل مناقشه قره باغ حفظ خواهد کرد (2). همزمان، جمهوری آذربایجان گشت زنی نظامی خود را در نزدیکی خطوط درگیری قره باغ و همچینن در نزدیکی مرز با ارمنستان از جمله در منطقه نخجوان، به شدت افزایش داد.

ذاکر حسنوف وزیر دفاع جمهوری آذربایجان نیز با هشدار به ایروان گفت: «اگر ارمنستان موضع تهاجمی بگیرد، به من فرصتی برای دیدار با تونویان در ایروان داده می شود». این اظهارات به معنای آغاز یک درگیری مسلحانه است و باعث می شود که دکترین تونویان طرفداران بیشتری در ارمنستان پیدا کند (3).

نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نیز با حمایت از تونویان خواستار توسعه استراتژی دفاعی کشورش شد. وی خاطر نشان ساخت که تهدید مستمر ارمنستان از سوی جمهوری آذربایجان غیرقابل قبول است. پاشینیان تاکید کرد که ارمنستان به هرگونه رفتار تهاجمی به صورت صلح آمیز پاسخ می دهد اما در صورت لزوم این پاسخهای صلح طلبانه می تواند حالتی نظامی به خود بگیرد (4).

دیوید تونویان نماینده نسلی جدید از مقامات نظامی ارمنستانی در دوران پس از فروپاشی شوروی است که در غرب تحصیل کرده اند و در مورد مسائل امنیتی به نسبت روسیه بیشتر با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) همراه و هم نظر هستند.

از سوی دیگر در طول 30 سال گذشته از استقلال ایروان، جامعه ارمنستان از نظر هویت و ایدئولوژی به گونه ای رشد یافته که قره باغ را که در زبان ارمنی آرتساخ نامیده می شود بخشی ارگانیک و جدایی ناپذیر از خاک کشورش به حساب می آورد. این مساله باعث شده که در دکترین دفاعی ارمنستان هرگونه تهدید مناطق اشغالی قره باغ در حکم تهید قلمرو سرزمینی ارمنستان به حساب بیاید.

در حال حاضر نیز این اعتقاد به وضوح در اظهارات نیکول پاشینیان پیرامون آینده قره باغ انعکاس یافته به گونه ای که او ادعا می کند قره باغ متعلق به جهان ارمنی شامل شهروندان ارمنستان و دیاسپورای ارامنه در سراسر جهان است (5).

دیوید تونویان پس از پذیرش پست وزارت دفاع، از دیدگاه های خود برای توسعه سیستم دفاعی ارمنستان با هدف بروزرسانی عمیق و جامع نیروهای مسلح و همچنین تغییر دکترین دفاعی برای مقابله موثرتر با چالش هایی که این کشور با آن مواجه است پرده برداری کرد.

وی خواستار تکامل نگرش ملی پیرامون نیروهای مسلح این کشور شده و اظهار داشت که جامعه ارمنی باید به این نتیجه برسد که خدمت در نیروهای مسلح وظیفه نیست، بلکه مأموریتی است بر مبنای آرزوهای جمعی بلندمدت.

تونویان در واکنش به اظهارات مقامات آذربایجانی گفت: «جمهوری آذربایجان معتقد است که حق دارد قاطعانه، خصمانه و جاه طلبانه اظهار نظر کند و منحصرا در مورد پیروزی و حق سرزمینی صحبت کند. اعلام میکنم که آنها چنین نخواهند کرد و هرگز چنین اختیاری نخواهند داشت» (6).

تونویان مدعی شد که استراتژی دفاعی جدید ارمنستان را نخستین بار زمانی که معاون وزیر دفاع این کشور بود مطرح کرده است. وی این ایده را تحت عنوان «دکترین بازدارندگی فعال» در سمینار سطح بالای سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) در فوریه 2016 در وین ارائه کرده است.

این دکترین مجموعه ای از ایده های دفاعی-نظامی است که بر نحوه ارتقای جا به جایی واحدهای نظامی تمرکز دارد و این نیروها را قادر می سازد تا در مقابل پیشروی دشمن به سرعت منتقل شوند (7).

دکترین بازدارندگی فعال در سال های بعد تغییراتی را تجربه کرد. مسیر کلی این اصلاحات و اقدامات نشان می دهد که دکترین تونویان به دنبال تکیه بر عناصر غیرمتعارف جنگ افزارهای کلاسیک در سطح تاکتیکی به ویژه ضربات پیشگیرانه می باشد.به علاوه، این دکترین بر مفهوم بازدارندگی متعارف از طریق مجازات دشمن استوار است؛ یعنی با دشمن در خاک خودش روبرو شو (8). هر چند دکترین بازدارندگی فعال به استراتژی اصلی ارمنستان تبدیل شده است اما این کشور از سال 1994 گونه ای از این استراتژی را تحت عنوان «بازدارندگی از طریق انکار» اجرا کرده بود.

وزارت دفاع ارمنستان هفته گذشته اعلام کرد که با نیروهای آذربایجانی در منطقه تاووش و در نزدیکی بزرگراه ایروان-تفلیس درگیر شده است. در نتیجه این درگیری، یک نظامی ارمنی به شدت مجروح شد (9). این حادثه اخیر همزمان با گسترش مذاکرات دیپلماتیک دو طرف، نشان دهنده ظهور یک پارادایم جدید در درگیری های ارمنستان و جمهوری آذربایجان است.

1. https://www.aravot.am/2019/03/30/1032523/
2. https://en.azvision.az/news/101015/president-ilham-aliyev-today,-%E2%80%9Cmight-is-right%E2%80%9D-principle-prevails-in-the-world.html
3. http://www.1news.az/news/zakir-gasanov-esli-armyane-pereydut-v-nastuplenie-to-ya-vstrechus-s-tonoyanom-v-erevane---video
4. http://www.primeminister.am/en/videos/item/rb5J763x7ts/
5. https://www.aravot.am/2019/04/22/1037795/
6. https://www.mediamax.am/am/news/interviews/33013/
7. https://rus.azatutyun.am/a/27560564.html
8. https://www.mediamax.am/am/news/interviews/33013/
9. https://www.mediamax.am/am/news/interviews/33013/

انتهای پیام/