دلایل ناکارآمدی "دوره‌های بازآموزی معلمان" چیست؟
نتایج پژوهشی درباره دوره‌های ضمن خدمت معلمان تأکید دارد: اکثر آموزش‌های ضمن خدمت در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده کاملا موثر و کارآمد نبوده است کمترین دلیل این مسئله عدم همخوانی محتوای آموزشی دوره‌ها با نیازهای معلمان است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ اگر باور مسئولان آموزش‌وپرورش به این است که معلم عنصر اصلی در جریان دستیابی به تعلیم و تربیت با کیفیت و تحقق اهداف و برنامه‌های ترسیم شده از سوی فرادستان است پس باید رگه‌هایی از تلاش برای حمایت از آنها و برنامه‌ریزی برای توانمندسازی و آموزش مهارت‌های تخصصی مشاهده شود.
اگر سند تحول بنیادین اهداف والایی را ترسیم کرده و وظایف متعددی را به دوش مدرسه و معلم گذاشته آیا جز این است که دستیابی به این اهداف باید با توانمندسازی معلمان انجام شود؟
یکی از روش‌های توانمندسازی معلمان برگزاری دوره‌های بازآموزی در حین خدمت است تا آنها را با روش‌های نوین تدریس آشنا کند؛ بی‌توجهی به "آموزش‌های ضمن خدمت" برای به روزرسانی و توانمندسازی معلمان در نهایت منجر به حضور معلمانی در کلاس درس می‌شود که نه اطلاعاتی به‌روز دارند و نه مهارت‌هایی قابل اعتنا، در حالی که معلم توانمند می‌تواند جریان آموزش را کیفی و در نهایت نسلی را تربیت کند که برای کشور منشأاثر باشد.
البته آموزش‌وپرورش آنقدر درگیر مسائل و چالش‌های مختلف به ویژه مسائل بودجه‌ای شده که تمام برنامه‌های کیفی این وزارتخانه تحت‌الشعاع این مقوله قرار گرفته است. مشکل دیگر نیز به جدی نگرفتن جایگاه آموزش‌وپرورش و در این میان نقش کلیدی معلم در نهادهای بالادستی کشور است چرا که اگر اینگونه بود دیگر مدارس درگیر ابتدایی‌ترین مشکلات نبودند.
بنابرآنچه که معلمان می‌گویند، دوره‌های آموزش ضمن خدمت هم کمرنگ و هم از مسیر اصلی خود خارج شده است و اغلب دوره‌ها با محتواهایی بدون توجه به نیازهای واقعی معلمان در کلاس درس برگزار می‌شود. از سوی دیگر تکرار مکرر آزمون‌های ضمن خدمت غیرتخصصی و یکنواخت این نوع آزمون‌ها را از محتوا و هدف اصلی خود تهی کرده و به آزمون‌های فرمایشی و بی‌خاصیت تبدیل می‌کند.
در پژوهشی که درباره ارزیابی دوره‌های ضمن خدمت معلمان از سوی دکتر فائزه ناطقی و دکتر محمد سیفی استادیاران دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اراک انجام شده آمده است:
معلمان عنصر اصلی در نظام آموزش و پرورش به شمار می‌آیند، سرمایه‌گذاری برای آموزش معلمان به ویژه در دوره ابتدایی که زیربنای نظام آموزشی و از اساسی‌ترین و مهمترین دوره‌های تحصیلی است از سودمندترین سرمایه‌گذاری‌ها محسوب می‌شود این سرمایه‌گذاری موجب گسترش آموزش عمومی می‌شود و از نظر فردی و سازمانی نیز ثمربخش است.
همچنین مهمترین عامل رشد و توسعه کیفی تعلیم و تربیت به شمار می‌رود که با اختصاص دادن منابع انسانی، مالی و کالبدی از سوی دولت به آموزش ابتدایی از طریق اجرای دوره‌های ضمن خدمت معلمان امکان‌پذیر می‌شود به طور کلی توفیق و کامیابی هر نظام آموزشی و دستیابی به نتایج حاصل از تغییر نظام بدون آموزش نیروی انسانی امکان‌پذیر نیست.
بررسی‌های انجام شده در زمینه دوره‌های ضمن خدمت معلمان نشانگر آن است که این آموزش‌ها موجب پایبندی بیشتر به قوانین سازمانی، افزایش همکاری در مدرسه و بهبود عملکرد دانش‌آموزان می‌شود برخی از پژوهش‌ها دلایل شرکت معلمان در دوره‌های ضمن خدمت را رضایت روحی پس از تدریس موفق، آموختن روش‌های پژوهش و افزایش رشد حرفه‌ای آنها بیان کرده‌اند.
روش های تدریس در صورتی که موثر و کارآمد باشند به هدف‌های مطلوب منجر خواهند شد همچنین فضا و تجهیزات کمک‌آموزشی از عوامل موثر در فرایند تدریس است و به طور کلی نور، حرارت، گرما سرما و مناسب بودن مکان مدرسه می‌تواند روش تدریس را تحت تاثیر قرار دهد.
با اینکه آموزش ضمن خدمت معلمان از اساسی‌ترین نیازهای آموزش و پرورش هر جامعه است و می‌تواند در صورت برنامه‌ریزی و اجرای صحیح زمینه رشد و پیشرفت حرفه‌ای کارکنان و معلمان را فراهم کند اما متاسفانه نتایج تحقیقات انجام شده در داخل کشور نشانگر وضعیت نامطلوب و ناکارآمد بودن این دوره‌ها است ناکارآمدی که خسارات جبران ناپذیری به پیکره نظام آموزش و پرورش وارد می‌کند به ویژه در زمان حاضر که بر اساس سند برنامه درسی ملی یعنی نقشه جامع یادگیری تحولات همه جانبه گسترده و عمیق در مفاهیم و محتوای برنامه‌های درسی و تربیتی دوره ابتدایی به منظور تربیت یکپارچه ایمانی، علمی، عملی و اخلاقی دانش آموزان حاصل شده است تغییراتی که اجرای مطلوب آنها بر اساس سند نیازمند معلمانی بهره‌مند از صلاحیت‌ها و شایستگی‌های حرفه‌ای و تخصصی مناسب است صلاحیت‌هایی که باید تمهیدات آنها در مهندسی نیروی انسانی و در برنامه‌های آموزشی، توانمند سازی و بازآموزی معلمان در سطوح گوناگون دانشگاه فرهنگیان و مراکز آموزش‌های ضمن خدمت مورد توجه جدی قرار گیرد.
در سند برنامه درسی ملی تحت عنوان تلقی نسبت به معلم آمده است، معلم الگو و اسوه اخلاقی، معنوی و علمی متربی است که معلم نقش راهنما و راهبری یادگیری را به عهده دارد و متربی را با منابع یادگیری آشنا می‌کند و زمینه ساز رشد عقلانی، ایمانی، علمی، عملی و اخلاقی متربیان است. به طور کلی برای اینکه معلمان به عنوان مهمترین اعضای تشکیل‌دهنده منابع انسانی نظام آموزش و پرورش به این صلاحیت‌ها دست یابند نیاز به سرمایه‌گذاری در خود دارند.
البته سرمایه‌گذاری با احساس نیاز آغاز می‌شود و نیاز انگیزه لازم را برای حرکت به سمت سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند یکی از روش‌ها برای سرمایه‌گذاری و نهایتاً رسیدن به رشد و تعالی در معلمان شرکت در دوره‌های ضمن خدمت است آنچه می‌تواند انگیزه شرکت معلمان در این دوره‌ها شود این است که به نیازهای آنها در تدوین برنامه‌های درسی ضمن خدمت توجه شود.
این در حالی است که نتایج این تحقیق نشان داد که برنامه‌های درسی ضمن خدمت در راستای تحقق بخشیدن به نیازهای معلمان برای مواجهه با تغییرات برنامه های درسی به صورت مطلوب برنامه‌ریزی نشده‌اند، اکثر آموزش‌های ضمن خدمت در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده کاملا موثر و کارآمد نبوده است کمترین دلیل این مسئله عدم همخوانی محتوای آموزشی دوره‌ها با نیازهای معلمان است.
از دیگر یافته‌های تحقیق عدم توجه به سبک‌های گوناگون یادگیری معلمان، تفاوت‌های فردی و علاقه و انگیزه‌های درونی آنها است اینها مواردی هستند که می‌توانند انگیزه معلمان برای حضور جدی در دوره‌ها و در نتیجه کاهش اثربخشی دوره‌ها شوند.
تجهیزات کتابخانه‌ای و کارگاهی در اختیار معلمان در وضعیت نامطلوبی است، بی‌توجهی به روش‌های تدریس فعال و اکتفا به سخنرانی مدرسان از نقاط ضعف دوره‌های ضمن خدمت است البته این دلیلی بر ضعف برنامه نیست بلکه به دلیل ضعف در انتخاب مدرسان یا به دوره‌های آموزشی برگزار شده برای مدرسان در مرکز برمی‌گردد همچنین زمان آموزش از انعطاف لازم برخوردار نبوده که این نتیجه در تحقیقات مورد تاکید قرار گرفته است در مجموع بر اساس نتایج حاصله برنامه‌های درسی قصد‌شده دوره‌ها در همه عناصر تا سطح مطلوب فاصله دارد و نیازمند بازنگری است.
انتهای پیام/
