تحولات سیاسی در ارمنستان پس از انقلاب مخملی و منافع روسیه

به گزارش خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به نقل از وستنیک قفقاز، سال 2018 یک تحول بنیادین از منظر سیاسی داخل ارمنستان به‌وجود آمد؛ پس از انجام یک سری اصلاحیه در قانون اساسی در ماه مارس 2018، برای اولین بار در تاریخ این کشور، رئیس جمهور جدید می‌بایست توسط پارلمان انتخاب می‌شد، نه مردم.

در 2 مارس، پارلمان ارمنستان رئیس جمهور جدید کشور را انتخاب کرد؛ آرمن سرکیسیان که از نامزدی او 90 نماینده از 101 نماینده حمایت کردند. در طول سالها، سرکیسیان به‌عنوان سفیر ارمنستان در اروپا، سفیر ارمنستان در بلژیک، هلند، لوکزامبورگ، واتیکان، انگلیس، سفیر ارشد ارمنستان در اتحادیه اروپا کار کرده بود. وجود روابط بین‌المللی گسترده به سرکیسیان این امکان را داد که نه‌تنها از پشتیبانی نمایندگان حزب جمهوری‌خواه ارمنستان (RPA) و متحدانش چون حزب داشناک سوتون، بلکه از حمایت اکثریت اوپوزیسیون نیز برخوردار شود.

وضعیت سیاسی ارمنستان در پایان ماه مارس سال گذشته با نامزدی سرژ سرگسیان به پست نخست‌وزیری، که از سال 2008 به‌مدت 10 سال رئیس جمهور بوده، شدت گرفت. طبق قانون اساسی جدید، قدرت و صلاحیت اصلی دولتی و تعیین سیاست داخلی و خارجی دولت در دست نخست متمرکز می‌شد. در 17 آوریل پارلمان نامزدی سرژ سرگسیان را برای پست نخست‌وزیری تأیید کرد. 77 نماینده پارلمان از 94 نماینده حاضر به او رأی دادند که موجب فعالیت‌های تظاهراتی گسترده ضددولتی شد. نیکول پاشینیان رهبر فراکسیون اوپوزیسیون یلک از مردم ارمنی خواست تا خیابان‌ها و بزرگراه‌ها را مسدود کنند و آغاز انقلاب مخملی را اعلام کردند.

در روسیه تحولات ارمنستان را از نزدیک دنبال می‌کردند. این کشور از متحدان اصلی روسیه در قفقاز، از اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان پیمان امنیت جمعی می‌باشد. به‌احتمال زیاد نگرانی مسکو ناشی از احتمال بحران سیاسی بود که ممکن بود به‌سوی یک درگیری شدید میان احزاب مخالف هم پیش رود، علاوه بر این، رویدادهای ارمنستان در پس فضای جنگ روسیه با غرب و بحران ادامه‌دار اوکراین در حال وقوع بود، از این رو مهم بود که بفهمند که آیا تظاهرات گسترده در ارمنستان ادامه سلسله «انقلاب‌های رنگی» است که در فضای پس از شوروی آغاز شد و این‌که  آیا این مسئله می‌توانست به وخامت شدید در روابط روسیه و ارمنستان منجر شود یا نه. دلایلی برای چنین ارزیابی‌هایی توسط برخی از نیروهای اوپوزیسیون در ارمنستان، به‌عنوان مثال، "دموکرات‌های آزاد" و اتحادیه "یلک"، که از تقویت روابط با غرب حمایت می‌کردند، داده شد. نمایندگان "یلک" از مقامات دولتی برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا انتقاد کردند، و مسئله نیاز به بازبینی شرایط نیروهای مسلح روسیه مستقر در ارمنستان را مطرح کردند. اما در حالی که این اعتراضات ادامه داشت، با این عقیده که آنچه اتفاق افتاده است یک امر داخلی برای ارمنستان می‌باشد، مسکو از دخالت در وضعیت خودداری کرده از همه طرفین خواستار جلوگیری از خشونت، حفظ آرامش و خویشتنداری شد.

تظاهرات گسترده‌ای که تحت شعار "برخیز، به سرژ نه بگو" منجر به استعفای سرگسیان شد، و به‌زودی رهبر جنبش اعتراضی پاشینیان به‌عنوان رئیس دولت منصوب شد. رویدادهای انقلابی در ارمنستان و انتقال قدرت با مقابله قدرت همراه با مخالفت‌ها در مقیاس بزرگ نبود و منجر به تلفات جدی نشد. رئیس جمهور سرکیسیان نقش مهمی را در حفظ وضعیت در حوزه حقوقی ایفا کرد که در مذاکرات سرگسیان با پاشینیان نقش میانجی داشته و مشاوره‌های تلفنی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و همچنین کارن کارپتیان که در آن زمان به‌عنوان معاون اول نخست وزیر ارمنستان خدمت می‌کرد، برگزار کرد.

انقلاب مخملی که بهار سال 2018 رخ داد، نتیجه انباشت مشکلات اقتصادی و اجتماعی و همچنین بی‌اعتمادی رو به رشد مردم به ساختارهای دولتی بود. از زمان تغییر قدرت در ارمنستان به‌اندازه کافی زمان گذشته است و می‌توان گفت که بدترین ترس‌ها ــ انتظار اقدامات رادیکالی در رابطه با روسیه از جانب دولت ارمنستان ــ دیگر از بین رفته است. ظاهراً، پاشینیان قصد ندارد تغییر شدیدی در سیاست خارجی کشور به‌وجود آورد. پاشینیان طی یک دیدار از مسکو در سپتامبر 2018 چندین بار روی اهمیت حفظ روابط استراتژیک ویژه و ابراز آمادگی برای تقویت همکاری نظامی و فنی میان مسکو و ایروان تأکید کرد.

انتخابات زودهنگام پارلمان در 9 دسامبر سال 2018، که در آن بلوک پاشینیان بیش از 70 درصد آراء را به دست آورد، سطح بالایی از اعتماد مردم به مقامات جدید را نشان داد. در آغاز 2019 نیروهایی که خود را برنده "انقلاب مخملی" می‌دانستند، کنترل دولت، پارلمان و شورای بزرگان ایروان را در دست گرفتند و رهبران آنها، نیکول پاشینیان، آرارات میرزویان، آیک ماروتیان سِمت‌های اول را در تمام ساختارهای ذکرشده در بالا از آن خود کردند، با این حال، ارمنستان باید راه دشواری برای اجرای اصلاحات طولانی‌مدت بپیماید که ممکن است با درگیری میان شاخه‌های مختلف دولت، گروه‌های تجاری و قبیله‌ها همراه باشد.

امروزه عملکرد دولتی ارمنستان به‌طور عمده به‌دلیل توافق رسمی و غیررسمی بین منافع گروه‌های کلیدی داخلی با نیروهای خارجی چون فدراسیون روسیه به‌عنوان یک ضمانت‌کننده امنیتی برای آن، "غرب جمعی" به‌عنوان وام‌دهنده اصلی مالی، و ایران که دارای منافع ژئوپولیتیکی و اقتصادی در ارمنستان است، تضمین شده است. مهمترین منافع روسیه شامل حفظ ثبات سیاسی در ارمنستان، ادامه روند حل‌وفصل قره‌باغ کوهستانی و ایجاد یک گفتگوی کامل با نخبگان جدید سیاسی ارمنستان در مورد مسائل مهم برنامه‌های دوجانبه و چندجانبه است.

همان‌طور که رویدادهای اخیر نشان می‌دهد، تحولات سیاسی که در ارمنستان بیش از یک سال پیش آغاز شد، هنوز پایان نیافته است. پس از قوه مجریه و قانونگذاری، تلاش برای تغییر نظام قضایی در حال انجام است. در حال حاضر، این تغییرات بر پایه‎های اساسی همکاری استراتژیک روسیه و ارمنستان تأثیری نداشته است، در عین حال، چشم‌انداز روابط روسیه و ارمنستان تا حد زیادی به توانایی شخصیت‌های کلیدی در زندگی سیاسی ارمنستان بستگی دارد تا توافق‌هایی را در اجرای اصلاحات و شکل‌گیری سیاست خارجی کشور ایجاد کنند.

انتهای پیام/