حضور شرکت‌های خصوصی امنیتی چین در آسیای مرکزی
با افزایش تهدیدات نسبت به سرمایه‌گذاری‌های چین در آسیای مرکزی طی سال‌های اخیر، روند فزاینده‌ای از حضور شرکت‌های خصوصی تامین امنیت این کشور در این منطقه مشاهده می‌شود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از دیپلمات، زمانی که سورانبای جین‌بیک‌اف، رئیس‌جمهور قرقیزستان تلاش‌های خود را برای عملی شدن خط ریلی چین- قرقیزستان- ازبکستان گسترش داد، یک شرکت خصوصی امنیتی چینی قراردادی را به منظور محافظت از پروژه مورد توافق قرار گرفته با گروه خطوط ریلی چین به امضا رساند.
بمب‌گذاری سال 2016 در سفارت چین در بیشکک پیش‌فرض‌های پکن نسبت به خطر را در میان جوامع تجاری چینی در آسیای مرکزی برجسته کرد. شرکت‌های چینی که در قرقیزستان کار می‌کنند از آن زمان به بعد مبادله با خدمات امنیتی محلی برای وارد کردن پزسنل امنیتی چینی خصوصی، را آغاز کردند.
در حال حاضر، تقریبا شرکت‌های خصوصی امنیتی چینی کمی در قرقیزستان، در مقایسه با 400 شرکت امنیتی داخلی خصوصی، در این کشور حضور دارند. اما حدود 574 شرکت چینی در قرقیزستان در حال به کار گیری نیروهای امنیتی چینی مطلوب خود، به جای قرقیزها هستند.
ژینگ‌جون جونهانگ، یکی از تامین‌کنندگان امنیت خصوصی ارشد چینی است که از سپتامبر 2016 شعبه‌ای را در قرقیزستان بازگشایی نموده است. با 281 پرسنل امنیتی، یک مجوز حمل تسلیحات محلی و تجهیزات نظامی که از چین آورده شده است، جونهانگ به سرعت تبدیل به یک پیش‌رو در خدمات کامل امنیتی در این کشور می‌شود که پیش از این نمونه‌هایی نظیر «بلک واتر» داشت و از سال 2011 تحت عنوان «آکادمی» فعالیت می‌کرد.
وو گواهوا، یکی از افسران ارشد سابق ارتش آزادی‌بخش چین که در جنگ چین- ویتنام و درگیری‌های میدان تیانمن در سال 1989 حضور داشته، فرمانده نیروهای ژینگ‌جون جونهانگ است. در کمتر از 3 سال، این شرکت امنیت بیش از 20 مشتری چینی در قرقیزستان را تامین کرده که شامل «جاده و پل چین»، «گروه شماره 5 مهندسی راه آهن»، «شرکت سینوهیدرو 16»، «شرکت هوآوی»، «استخراج فلزات گرانبهای گوانگ لانگ»، و «گروه ساختمانی سانمنخیا لیکیائو» می‌شود. به خصوص ژینگ‌جون جونهانگ یک توافق را با شرکت راه‌آهن چین به منظور تامین امنیت مجموعه‌های ساخت و ساز این شرکت در مسیر ریلی چین- قرقیزستان- ازبکستان از نوامبر 2018 بر عهده گرفته است. ساخت و ساز این خط ریلی پیش‌بینی می‌شود حداقل 500 میلیون دلار هزینه در بر داشته باشد.
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در سفر اخیر خود به بیشکک در جریان شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، با موفقیت سرمایه‌گذاری‌های چینی- قرقیزی و گروه کاری همکاری‌های صنعتی دو کشور را به پیش برد. روند سریع توسعه سرمایه‌گذاری‌های چین در این کشور به نظر نمی‌رسد کند شده باشد.
به دلیل کاهش بودجه، شرکت‌های دولتی چینی پیش از این خطرات امنیتی را مورد چشم‌پوشی قرار داده و در خصوص به کار گیری شرکت‌های امنیتی بی‌میل بودند. اما اقدامات بی‌شمار خشونت‌بار علیه شرکت‌های چینی در سطح جهان اثبات کرد که سرمایه‌گذاری‌های چینی از آسیب‌پذیری زیادی در غیاب تدابیر امنیتی کافی برخوردارند. مادامی که نمی‌توان بر نیروهای محلی کشورهای بی‌ثبات اتکاء کرد، شرکت‌های دولتی چینی شروع به تامین بودجه‌های امنیتی نموده و شرکت‌های امنیتی خصوصی چین را مورد توجه قرار داده‌اند.
در یک بمب‌گذاری سال 2004 در پل خمری شیرخان در پروژه بزرگراه بنده کندوز در افغانستان که 11 کارگر چینی کشته شدند و 4 نفر دیگر نیز به شدت زخمی شدند. بدون هیچ گزینه چینی، شرکت شماره 14 راه‌آهن چین مجبور شد تا از شرکت «تحقیقات و حفاظت ایالات متحده آمریکا» کمک گرفته و پس از آن امنیت این پروژه را در این کشور تامین کند. حرکتی که باعث شد دیگر شرکت‌های دولتی چینی نیز در خارج از این کشور از متخصصین امنیتی بریتانیایی و آمریکایی را به کار بگیرند.
تنها در سال 2014 موسسه چارهار پیش‌بینی کرد که شرکت‌های دولتی چینی حدود 8 میلیارد دلار بر روی اقدامات امنیتی هزینه کرده‌اند. با سرمایه‌گذاری 50 میلیارد دلاری بر روی کشورهای درگیر در ابتکار کمربند و جاده از سال 2013، که بیشترین ترتیبات امنیتی را می‌طلبد، تامین امنیت خصوصی به نظر یک کسب و کار سودآور به حساب می‌آید.
با انتخاب شرکت‌های امنیتی خصوصی، شرکت‌های دولتی چینی نیز به سمت تامین مالی و تقویت گروه‌های امنیتی محلی در کشورهایی که به لحاظ سیاسی بی‌ثبات هستند، سرازیر می‌شوند. همانطور که چین در میانمار و برخی مناطق آفریقا در این زمینه متهم شد.
پس از یک دهه کشمکش پیرامون این که گروه‌های نظامی محلی به کار گرفته شوند یا کمپانی‌های امنیتی خصوصی غربی، شرکت‌های تجاری چینی اکنون در حال گرایش به سمت تامین‌کنندگان امنیت چینی هستند. فراتر از آشنایی با زبان و حفظ اعتماد تجاری، این گرایش با هدف نگه داشتن سرمایه در گردش در اقتصاد چین صورت گرفته است. در عراق، شرکت چینی CNPC شرکت بریتانیایی معروف در حوزه کنترل ریسک را برکنار کرده و در سال 2010 شرکت چینی گوانان را جایگزین نمود و در همان سال قواعد حقوقی شرکت‌های خصوصی امنیتی را به تصویب رساند.
همچنین در سال‌های اخیر در پاکستان، عراق، دریای چین جنوبی و شماری از کشورهای آفریقایی، بخش خصوصی فعال در حوزه امینت چین در حال گسترش عملیات خود در آسیای مرکزی، حوزه‌ای گسترده که سرمایه‌گذاری‌های چین در آن آسیب‌پذیر هستند، می‌باشد.
از زمان رسمی شدن پروژه کمربند اقتصادی جاده ابریشم در سال 2013، که پس از آن همراه با افزودن مسیرهای مکمل دریایی این پروژه تحت عنوان ابتکار کمربند و جاده نامگذاری شد، حداقل 5 شرکت چینی (از جمله شرکت TBEA، شرکت پل و جاده چین، شرکت انرژی هوارانگ چین، ساخت و ساز ارتباطات چین و شرکت صنایع شیمیایی و زغال‌سنگ شانخی) سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را در قرقیزستان، هر کدام حدود 400 میلیون دلار، صورت داده‌اند. سرمایه‌گذاری‌های بزرگ دیگری نظیر پالایشگاه نفت CNPC و خط D خط لوله انتقال گاز چین- آسیای مرکزی (که بخشی از آن از قرقیزستان می‌گذرد)، که مجموعا 2 میلیارد دلار ارزش دارند نیز دیگر پروژه چینی‌ها در منطقه بوده است.
این سرمایه‌گذاری‌ها طبیعتا آسیب‌پذیرند. تقریبا در هر مقیاسی، پروژه‌های چین در قرقیزستان در یک یا چند نقطه درگیر مشکلاتی با ساکنان محلی هستند. به عنوان مثال، در ژوئن 2011، 5 نفر از کارگران ساخت و ساز جاده قرقیز در منطقه «کمین» علیه پرداخت‌های ناعادلانه اعتراض کردند. در سال 2014 نیز، اعتراضاتی توسط ساکنان قره بالتا منجر به مسدود شدن موقت کار پالایشگاه نفت CNPC گردید. یک پایگاه استخراج طلای چینی نیز در آوریل 2018 توسط ساکنان توگوز تارا به آتش کشیده شده بود.
شرکت‌های چینی همچنین در حال مناقشع پیرامون مدیریت کارگران چینی خود هستند. کارگران شرکت چینی TBEA یک گروه از قرقیزهای محلی را در ژانویه 2013 در کورشاب به گروگان گرفتند، که گفته می‌شود به دلیل دزدیده شدن یک گوشی تلفن همراه بود. بیش از 100 نفر به این مناقشه پیوستند که طی آن 18 کارگر چینی آسیب دیده و الباقی برای امنیت بیشتر به استان اوش منتقل شدند. در ژوئن 2014، 39 کارگر مهاجر چینی کارفرامایان محلی قرقیز را به دلیل پرداخت دیرهنگام حقوقشان در پالایشگاه نقتی توکماک به گروگان گرفتند.
بالاتر از تمام این قضایا، وقوع خشونت‌های سازماندهی شده علیه شروندان چینی در قرقیزستان در حال گسترش بوده است. گروه ملی‌گرای قرقیزی چرولورو در ژانویه 2015 پس از حمله به کلوپ کارائوکه که محل رفت و آمد تجار چینی میان‌سال بود، توجهات زیادی را در این کشور جلب کرد و در نهایت ادعا شد که این گروه توسط وزارت امور خارجه قرقیزستان حمایت شده است. این گروه که عمدتا مردان جوان عضو آن هستند، در دسامبر 2018 خارج از سفارت چین در بیشکک جمع شده و علیه کمپ‌های بازآموزی چینی در سینک‌یانگ تظاهرات برپا نمودند. ماه بعد از آن نیز یک تظاهرات ضدچینی دیگر در مرکز بیشکک پیرامون حضور کارگران غیرقانونی چینی در قرقیزستان، برگزار شد.
به رغم آن که شرکت‌های بسیاری خارج از چین قرار دارند، تنها در سال 2010 بود که چین وضعیت حقوقی شرکت‌های خصوصی بومی تامین امنیت را مشخص کرده و قواعدی برای آن‌ها تعیین نمود. این اقدام در میانه اصلاحات ساختاری گسترده در ارتش آزادی‌بخش چین صورت گرفت که با هدف کاهش قدرت نیروهای نظامی فاسد کشور انجام می‌شد. به هر ترتیب، بدون هیچ راهنمای مشخص یا تجربه‌ای از عملیات خارج از کشور، بزرگ‌ترین بازیگران صنایع بخش خصوصی در خطر ماجراجویی قرار داشتند. تمام اینها توسط پرسنل نظامی سابق که ارتباطات خوبی داشته و مورد اعتماد بودند، صورت گرفت. این شرکت‌ها اصرار داشتند که آن‌ها خصوصی و مبتنی بر بازارند، اما هنوز وفادار به حزب کمونیست چین هستند.
با اجماع بلندمدتی که در سازمان همکاری شانگهای علیه جدایی‌طلبان اویغوری که در آسیای مرکزی زندگی می‌کنند صورت گرفت، گفتمان ضدتروریسم چینی فراتر از توجیه ردپای نظامی‌اش در منطقه رفته است. دو چینی که گزارش‌ها آن‌ها را دیپلمات معرفی کردند به جای تاجر، در مه سال 2000 در بیشکک مورد هدف گلوله قرار گرفته و کشته شدند یک دیپلمات دیگر و تاجر چینی نیز دوباره در سال 2002 کشته شدند. در سال 2001 نیز 21 مسافر که 12 نفر از آن‌ها چینی بودند، در اتوبوسی که از بیشکک به کاشگر می‌رفت، کشته شدند. این اتوبوس پس از آن به آتش کشیده شد. پس از آن ادعا شد که جدایی‌طلبان اویغور مسئول این حوادث هستند.
مرکز ضدتروریسم منطقه‌ای سازمان همکاری شانگهای در سال 2004 در تاشکند، پایتخت ازبکستان افتتاح شد. بیشکک نیز گزینه ابتکاری دیگر برای میزبانی این مرکز بود.
با خطرات بالای سیاسی و تجاری و در غیاب ساختار حقوقی حکومتی پیرامون عملیات‌های خارج از کشور، عدم قطعیت نیز به نگرانی‌های شرکت‌های خصوصی تامین امنیتی چینی که ممکن است به مسائلی نظیر عدم مصونیت از اعدام، که پیش از این شرکت بلک واتر در عراق داشت، مواجه شوند.
در قرقیزستان، ژینگ‌جون جونهانگ با تسلیحات تایید شده توسط مجوزهای دولتی فعالیت می‌کند که محدودیت‌های ملیتی برای حمل سلاح ندارند. روی کاغذ، وزارت امور خارجه چین به جز در حوزه امنیت دریانوردی، مسلح شدن در خارج از این کشور را ممنوع کرده است. قوانین چین همچنین شهروندان چین را از مشارکت در مناقشات مسلحانه برای سود و منفعت در خارج از این کشور منع نموده است.
گروه امنیت و حفاظت چین، بازیگر بزرگ دیگری که شعبه‌ای در قرقیزستان دارد، در حال کار بر روی ایجاد سپاه ساخت و ساز و تولید سینک‌یانگ است و دپارتمان‌های حمایتی نیز در این ایالت چین ایجاد کرده است. این ارتش که به چینی بینگتوان خوانده می‌شود، یک سازمان 3 در یک نظامی و اقتصادی دولتی است که همچنین در بر دارنده SMTW، نخستین شرکت امنیتی خصوصی در سینک‌یانگ هم هست که خدمات متحرکی را در قزاقستان بدون دفتر خارجی ارائه می‌دهد. این مورد شبیه گروه تکنولوژی امنیتی چین است که خدماتی را در ازبکستان بدون داشتن هیچ دفتری بومی، ارائه می‌دهد.
با رفتن به سمت غرب در طول ابتکار کمربند و جاده، چین در حال اولویت‌بندی آسیای مرکزی غنی از منابع است. گروه خدمات پیش‌رو، یک شرکت امنیتی و لجستیک که توسط اریک پرینس، موسس بلک واتر، در هنگ کنگ تاسیس شده است، برنامه‌های خود را برای گسترش عملیات خود در آفریقا، قزاقستان و ازبکستان اعلام کرده است. در مواجهه سرمایه‌گذاری‌های چین با تهدیدات متعدد، حتی کمپانی‌های امنیتی غربی نیز برای کسب سود بیشتر از منافع پروژه‌های چین در منطقه محافظت می‌کنند و هر کسی نیز آماده خدمت در این زمینه است.
انتهای پیام/
