توسعه کشاورزی سنتی در اطراف دریاچه ارومیه متوقف شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، برنامه‌ریزی برای توسعه و پیشرفت استان آذربایجان غربی در یک سده اخیر پیوسته بر محور کشاورزی و دامداری بوده است و به همین خاطر است که این استان سیاست‌گذار محصول سیب در کشور و از تعیین‌کنندگان اصلی روند قیمت‌گذاری انگور و از تأمین کنندگان اصلی چغندرقند ایران است.

به دلیل محوریت بخش کشاورزی در توسعه و پیشرفت آذربایجان غربی این استان رکورد دار تعداد سردخانه‌های محصولات کشاورزی در ایران است و قریب به اتفاق صنایع این استان که 95 درصد آن متعلق به بخش خصوصی است صنایع تبدیلی بخش کشاورزی را شامل می‌شود.

توسعه بخش صنعتی آذربایجان غربی در دو سه دهه اخیر اغلب مبتنی بر معادن این خطه بوده چراکه قریب به اتفاق عناصر جدول مندلیف در پهنه جغرافیای این استان پراکنده است و از طلای خالص در تکاب گرفته تا انواع سنگ‌های معدنی نفیس در ماکو در آذربایجان غربی به وجود وجود دارد بنابراین توسعه بخش صنعت این استان با معادن پرشماران پیوند خورده است.

اگر دو کارخانه بزرگ پتروشیمی مهاباد و ارومیه را استثنا کنیم تقریباً هیچ سرمایه‌گذاری بزرگ دولتی در بخش صنعت آذربایجان غربی وجود ندارد و قریب به اتفاق صنایع این استان را فعالان اقتصادی بخش خصوصی مدیریت می‌کنند.

با توجه به مطالب یاد شده جایگاه بخش کشاورزی بیش‌ازپیش اهمیت خود را نشان می‌دهد چراکه همین بخش بیشترین سهم اشتغال استان و در نتیجه بیشترین سهم از گردش اقتصادی آذربایجان غربی را بر عهده دارد.

کاهش مصرف 45 درصدی آب در بخش کشاورزی

در بخش کشاورزی نیز آنچه موضوعیت اساسی دارد میزان برخورداری منطقه از آب‌های سطحی و زیر زمینی است که تا یکی دو دهه پیش از آذربایجان غربی به به‌عنوان دومین استان پر آب کشور یاد می‌شد که با وقوع بحران دریاچه ارومیه مشخص شد این مهم ادعایی بیش نیست چراکه فقط دریاچه ارومیه برای رسیدن به شرایط مطلوب همین امروز افزون بر 10 میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد.

چند سال پیش با وقوع بحران خشکیدگی دریاچه ارومیه موضوع برنامه‌ریزی برای کاهش مصرف 45 درصدی آب در بخش کشاورزی در حوضه آبریز این دریاچه در دستور کار قرار گرفت اما تاکنون روند مطلوبی بر پیاده‌سازی این برنامه که هم ضرورت است و هم نیاز حاکم نشده است.

در بخش ترویج گشت گلخانه‌ای توفیق چندانی به دست نیامده و بر اساس برنامه‌ای که پیش بینی شده بود کارها پیش نرفته و حدود 65 هکتار از اراضی به کشت گلخانه‌ای اختصاص یافته و حدود 400 هکتار از اراضی در نظر گرفته شده برای اجرای این سیاست کاری بلا استفاده رها شده است.

در کاهش کشت محصول چغندرقند نیز کارها با کش‌وقوس فراوانی در مقبولیتی حداقلی در حال انجام است چون نه کشاورزان و نه خود دولت قلبا راضی به تعطیل شدن کارخانه‌های قند 5 گانه این استان نیستند هر چند که دولت تقریباً هر سال در پرداخت قیمت تضمینی چغندرقند به کشاورزان مشکل دارد و به جای پول به آنها شکر می‌دهد ولی با این حال تا کنون کج دار و مریز موضوع کاهش کشت چغندر قند با شیب ملایمی انجام شده است.

بالا بردن ضریب بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی

بر اساس اعلام مسئولان ارشد دولتی بالا بردن ضریب بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی اولویت نخست وزارت جهاد کشاورزی است هم چنانکه معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی، ببر صحه گذاشتن بر این موضوع، ضرورت توسعه کشت نشایی را نیز از برنامه‌های اولویت‌دار وزارت جهاد کشاورزی برشمرده است.

عباس کشاورز به تازگی در سفر دوروزه به استان آذربایجان غربی در بازدید از مزارع تکثیری بذر گندم و واحدهای  تولید و فراوری بذر گندم در شهرستان‌های میاندوآب و اشنویه  ضمن تقدیر از عملکرد زارعین و مسئولان استانی، با اشاره به اهمیت احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: خشک شدن دریاچه ارومیه و انتشار ریز گردها، تهدیدی بسیار جدی برای کشاورزی استان آذربایجان غربی است، از این‌رو جلب مشارکت و همکاری جوامع محلی به‌ویژه کشاورزان در این خصوص از ارکان اصلی اجرای برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه است.

وی بر توسعه و ترویج کشت محصولات کم آب بر مانند زعفران و گل محمدی، نباتات علوفه‌ای کم آب بر نظیر تیریتیکاله و کشت مخلوط آن با جو و ماشک، تاکید کرد.

معاون وزیر کشاورزی با اشاره بر لزوم مصرف بهینه آب کشاورزی و اجرای سیستم‌های نوین آبیاری همچون توسعه سیستم نوار تیپ، تصریح کرد: ما نمی‌خواهیم کشت چغندرقند را در اراضی حوزه آب ریز دریاچه ارومیه ریشه‌کن کنیم بلکه توسعه کشت نشائی چغندرقند و تغییر آرایش کشت به 60*40 که در حد قابل‌توجهی مصرف آب را در این محصول کاهش می‌دهد؛ از برنامه‌های اولویت‌دار وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص است.

کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

کشاورز بالا بردن ضریب بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی و حفظ و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی را دو هدف اصلی وزارت جهاد کشاورزی در راستای احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد.

معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در همین سفر که به همراه مدیرکل غلات و محصولات اساسی وزارت کشاورزی انجام شد از واحد تولید و فراوری بذر گندم، مراکز خرید گندم و کلزا، مزارع سبزی و صیفی و چغندر کشت شده به روش نشایی در شهرستان بوکان از نزدیک بازدید کرد و در همه اینها بر سیاست کاهش دادن آب مصرفی در بخش کشاورزی از سوی وزارتخانه متبوع خود تأکید کرد.

از سوی دیگر افزایش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از عوامل مهم خشکی آن یاد می‌شود ولی برای حل این معضل اجرای طرح جامع زراعت از سوی دولت در دستور کار قرار گرفته است که با اجرای آن امیدواری‌ها برای احیای حق‌آبه دریاچه نیز بیشتر می‌شود.

رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: لازم است فناوری‌های نوین در سطح جهان ملاحظه و نسبت به بهره‌برداری از آنها در راستای احیای دریاچه ارومیه اقدام شود.

احمدعلی کیخا می‌افزاید: ملاحظه افزایش بسیار بالای سطح زیر کشت حوضه دریاچه ارومیه نسبت به پیش از انقلاب، حاکی از تخصیص میزانی معادل حق‌آبه دریاچه به بخش کشاورزی است، لذا لازم است روش افزایش محصول تغییر یابد.

وی بیان می‌کند: لازمه حل مشکل دریاچه ارومیه در استان‌های آذربایجان غربی، شرقی، کردستان، در صورت اولویت احیای دریاچه ارومیه، اصلاح روش‌های کشاورزی و صنعتی و... است. باید مسئله اشتغال توسط دولت برای کاهش بار و فشار بر بخش کشاورزی حل شود.

تبدیل اراضی ملی به زمین‌های کشاورزی

رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی با اشاره به لزوم بررسی دقیق تبدیل اراضی ملی و زمین‌های دیم به زمین‌های کشاورزی آبی طی سال‌های اخیر می‌گوید: طرح ویژه پایش برای مشخص شدن این موضوع با همراهی دانشگاه ارومیه و دستگاه‌های مرتبط اجرا و نتایج آن به زودی اعلام می‌شود.

فرهاد سرخوش با اشاره به اینکه طبق اسناد موجود در ستاد احیا، سهم تبدیل اراضی ملی به زمین‌های کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه کم است می‌افزاید: بیشتر از همه، موضوع تبدیل اراضی دیم به آبی و زمین‌های زراعی به باغی در این خصوص مطرح می‌باشد.

به گفته سرخوش طبق توافق صورت گرفته، نقشه‌های مربوط به اضافه شدن غیرقانونی 18 هزار و 500 هکتار زمین حاشیه دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی به زمین‌های کشاورزی در اختیار اداره کل منابع طبیعی قرار می‌گیرد تا با انطباق نقشه‌های این اداره کل، تکلیف تبدیل اراضی ملی به زمین کشاورزی مشخص شود.

وی با اشاره به اینکه طبق ادعای جهاد کشاورزی، اراضی دیم پیش از مصوبه ابلاغی در سال 1394 به آبی تبدیل شده است، بیان کرد: در این خصوص نیز کارشناسان مربوطه نظر خود را در خصوص کشت‌های زراعی و باغی ارائه می‌کنند.

سرخوش با اشاره به اینکه همچنان توسعه بخش کشاورزی در این حوضه ادامه دارد معتقد است: این وضعیت باید متوقف شود و نهادهای مسئول نیز در این خصوص باید اهتمام بیشتری داشته باشند.

گزارش از محمد آقایی پر

انتهای پیام