بازگشایی یک پرونده قدیمی؛ چرا تمساح‌های پوزه کوتاه این روزها حمله می‌کنند؟
تهاجم تمساح پوزه کوتاه تالابی،گاندو، به حوا جمعه گذشته، تاسفی همه‌جانبه است برای زخمی که هراز چندگاهی سر باز می‌کند، زخم خشکسالی، بی‌آبی و محرومی.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، "حوا طعمه گاندو شد" خبری تاسف برانگیز در عین حال تامل برانگیز؛ حوا رئیسی دختری 10 ساله اهل روستای مولاد آباد دهستان کشاری، مرز پاکستان، از توابع شهرستان سرباز در جنوب شرق سیستان و بلوچستان جمعه بعداز ظهر به‌همراه مادر و خواهرش برای شست و شو و برداشت آب مانند همیشه به یکی‌از برکه‌های پایین دست رودخانه باهوکلات رفته بود که طعمه شد.
برای استانی که برآورده‌‌ها و آمارهای وزارت نیرو، وزارت کشور و مرکز آمار ایران متفق‌القول است بی‌آب‌ترین استان ایران است و چیزی بیش‌از 700 هزار نفر از جمعیت روستایی آن شبکه آب ندارند و با منابع آبی خدادادی و مشترک با حیوانات قضای حاجت می‌کنند، آنچه جمعه بعداز ظهر رخ داد اتفاق تازه‌ای نیست.
هرچند حوا با اقدام به موقع مادر و خواهرش از دهان گاندو بیرون کشیده شد و به بیمارستان انتقال یافت اما به اطلاعیه بیمارستان امام علی (ع) چابهار، باتوجه به شدت جراحات احتمالا باید یکی‌از دستانش قطع شود؛ تاسفی همه‌جانبه برای زخمی که هراز چندگاهی سر باز می‌کند. زخم خشکسالی، بی‌آبی و محرومی.
بیمارستان امام علی چابهار گفته: توجه به شدت جراحات احتمالا باید یکی‌از دستان حوا قطع شود
تمساح پوزه کوتاه تالابی یا در اصطلاح بلوچی " گاندو" به معنی " راه رونده روی شکم" تنها تمساح موجود در ایران و در خطر انقراض و بقاست؛ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) می‌گوید، تمساح پوزه کوتاه تالابی با کمتر از 3 هزار راس در دنیا در جنوب شرق آسیا عمدتا در بلوچستان ایران و پاکستان تا هندوستان و سیلان در لیست زرد این اتحادیه (VU) طبقه‌بندی شده و در خطر انقراض است.
اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت برآورد کرده خشکسالی فراگیر بلوچستان و تصرف و تخریب زیستگاه در دیگر کشورهای میزبان عمده‌ترین دلایل انقراض گاندوست، انقراضی که بعد از 65 میلیون سال زندگی و بخشی‌از آن همزیستی با انسان‌های همسایه‌اش به گواه کارشناسان حالا گاندو را به‌خاطر خشکسالی و کم‌آبی در حالت تهاجمی فرو برده است.
تهاجم گاندو به حوا برای بقا بعد از سال‌ها همزیستی انسان و تمساح برای استفاده از منابع مشترک آب جدید نیست؛ تیرماه سه‌سال پیش دقیقا در همین روستا، کشاری، یک کودک ده‌ساله هنگامی که مانند حوا برای برداشتن آب به رودخانه رفته بود طعمه تمساح شد، اما شانس حوا را نداشت و جان خود را از دست داد.
گاندوها برای بقا دفاع می‌کنند
مدیرکل حفاظت از محیط زیست سیستان و بلوچستان می‌گوید: تیرماه معمولا فصل تخم‌ریزی گاندو است و چون این حیوانات به‌خاطر خشکسالی در خطر انقراض هستند به حالت تهاجمی در می‌آیند تا با هرچه دارند از محدوده تخم‌های خود محافظت کنند.
وحید پورمردان در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: سیستان و بلوچستان حدود بیست سال است که درگیر یک خشکسالی همه‌جانبه و فراگیر شده و این خشکسالی در دوسه سال اخیر به اوج خود رسیده و بر زندگی گاندو و از دست رفتن سریعتر آن‌ها تاثیربه‌سزایی داشته است، هم‌اکنون براساس آخرین سرشماری‌ها 344 تمساح در محدوده حفاظت شده گاندو در جنوب بلوچستان ایران زندگی می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: محدوده حفاظت شده گاندو به وسعت 456 هزار هکتار شامل رودخانه باهوکلات (همان جایی که دختر بچه طعمه شد) رودخانه‌های سرباز، کاجو و برکه‌های پیرسهراب، آزادی، کلانی، درگس، گزمنزل، هوت کت و سد پیشین از سال 1349 در لیست مناطق حفاظت شده ایران رفته که با خشکسالی‌ها و کم شدن تعداد گاندو در حال بازنگری آن هستیم. هم‌اکنون عمده تمرکز گاندوها سد پیشین و بند انحرافی شیرگواز پایین دستش است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست سیستان و بلوچستان خاطرنشان می‌کند: سال‌ها گاندوها و محلی‌ها مسالمت‌آمیز در کنار هم زندگی کردند ولی به‌خاطر خشکسالی‌ها که اوج آن دو سه سال اخیر است، گاندو برای بقا می‌جنگند.
61 درصد مساحت استان، خشکسال شدید
مرکز ملی مدیریت بحران و خشکسالی سازمان هواشناسی برآورده کرده سیستان و بلوچستان در صدر خشک‌ترین استان ایران است و هم‌اکنون همه مساحت این استان درگیر خشکسالی و 61 درصد آن هم درگیر خشکسالی بسیار شدید است.
خشکسالی برای استانی که برآوردها می‌گوید عمده مردمانش شبکه آب ندارند و با برکه‌ها، رودخانه‌ها و منابع آب خدادادی نیاز آبیشان را برطرف می‌کنند معضلی جدی‌ست؛ یک کارشناس محیط زیست می‌گوید: منابع آبی که روستاییان سیستان و بلوچستان برای رفع نیاز آبی و شست و شو استفاده می‌کنند به‌خاطر خشکسالی‌ها خیلی محدود شده است؛ در سال‌های نچندان دور هرچند منابع آبی که انسان و جانوران منطقه نظیر گاندو استفاده می‌کردند مشترک بود اما به‌خاطر وسیع بودن و پرآب بودن آن هردو می‌توانستند بدون تجاوز به حریم دیگری نیازشان را بر طرف کنند.
محسن نگهداری در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: حالا به‌خاطر خشکسالی گاندو ها متمرکز شدند و از یک منبع آب استفاده می‌کنند، مردم محلی هم همین طور، مثلا در همین دهستان کشاری درحال حاضر منابع آب کوچکی هستند که گاندوها به‌خاطر بقا در آن‌ها با تراکم زیادی زندگی می‌کنند و محلی‌ها هم باید برای رفع نیازهای آبیشان از همان‌ها استفاده کنند.
درحال حاضر به خاطر خشکسالی منابع آب محدود و کوچکی هستند که گاندوها به‌خاطر بقا در آن‌ها با تراکم زیادی زندگی می‌کنند
وی تصریح می‌کند: عمده روستاهای بلوچستان شبکه آب ندارند، هرچند بعضی از آن‌ها آبرسانی سقایی می‌شوند اما چون سهمیه آبرسانی سقایی برای هر نفر تنها 15 لیتر است بنابراین باید برای دیگر نیازهای زندگی به همان منابع آب مشترک متوسل شوند.
این کارشناس محیط زیست خاطرنشان می‌کند: منابع آبی مشترک علاوه بر آنکه محدود است حریم‌ها را می‌شکند و امکان حمله گاندو باتوجه به تهاجمی شدن این موجود به‌خاطر خشکسالی‌ها را دارد به‌خاطر استفاده مشترک، یک کانون بیماری عفونی هم محسوب می‌شود و بیم آن میرود با شایع شدن یک بیماری و انتقال انسان به حیوان یا حیوان به انسان هم یک اپیدمی میان محلی‌ها شایع شود و هم گاندوهای در خطر انقراض تهدید شوند.
سیدامیرحسین عظیمی
انتهای پیام/ش
