مصاحبه| آینده سیاسی تونس پس از مرگ السبسی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، صبح پنجشنبه گذشته بود که خبر فوت رئیس جمهور 92 ساله تونس در رسانه های جهان منتشر شد. به منظور بررسی تاثیرات فوت السبسی بر ساختار سیاسی تونس، توانایی احزاب و گروه های سیاسی این کشور برای عبور از این مرحله، جایگاه احزاب و گروه های قدرتمند در ساختار  سیاسی آینده تونس، چشم اندار فعالیت حزب اسلامگرای النهضه در عرصه سیاسی گفت وگویی با "جعفر قنادباشی"  کارشناس تحولات شمال آفریقا انجام دادیم که مشروح آن به شرح ذیل است.

محورهای این گفت‌وگو:

• فوت السبسی خلاء بزرگی در تونس ایجاد نکرد و احزاب و گروه های سیاسی درحال آماده سازی خود برای پایان دوره او بودند.
• یوسف الشاهد نخست وزیر و رهبر حزب "تحیا تونس" از جمله کسانی است که انگیزه زیادی برای به دست گیری قدرت در این کشور دارد.
• تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ( 24 شهریورماه ) تلاطم هایی را بین احزاب و گروه های لائیک و هم بین احزاب و گروه های اسلامی شاهد خواهیم بود.
• حزب اسلامگرای النهضه می کوشد همین شیوه کنونی خود  را در سیاست ادامه دهد. حزب النهضه نشان داده که شیوه تغییرات شتاب دهنده را انتخاب نکرده و این حزب در عرصه سیاسی طرفدار تغییرات آرام است.
• احزاب و  گروه های سیاسی به یک اجماع و توافق دست پیدا خواهند کرد اما این یک توافق کارآمدی نخواهد بود.

تسنیم: شما آینده سیاسی تونس پس از مرگ رئیس جمهور این کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

جعفر قناد باشی: زمانی "محمد باجی السبسی " از دنیا رفت که از لحاظ سیاسی و هم از نظر توانایی جسمی به پایان راه رسیده بود. حزب نداء تونس ( حاکم )  که از احزاب کوچک سیاسی با محوریت السبسی تشکیل شده این حزب نیز از لحاظ سیاسی به پایان راه خود رسیده است و شانسی برای پیروزی در انتخابات آینده را نداشت. این به دلیل، عملکرد کند حزب حاکم در اداره کردن امور کشور به ویژه در بازسازی ساختار سیاسی،  تامین معاش مردم  و ناکارآمدی در عرصه های فرهنگی و اجتماعی است لذا نمی توان گفت که فوت السبسی خلاء بزرگی در تونس ایجاد کرده است بلکه می توان گفت که احزاب سیاسی درحال آماده سازی خود برای پایان دوره ایشان بودند. شما می دانید ریاست جمهوری السبسی آبان ماه امسال به پایان می رسید و او گفته بود که در انتخابات آینده  نامزد نخواهد شد.

تسینم: با توجه به اختلافاتی که در میان احزاب سیاسی تونس وجود دارد، شما فکر می کنید آنها چه کسی را به عنوان ریاست جمهوری آینده تونس انتخاب خواهند کرد؟
قنادباشی :  نقشی که السبسی در فضای سیاسی تونس داشت، این بود که احزاب در اطراف ایشان جمع شده بودند، اکنون که السبسی از دنیا رفته است، احزاب کوشش خواهند کرد که  در شرایط جدید سهم بیشتری را از قدرت داشته باشند.

تسنیم: مثل چه حزبی ؟

قناد باشی: مثل همین حزب " تحیا تونس "  که یوسف الشاهد نخست وزیر کنونی این کشور رهبری آن را به عهده دارد. این حزب خودش را آماده کرده بود. الشاهد سعی می کرد تمام موفقیت های دوران السبسی را از آن خودش کند و با زبان انتقاد از ناکارآمدی  تشکیلات او در اداره کردن امور تونس می خواست از این ناکارآمدی ها تبری بجوید. درحقیقت ، یوسف الشاهد می خواست خود را به عنوان منتقد السبسی در دوره ریاست جمهوری او نشان دهد  لذا می توان گفت یوسف الشاهد از جمله کسانی است که انگیزه زیادی برای به دست گیری قدرت در تونس دارد. با وجود این ، نمی توان گفت که او  در انتخابات ریاست جمهوری تونس شانس پیروزی دارد چرا که شاهدیم در این کشور احزاب و گروه های سیاسی قدرتمندی وجود دارد. مثل حزب النهضه که حزب دوم تونس بود واکنون بیشترین کرسی را در پارلمان این کشور دارد و بر اساس شمارشی که شده می توان گفت که النهضه به حزب اول تونس نیز تبدیل شده است. به هرحال، النهضه حزب قدرتمند و منسجمی است و نقش بسیار موثری در ساختار سیاسی آینده تونس دارد. این حزب می تواند تصمیم بگیرد از یوسف الشاهد حمایت بکند یا نکند.

تسنیم: حزب النهضه تا الان از دولت یوسف الشاهد حمایت کرده است به گونه ای که می توان گفت که حیات دولت او به نوعی مدیون النهضه است.

قنادباشی: بله،  تونسی ها می کوشند که گزینه برتر را انتخاب کنند که کشور را به سمت آرامش هدایت کند. یعنی برای حزب النهضه منافع حزبی و گروهی خیلی در اولویت نیست و یکی از نقاطی که مردم به این حزب علاقه مند شدند، همین مسئله است. النهضه قدرت طلبی را کنار گذاشته است و از گزینه هایی که می تواند به نفع مردم تونس باشد و یک اجماعی را در این کشور به وجود آورد، حمایت می کند. اما در شرایط کنونی  جای تردید وجود دارد که النهضه همین روند را ادامه دهند. مسلما در درون این  حزب کسانی وجود دارند که خواستار ادامه یافتن حکومت لائیک در تونس نیستند. به ویژه اینکه مرحوم السبسی  درباره اشکالات قانون اساسی صحبت و تاکید کرده بود که این قانون باید تغییر یابد چرا که مشکلاتی که در کشور وجود دارد، ناشی از همین قانون است لذا به نظر می رسد تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ( 24 شهریورماه ) تلاطم هایی را بین احزاب و گروه های لائیک و هم بین احزاب و گروه های اسلامی شاهد خواهیم بود.

تسنیم: شما می دانید  بیشتر " راشد الغنوشی " رهبر حزب النهضه گفته بود که این حزب به یک حزب سیاسی تبدیل می شود و ما می خواهیم فعالیت های دینی را از سیاسی جدا کنیم. این درحالی است که در برابر النهضه تجربه اخوان المسلمین مصر قرار داشت و این حزب به گرایش به اخوان متهم شده و فشارهای خارجی براخوانی بسیار زیاد بود و هست. شاید برهمین اساس، الغنوشی ترجیح داد که از قدرت تا حدودی دور و ریاست دولت بر عهده فردی به غیر از النهضه باشد. خب ، با در نظر گرفتن چنین شرایطی شما فکر می کنید پس از فوت السبسی ، النهضه همچنان محافظه کارانه در عرصه سیاسی تونس عمل خواهد کرد یا خیر؟
 

قناد باشی: از دو منظر النهضه همین روند کنونی خود را ادامه خواهد داد. اول اینکه شرایط داخلی تونس خیلی تغییر نکرده و حزب النهضه نشان داده که شیوه تغییرات شتاب دهنده را انتخاب نکرده و این حزب در عرصه سیاسی طرفدار تغییرات آرام است. النهضه در این زمنیه بسیار سنجیده عمل کرده است. در همین حال باید گفت که تونس در شرایط حساسی به سر می برد چه هجمه های داخلی و چه هجمه های خارجی، قدرت طلبی های داخل النهضه و چه در احزاب سکولار هرکدام اینها می توانند تونس را به آشوب بکشاند لذا  النهضه می کوشد همین شیوه کنونی را ادامه دهد. دوم، مسئله اخوان المسلمین است. این جریان در سراسر جهان  در دوره فترت و تصمیم گیری به سرمی برد. این یک دوره انتقالی است که در آن اخوان خط و مشی مشخصی در هیچ صحنه ای جزء فلسطین و لیبی ندارد که اینها نیز شرایط خاص محسوب می شوند لذا مجموعه گرایش های اخوانی به همین سیاستی که دارند، ادامه خواهند داد.

تسنیم: در نهایت شما ساختار سیاسی آینده تونس را چگونه ارزیابی می کنید؟

قنادباشی: قرار بود یک دادگاه قانون اساسی در تونس  تشکیل شود که هنوز این مهم اجرایی نشده است. نبود رئیس جمهور مسئله بسیار مهمی برای ساختار سیاسی این کشور محسوب می شود. به رغم اینکه رئیس مجلس به عنوان رئیس جمهور موقت انتخاب شده است با وجود این ، تونسی ها باید به سمت انتخاب رئیس جمهور جدید برای کشورشان حرکت کنند. مسلما این انتخاب برای تونسی ها مسئله بسیار مهمی خواهد بود. بنده معتقدم که زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ( 24 شهریور ) به تعویق خواهد افتاد چرا که احزاب مهلت خواهند خواست و می گویند در این مدت کوتاه ما نمی توانیم برای برگزاری انتخابات آماده شویم. به هرحال ، اینکه انتخابات قدری به تعویق بیفتد قابل پیش بینی است.

تسنیم: شما فکر می کنید احزاب تونسی پیش از برگزاری انتخابات بتوانند به یک وحدت رویه دست پیدا کنند؟

قناد باشی: در شرایط کنونی تونس، به نفع تمام گروه هاست که به یک وحدت رویه و اجماعی دست پیدا کنند.

تسنیم: درست است که وحدت رویه به نفع تمام احزاب و گروه های تونسی است اما این ظرفیت وجود دارد که این احزاب و گروه ها بتوانند به وحدت رویه دست پیدا کنند؟

قنادباشی: احزاب و گروههای سیاسی تونسی طی 4 سال گذشته نشان داده‌اند که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. اتحادیه مشاغل در این کشور اتحادیه قدرتمندی است. آنها دوست دارند، فرصت های شغلی در کشورشان فعال باشند و گردشگران خارجی به تونس سفر کند و درآمد زایی این کشور تداوم داشته باشند. وام و اعتبارات مالی  که غربی ها به تونس می دهند، همچنان برقرار بماند.  اکنون یک اجماعی در سراسر این کشور به وجود آمده است که آرامش در تونس باید حفظ شود چرا که هرگونه نا آرامی می تواند سفر گردشگران به تونس را متوقف کند و درآمدهای این کشور را کاهش دهد لذا هیچ یک از احزاب وگروه های سیاسی خواهان این نیستند که قدرت را در این کشور به طور کامل در اختیار خود داشته باشند. معمولا ناآرامی زمانی به وجود می آید که یک یا چند حزب یا گروه تصور کنند، چنانچه یک سویه عمل کنند،  می توانند قدرت را کاملا دراختیار بگیرند. اکنون چنین تصوری در تونس وجود ندارد.

تسنیم: پس شما معتقدید که احزاب و گروه های سیاسی تونس به یک اجماع و توافقی دست پیدا خواهند کرد تا انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود؟

قنادباشی : بله ، این اجماع یک اتحاد شکننده خواهد بود. این یک توافق کارآمدی نخواهد بود. احزاب تونسی توافق  خواهند کرد اما وارد عرصه قدرت طلبی جدی نمی شوند . این اقدام آنها به دلیل حفظ منافعشان است. همانطوری که قبلا عرض شد احزاب و گروه های سیاسی تونس می دانند که به تنهایی نمی توانند اداره امور کشور را به دست بگیرند و یا در انتخابات تمام یا اکثریت آرای مردمی را به نفع خود جلب کنند. به هرحال بنده معتقدم توافقی که احزاب و گروه های سیاسی انجام خواهند داد، در عرصه اجراء و اداره امور کشور نمی تواند چندان کارآمد باشد.

تسنیم: اگر نکته وجود دارد که در سئوالات بنده نبود خوشحال می شوم، بشنوم.

قنادباشی: در تونس تلاش می شود که سکولارها را به قدرت برسانند. بنده قبلا پیش بینی کرده بودم که قبل از برگزاری انتخابات چندین عملیات تروریستی در تونس انجام می شود تا مردم این کشور را نسبت به اسلامگراها بدبین کنند. چند هفته قبل چنین عملیات های در تونس انجام شد. ناگفته نماند که تلاش برای صعود سکولارها به هرم قدرت در تونس توسط غربی ها انجام می شود. آنها به شدت نگران به قدرت رسیدن اسلامگراها در این کشورند.

تسنیم: از این فرصتی که دراخیتار ما قرار دادید سپاسگذاریم.

قنادباشی: ممنون من هم از شما تشکر می کنم.

گفت وگو از عباس سیدمیر جمکرانی

انتهای پیام/