گزارش تسنیم|دلایل تغییر رویکرد ترکیه به آوارگان سوری

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ از همان سال نخست بحران سوریه٬ موج مهاجرت از این کشور شروع شد و بعدها پس از هجوم ده‌ها هزار نفر تروریست تکفیری تحت عناوینی همچون داعش٬ النصره٬ القاعده٬ تحریرالشام و چندین نام دیگر٬ روز به روز بر تعداد مهاجرین افزوده شد و این موضوع به یکی از تلخ‌ترین و غم‌انگیزترین ابعاد تراژدی حمله به سوریه تبدیل شد.

وقتی یک چهارم ملت یک کشور٬ می‌روند

آمارها حاکی از آن است که دست کم یک چهارم از جمعیت 24 میلیون نفری مردم سوریه از شهر و دیار خود آواره شده‌اند. بخشی از آوارگان سوری از راه‌های مختلف٬ توانستند خود را به اروپا برسانند. اما صدها تن از آنان نیز طعمه آبهای دریای اژه و مدیترانه شدند و مصیبت آوارگان هنوز هم ادامه دارد.

گروهی دیگر نیز سر از لبنان٬ اردن٬ عراق و اقلیم کردستان عراق درآوردند. اما آمارها حاکی از آن است که بیشترین میزان آوارگان سوری٬ در ترکیه ساکن شده‌اند و دست کم بین 3 میلیون و 400 تا 3 میلیون و 500 هزار نفر از مردم سوریه در استان‌های مختلف ترکیه ساکن شده‌اند.

آوارگان سوری در ترکیه٬ در استان‌های مرزی مهمی همچون گازی عنتاب٬ شانلی اروفا٬ کلیس و هاتای ساکن شدند، اما بخش قابل توجهی از آنان هم سر از استانبول و چندین استان دیگر درآوردند. اما نکته مهم اینجاست که درصد اندکی از آوارگان در اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند و اغلب آنان در شهرهای کوچک و بزرگ٬ ساکن شده‌اند.

 آوارگان سوری و اقتصاد لرزان ترکیه

دولت ترکیه آمارهای متفاوتی در مورد هزینه‌ آوارگان سوری ذکر کرده که بین 24 تا 30 میلیارد دلار در نوسان است.

رجب طیب اردوغان بارها اعلام کرده که مجموع کمک‌های مالی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و مجامع جهانی به ترکیه برای حمایت از  آوارگان سوری٬ حتی به 2 میلیارد دلار نیز نرسیده است. البته کل هزینه‌ها٬ از صندوق دولت پراخت نشده و  نهادهای مدنی٬ انجمن‌های خیریه٬ صاحبان سرمایه و صنایع و نهادهای دینی و غیردولتی نیز در تامین ملزومات مورد نیاز آوارگان٬ مشارکت وسیعی به عمل آورده‌اند.

برخی از رسانه‌های ترکیه در چند سال اخیر٬ تصاویری از زنان و کودکان سوری نشان داده‌اند که در استانبول در حال گدایی هستند. اما واقعیت این است که این فقط درصدی ناچیز است و اغلب آوارگان٬ با توجه به شرایط و ویژگی‌های فرهنگی از مناعت طبع برخوردارند و مشغول به کار شده‌اند.

گزارش‌های کارشناسان و تحلیل‌گران اقتصادی ترکیه نشان می‌دهد که در بسیاری از شهرک‌های صنعتی مهم در گازی عنتاب و قیصری٬ شمار قابل توجهی از آوارگان سوری به عنوان کارگر قاچاقی و غیرقانونی مشغول به کار شده و به آنها دستمزد ناچیز تعلق می‌گیرد و تاکنون ده‌ها کارگر نیز در کارگاه‌های غیر استاندارد٬ بر اثر حوادث کار٬ جان خود را از دست داده‌اند.

اما در هر حال٬ حضور میلیونی آوارگان سوری در ترکیه٬ هزینه‌های در برداشته که مهم‌ترین آنها عبارتند از :

1.بهای اجاره مسکن در استان‌هایی که با حضور میلیونی آوارگان سوری روبرو شده‌اند٬ بالا رفته و شهروندان مستاجر از این بابت٬ گله‌مند و معترض هستند. بخش قابل توجهی از آواگران نیز٬ خانواده‌های متمولی هستند که در ترکیه مغازه خریده یا اجاره کرده و وارد بازار شده‌اند و این مساله نیز به برخی رقابت‌ها دامن زده است.

2.نصب تابلوهای عربی بر سر در مغازه‌های سوری در ترکیه٬ موجب اعتراض شده و گاهی به خاطر جمع‌آوری تابلوها٬ درگیری‌ها و تنش‌هایی نیز روی داده است.

3.نزدیک به 1 میلیون و 700 هزار نفر از آوارگان سوری ساکن ترکیه٬ زیر 18 سال سن دارند و بیش از 600 هزار نفر از آنان در ترکیه به مدرسه می‌روند و این موضوع هزینه سنگینی بر دوش وزارت آموزش ملی ترکیه گذاشته و مسائل حاشیه‌ای دیگری همچون تامین معلم٬ کتاب و انطباق فرهنگی نیز از دیگر مشکلات مرتبط با این موضوع است.

4.تعداد قابل توجهی از آوارگان سوری ساکن ترکیه٬ شهروندان توانمند٬ قانون‌مند٬ مستعد و دارای مهارت‌های حرفه‌ای هستند. هم اکنون در ترکیه صدها جوان سوری هنرمند٬ ورزشکار و دانشگاهی٬ به زندگی خود ادامه می‌دهند و از مهارت خود فاصله نگرفته‌اند و در حرفه‌های مختلف نیز هزاران استادکار و کارگر حرفه‌ای سوری در ترکیه مشغول به کار هستند.

اما در هر حال٬ از بین یک جمعیت 3 و نیم میلیون نفری٬ قطعاً چند هزار نفر مجرم٬ خلافکار و ناسازگار هم سر برمی‌آورند. در نتیجه در هفته‌های اخیر٬ صدها آواره سوری از مرز ترکیه اخراج شده‌اند و در مواردی نیز در برخی شهرها٬ خانواده‌های سوی با همسایگان ترک٬ وارد درگیری و نزاع شده‌اند.

تغییر رویکرد دولت ترکیه نسبت به آوارگان سوری

اردوغان زمانی به دنبال آن بود که به بسیاری از آوارگان سوری حق شهروندی و شناسنامه ترکیه‌ای بدهد. اما دولت باغچلی و ملی‌گرایان با این اقدام او مخالفت و اعلام کردند که اردوغان به دنبال جلب هواداران جدید برای حزب عدالت و توسعه است.

اردوغان در پاسخ گفت: «در بین آوارگان سوری٬ هزاران دکتر٬ وکیل٬ مربی٬ معلم و هنرمند و استادکار ماهر وجود دارد. می‌توانیم آنها را به عنوان شهروند جذب کنیم. اما اصرار او فایده‌ای نبخشید و همه با این تصمیم مخالفت کردند.

اردوغان مدت‌ها تلاش کرد تا در مذاکره با اتحادیه اروپا٬ مساله مهاجرین سوری و احتمال ورود آنان به اروپا را به یک کارت مهم تبدیل کند، اما ظاهراً این اقدام٬ هنوز هم نتیجه نداده است.

چندی پیش سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه یک تهدید ضمنی کرده و در این مورد گفت: «اگر ترکیه مانع نشود٬ سیل مهاجرین به سوی اروپا٬ می‌تواند هر کشوری را ساقط کند.»

منتقدین اردوغان بر این باورند که دولت اردوغان که زمانی بر اساس آموزه‌های اسلامی «مهاجرین» و «انصار»٬ به موضوع آوارگان سوری می‌نگریست٬ حالا رفته رفته تغییر موضع داده و تمایل دارد در یک بازه زمانی کوتاه٬ آوارگان را به کشورشان بازگرداند.

گونای کوبیلای سخنگوی حزب دموکراتیک خلق‌ها در این مورد گفته است: «چه شد؟ شما که تا دیروز انصار بودید و برادران سوری هم مهاجر. کارتان با آنها تمام شد؟ این نهایت ریاکاری است که با موضوع آوارگان چنین برخوردی صورت بگیرد.»

انتقاد از برخورد حکومت با آوارگان سوری در استانبول به جایی رسید که استاندار ناچار شد در این مورد توضیحاتی ارائه دهد.

علی یرلی کایا در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد: «نگاه ما به مهمانانمان عوض نشده و در استانبول پذیرای بیش از 547 هزار برادر و خواهر سوری هستیم. اما افرادی که هویت آنها در استان‌های دیگر ترکیه ثبت شده نباید وارد این استان شوند.»

حالا مقامات استانبول٬ یک ماه فرصت داده‌اند تا خانواده‌های سوری که مشخصات خود را در استان‌های دیگر ثبت کرده‌اند از استانبول خارج شوند.

در پایان باید گفت: بسیاری از سیاست‌های ترکیه در مورد سوریه به هدف نهایی مدنظر دولت اردوغان نرسید و حالا که دولت مرکزی سوریه در حال تثبیت قدرت و حاکمیت است٬ رفته رفته شرایط به سمتی پیش می‌رود که ترکیه یکبار دیگر موضوع آوارگان و شرایط اقتصادی خود را مورد بررسی قرار دهد.

شواهد نشان می‌دهد که تبدیل موضوع آوارگان به کارت و ابزاری برای تشکیل منطقه امن در شمال سوریه٬ مورد قبول آمریکا قرار نگرفته و دولت سوریه نیز با آن مخالف است. در نتیجه بعید نیست که ترکیه در یک روند تدریجی به سمت آن برود که برای تسهیلات و کمک‌هایی در اختیار آوارگان سوری بگذارد تا آنان به کشورشان بازگردند.

انتهای پیام/