گزارش تسنیم|تنش‌های مرزی گرجستان و جمهوری آذربایجان و نقش بازیگران داخلی و بین‌المللی
شعله‌ورشدن مجدد اختلاف باکو و تفلیس بر سر مجموعه کلیساهای منطقه داویت گارجا یا کشیکچی داغ این احتمال را مطرح می‌کند که طرف‌های ملی و بین‌المللی به‌دنبال دمیدن بر این تنش‌ها هستند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به‌دنبال چندین تظاهرات و افزایش تنش‌ها در اوایل سال جاری در اطراف مجموعه صومعه‌های موسوم به داویت گارجا یا کشیکچی داغ ــ واقع در مرز جمهوری آذربایجان و گرجستان ــ در تاریخ 15 ژوئیه حادثه‌ای جدی‌تر روی داد. در این روز، گروهی از شهروندان گرجستانی از درگیری خود با چندین سرباز آذربایجانی و خلع سلاح حداقل یک نفر از آنها فیلمبرداری و آن را پخش کردند. ظاهراً این گرجستانی‌ها از خبری مبنی بر حذف نمادهای مسیحی ارتدوکس از مجتمع صومعه‌ای واقع در اراضی جمهوری آذربایجان خشمگین شده بودند، در مقابل نیز، این اقدام باعث خشم و اعتراض شدید جمهوری آذربایجان به گرجستان شد.
به‌طور طبیعی چنین حوادثی باعث می‌شود تا افراد محلی که به‌صورت آشکار یا پنهان، مستقیم یا غیرمستقیم درگیر چنین موضوعی می‌شوند نیز افزایش یابند. اما اگر افرادی حتی صادقانه به‌خاطر اعتقادی که به آن ایمان دارند می‌جنگند، دو مورد مهم و سطح بالاتری را از دست می‌دهند؛ نخست این که اکنون زمان مناسبی برای این کار نیست، چرا که هم جمهوری آذربایجان و هم گرجستان حدود 20 درصد از اراضی‌شان تحت اشغال خارجی است و هنوز از این مورد صدمه می‌بینند. دوم این که در حال حاضر صدها هزار آذربایجانی‌تبار در گرجستان زندگی می‌کنند و ده‌ها مسجد در این کشور وجود دارد و هم‌چنین جمهوری آذربایجان نیز محل زندگی چند هزار گرجی‌تبار است. جمهوری آذربایجان چندین سال است که سیاست چندفرهنگی را به‌عنوان سیاست دولتی خود اعلام کرده است که اساساً شامل کلیه ادیان و اماکن مذهبی از جمله صومعه‌های ارتدوکس مورد اشاره در سراسر قلمروی خود است، از این رو افزایش تنش‌ها میان دو کشور، ظرفیت‌هایی را برای سودجویی طرف‌های ثالث می‌تواند ایجاد کند هم‌چنین این اقدامات می‌تواند در دستور کار بازیگران سیاسی داخلی گرجستان نیز قرار بگیرد.
حمایت‌های عمومی از حزب حاکم "رؤیای گرجستان" در سال‌های اخیر رو به افول بوده است، حتی کاندیدای مورد حمایت این حزب در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 یعنی سالومه زوراباشویلی به‌سختی توانست پیروز شود. از سویی نیز اخیراً حزب رؤیای گرجستان با رسوایی و تنش‌های ناشی از دعوت یک سیاستمدار روسی به گرجستان روبه‌رو بوده است. در تاریخ 20 ژوئن تظاهرات نیروهای مخالف دولت گرجستان در اعتراض به سفر هیئت پارلمانی روسیه به این کشور برای شرکت در مجمع بین‌پارلمانی کشورهای اورتودکس در تفلیس به خشونت کشیده شد و در جریان آن 240 نفر مصدوم و 305 نفر نیز بازداشت شدند. اعتراض گرجستانی‌ها به نشستن رئیس هیئت پارلمانی روسیه به‌روی صندلی ریاست پارلمان گرجستان بود. پس از هفته‌ها اعتراضات گسترده خیابانی، دولت گرجستان ناچار شد خواسته‌های عمومی برای بازگشت به سیستم رأی‌گیری سابق در این کشور برای انتخابات پارلمانی سال 2020 را بپذیرد. هم‌چنین، در پی این تظاهرات اعتراض‌آمیز، ایراکلی کوباخیدزه رییس پارلمان گرجستان استعفا کرد، علاوه بر این، به‌دلیل سرکوب شدید تظاهرات از سوی پلیس، معترضان خواستار استعفای گئورگی گاخاریا وزیر کشور گرجستان و از نیروهای بسیار نزدیک به بیدزینا ایوانیشویلی رهبر حزب رؤیای گرجستان شده‌اند. از سویی نیز حزب رؤیای گرجستان به‌دلیل استعفای چندین نماینده این حزب در حال از دست دادن کرسی‌های خود در پارلمان این کشور است. به‌نوبه خود، جنبش ملی متحد وابسته به میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهور سابق نیز در حال بازیابی قدرت خود است. با توجه به این اتفاقات سیاسی داخلی، حزب حاکم رؤیای گرجستان می‌تواند به‌طور فزاینده‌ای وسوسه شود تا از احساسات ناسیونالیستی ایجادشده به‌دلیل اختلافات بر سر مجموعه صومعه‌های داویت گارجا استفاده و افکار عمومی را از پیرامون مسائل انتخابات پارلمانی سال آینده منحرف کند، در حقیقت حزب رؤیای گرجستان از موضوع صومعه‌ها پیش از این در سال 2012 جهت فشار بر ساکاشویلی استفاده کرده بود، علاوه بر این حزب اپوزیسیون اتحاد میهن‌پرستان نیز در حال دمیدن بر این احساسات ناسیونالیستی است.
در سطح بین‌المللی نیز اختلاف باکو و تفلیس درباره صومعه‌ها در سال‌های 2007، 2012 و اکنون در سال 2019 نیز همزمان با افزایش تنش‌ها میان روسیه و گرجستان بوده است. در حال حاضر نیز همزمان با اختلافات پیرامون صومعه‌ها چندین تحول چشمگیر و قابل توجه در حال رخ دادن است؛ اول اینکه پارلمان روسیه در تاریخ 15 ژوئیه میزبان هیئتی از حزب اتحاد میهن‌پرستان گرجستان بود. اعضای این هیئت در مسکو نیروهایی را که روابط میان روسیه و گرجستان را تضعیف می‌کنند محکوم کردند و خواستار آن شدند که تفلیس برای حل بحران هر کار ممکن را انجام دهد. دوم، مسکو با فهم این مسئله که مستقیماً نمی‌تواند بر جهت‌گیری‌های ژئوپولیتیک گرجستان تأثیر بگذارد، تحریم‌های هوایی علیه تفلیس را به‌اجرا درآورد و این کشور را به افزایش تحریم‌ها در بخش‌های دیگر تهدید کرد. پس از افزایش تنش‌ها میان روسیه و گرجستان به‌دلیل شرکت هیئت پارلمانی روسیه در مجمع بین‌پارلمانی کشورهای اورتودکس در تفلیس، رسانه‌های روسیه اخباری مبنی بر تجاوز ترکیه به منطقه آجاریای گرجستان منتشر کردند؛ اخباری شبیه به آن چیزی که معمولاً حزب اتحاد میهن‌پرستان انتشار می‌دهد. حزب اتحاد میهن‌پرستان به‌عنوان حزبی پوپولیست، ضدترکی و همسو با کرملین شناخته می‌شود. اعضای این حزب در جریان اختلافات پیرامون صومعه‌ها، به احساسات ناسیونالیستی در گرجستان دامن زدند، به‌عنوان مثال در تاریخ 1 ژوئن اعضای این حزب با شعار "داویت گارجا، گرجستان است" تظاهراتی در تفلیس برگزار کردند.
در ویدئوی مربوط به حادثه 15 ژوئیه مشخص است که مرزبانان گرجستانی بدون هیچ گونه مداخله اجازه می‌دهند تا شهروندان گرجستانی وارد خاک جمهوری آذربایجان شده، با سربازان آنها درگیر شده و آنها را خلع سلاح کنند. مرزبانان گرجستانی در تمامی این مدت، فقط نظاره‌گر این اتفاق بودند. هرچند جمهوری آذربایجان باید سناریوهای تحریک‌آمیز از این نوع را پیش‌بینی و با آنها مقابله کند، اما در درجه اول وظیفه مقامات گرجستانی بود که شهروندان خود را از عبور غیرقانونی از مرز و درگیری با مرزبانان آذربایجانی بازدارد. مقامات گرجستانی حوادث قبلی را فتنه‌انگیزی می‌نامیدند اما در نهایت نتوانستند مانع تکرار آن حوادث شوند. در صورت ادامه موضع نامشخص دولت گرجستان، می‌تواند باعث شود که شرایط از کنترل خارج شده و در نتیجه منافع ملی خود گرجستان تضعیف شود، به‌عنوان مثال، سرزمین‌های جداشده آبخازیا و اوستیای جنوبی معمولاً این روایت را عرضه کرده‌اند که این دو سرزمین به‌دلیل سیاست‌های ناعادلانه یا اشتباه در دوره اتحاد جماهیر شوروی بخشی از گرجستان شده بودند، به همین ترتیب، بازیگرانی که احساسات ملی‌گرایانه را پیرامون صومعه‌ها برانگیخته‌اند، مدعی هستند که منطقه داویت گارجا یا کشیکچی داغ به‌دلیل سیاست‌های شوروی تحت کنترل جمهوری آذربایجان قرار گرفته است، بنا بر این، ادعای ملی‌گرایان گرجستانی می‌تواند به‌معنای درست بودن ادعای آبخازیا و اوستیای جنوبی باشد؛ در حالی که بازگرداندن آبخازیا و اوستیای جنوبی به خاک گرجستان یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های امنیت ملی دولت این کشور است.
انتهای پیام/+
