فراموشی دیار عمارت‌های کهن / آب‌انبارهای سرایان یکی پس از دیگر تخریب می‌شوند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی برای تعادل بخشیدن به حیات انسانها و دستیابی به توسعه پایدار و سازمان‏ یافته که روند تکامل تمدن بشری را در پی خواهد داشت از چنان اهمیتی برخوردار است که یک بسیج عمومی، جهانی، دولتی و مردمی را می‏‌طلبد.

مردم باید محیط های طبیعی و فرهنگی را به عنوان نهاد همبستگی معنوی در اجتماعات محلی خود تلقی کنند و بپذیرند که همان‏گونه که با انهدام و تخریب محیط طبیعی زندگی بشر به خطر می‌‏افتد، ویرانی میراث فرهنگی و تاریخی نیز زندگی معنوی را به مخاطره می‌‏افکند.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان در بازدید از آب‌انبارهای این شهرستان اظهار داشت: سرایان به لحاظ تاریخی  بسیار غنی است و وجود آب انبارهای متعدد و فعال در این شهر، سرایان را به شهر آب انبارها شهرت داده است.

محمد عرب افزود:  اکثر آب انبارهای شهرستان به دوران صفوی تعلق دارند و مهمترین عناصر معماری آب انبارها شامل سر در ورودی، پلکان، پاشیر و مخزن است که تاکنون از مجموع 280  اثر تاریخی و طبیعی شناسایی شده،  62  اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده که 14 مورد آنها آب انبارهای تاریخی بوده‌اند که 11 مورد آنها فعال بوده و استفاده می‌شوند.

وی ادامه داد: عمده این آب انبارهای تاریخی نیاز ضروری به مرمت دارند حال آنکه با کمبود اعتبارات، مرمت همه این آثار امکان پذیر نیست و علاوه بر نیاز به اختصاص اعتبارات بیشتری از محل منابع استانی و ملی  به میراث فرهنگی، سایر دستگاه‌ها از جمله شهرداری‌ها، شوراهای اسلامی، دهیاری‌ها و خود مردم نیز می‌توانند میراث فرهنگی در حفظ این میراث گران‌بها یاری دهند.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان اظهار داشت: آب انبار کاروانسرای سرایان، آب انبارهای حسینیه حاج عبدالرسول، آهنگران بالا و حاج حسن در شهر سرایان به همان شیوه گذشته و به صورت کاملا مردمی آبگیری می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عرب بیان کرد: همچنین آب انبارهای کمال و محمد باقران آیسک، فاضل خانی و احمد آقا در سه قلعه و آب انبارهای بی‌بی حسین خان و نخعی در روستای بسطاق و آب انبار دوحصاران جزء اصلی‌ترین آب انبارهای شهرستان هستند که نیاز به مرمت دارند.

وی تصریح کرد: آب انبار کاروانسرا و حسینیه در شهر سرایان، آب انبار کمال آیسک و آب انبار احمدآقا سه قلعه مرمت شده‌اند و آب انبارهای آهنگران سرایان، محمد باقران آیسک، فاضل خانی سه قلعه، نخعی بسطاق و آب انبار دوحصاران نیاز ضروری به مرمت دارند.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان یادآور شد:  آبگیری آب انبارها همه ساله از اوایل دی ماه آغاز می‌شود بدین ترتیب که گروهی که در واقع به میرآب معروف هستند و از گذشته این سنت حسنه را که از پدرشان به ارث برده‌اند تمام آب انبارهای شهر را از آب چشمه و قنات اصلی شهر آب می‌کنند که مراسم آبگیری آب انبارها با شماره 1315 به نام سرایان در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.

عرب افزود: عملیات مرمت آب انبار آهنگران سرایان به دلیل آسیب‌های جدی بنا، پوشش مخزن به کلی فرسوده شده، سردر بنا کاملا تخریب شده، وارد آوردن بار اضافی و ساخت و ساز در حریم بنا باعث تشدید آسیب‌ها شده که در حال حاضر  متوقف شده است.

وی گفت: عملیات مرمت این بنای تاریخی با جمع‌آوری بارهای اضافی اطراف مخزن و پشت بام راهرو و حذف الحاقات آغاز شد و مرمت کامل مخزن و محوطه سازی و ساخت سردر بنا متناسب با الگوی قدیمی از برنامه‌های پیش‌بینی شده است.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان عنوان کرد: با استناد به سنگ لوح موجود در بالای پلکان ورودی بنا، این آب انبار در زمان حکومت شاه سلیمان صفوی (1077 الی 1106 ه.ق) بنا شده است.

عرب اظهار داشت: آب انبار آهنگران در داخل محدوده بافت تاریخی شهر سرایان و نزدیک مسجد آهنگران واقع شده و این بنا در وضعیت موجود شامل پلکان ارتباطی از سردر به پاشیر، پاشیر، مخزن و پوشش مخزن است.

وی افزود: بنا دارای سردر ورودی بوده که به علت تعریض کوچه تخریب شده و یک ردیف پلکان جدید به صورت عمود بر پلکان اصلی طراحی شده تا دسترسی به مسیر پلکان اصلی و پاشیر از این طریق ممکن باشد.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان یادآور شد:  فضای مخزن با پلان دایره که محل ذخیره آب است  در انتهای محور اصلی بنا و در جبهه جنوب غرب آن قرار دارد و پوشش فضای مخزن گنبدی است که با آجر و به صورت گردچین اجرا شده و مخزن گنبد حجمی استوانه‌ای با قطر 6.70 و ارتفاع 9.5 متر است.

عرب بیان کرد: آب انبارها بناهایی هستند که در ساختار شهرها و روستاها از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است و در روستاها و شهرهای مناطق خشک و بیابانی جزو مهمترین بناهای عام المنفعه‌ای هستند که به دلیل شرایط اقلیمی مورد توجه زیادی است.

وی گفت: این بنا نیز جزو آب انبارهایی است که از سلامت زیادی برخوردار بوده و هنوز امکان استفاده از آن وجود دارد و در حال حاضر به عنوان آب انبار استفاده می‌شود.

انتهای پیام/ش