پرونده‌ی نظارت‌جمهور-۲: چگونه «سوتزنی» مفسدان را به جان هم می‌اندازد؟!
ایده‌ی «سوتزنی» برای افشای مفاسد اقتصادی در درون خود مشوقاتی دارد که باعث می‌شود حتی مفسدین نیز علیه باند و تیم خود به افشاگری بپردازند.
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، حرکت به‌سمت تحقق حداکثری عدالت یکی از شعارها و آرمان‌های اصلی انقلاب اسلامی بوده و هست، با این حال و علی‌رغم آنکه تلاش‌های بسیاری طی سالهای پس از انقلاب صورت گرفته اما مردم و مسئولان ارشد نظام نسبت به وضعیت عدالت رضایت جدی ندارند. موضوع مبارزه با فساد یکی از مهمترین پیش‌نیازها در تأمین عدالت است امّا اخبار متعددی که از فسادها طی سالهای اخیر منتشر شده، اعم از فساد سه‌هزارمیلیاردی تا حقوق‌های نجومی و... دست‌کم این احساس را در مردم به‌وجود آورده که مبارزه جدی با فساد در کشور انجام نمی‌شود.
بسیاری در این میان به این فکر افتادند که احتمالاً سازوکارهای مبارزه با فساد در کشور، سازوکارهای دقیق و کاملی نیست و به همین دلیل است که علی‌رغم دغدغه نظام، این مهم آن‌طور که باید و شاید به‌پیش نمی‌رود چرا که نهادسازی لازم برای مبارزه با فساد شکل نگرفته است.
خبرگزاری تسنیم در پرونده «نظارت جمهور» با همکاری «اندیشکده سیاست‌گذاری امیرکبیر»، تلاش دارد به بررسی و ارائه یکی از ایده‌هایی بپردازد که چند صباحی است به‌عنوان یکی از ابتکارعمل‌ها برای مبارزه با فساد در کشور مطرح شده است. سوت‌زن‌ها، که سالهاست در غرب به‌عنوان یکی از راهکارها ارائه شده، امر مبارزه با فساد را بیش از آنکه به ساختارهای رسمی و دستگاه‌های بزرگ دولتی منوط کند، به مردم می‌سپارد. این ایده اجزایی دارد که می‌تواند هم نسبت به اصل مبارزه با فساد و هم به تعدیل و اصلاح «احساس فساد» در مردم ایران کمک کند.
در بخش اول این گزارش، به توضیحی درباره کلیت این ایده پرداخته شد. از امروز در چند گزارش به بررسی مواردی خواهیم پرداخت که در داخل یا خارج از ایران از طریق گزارش‌دهی مردم فساد کشف شده است. آنچه در ذیل می‌خوانید بررسی مورد جالبی است که یک عضو از شبکه فساد، به دلیل مشوق‌هایی که در این ایده‌ی سوتزنی وجود دارد، خود اقدام به سوتزنی و گزارش‌دهی کرده است!
در حوزه مالیات یکی از مهم ترین‌گزارشات فساد، توسط بردلی بیر کنفیلد اتفاق افتاد. وی به علت این اقدام 104 میلیون دلار جایزه دریافت کرد. این جایزه بزرگترین جایزه‌ای است که به یک فرد گزارش دهنده آمریکایی داده شده است، البته 5سال هم به زندان رفت!
بردلی که از بانکداران ارشد بانک UBS سوییس در یکی از شعب کشور آمریکا بود همراه با تیمی از کارکنان به مشتریان و سپرده‌گذاران در فرار مالیاتی کمک می‌کردند. به ناگاه بردلی تصمیم می‌گیرد این فساد چند صد میلیون دلاری را به مقامات مالیاتی امریکا گزارش دهد. در پی این گزارش بانک یو بی اس (UBS) بابت تخلفات مذکور نه تنها مکلف به پرداخت 780 میلیون دلار به وزارت دادگستری آمریکا شد بلکه اطلاعات هزاران آمریکایی را در اختیار دولت امریکا گذاشت که شکافی در قانون محرمانگی بانکی کشور سوییس به حساب می‌آید.
بردلی
بردلی به دلیل گزارش این فساد به مقامات، 104میلیون دلار جایزه دریافت کرد اما به علت همکاری در فرار مالیاتی سپرده گذاران به 5سال زندان محکوم شد. البته به دلیل گزارش دهی و همکاری با مقامات مشمول تخفیف در مجازات گشت.
تعیین جایزه برای گزارش‌دهندگان انگیزه لازم برای گزارش‌دهی فساد را تا حد خوبی فراهم می‌کند. امّا سوالی که پیش می آید این است که اگر فردی داخل تیم متخلفین، شاهد تخلفات باشد چه می‌شود؟ این مشکل با یک قاعده ساده حل شده است. طبق قانون ایالات متحده، شخصی که خود عضو یک گروه فساد بوده است نیز حق گزارش دهی دارد. این شخص باید به دلیل جرائمی که مرتکب شده مجازات شود، اما پاداشی که به دلیل گزارش فساد به وی تعلق گرفته محفوظ است. در این حالت در صورتی که شخص متخلف به هر دلیل احساس کند که منفعت گزارش دادن بیشتر از ادامه روند تخلف است، دست به اقدام علیه خودش و دیگر اعضای گروه خواهد زد.
برای مثال اگر یک تیم ده نفره 10 میلیارد تومان اختلاس کرده باشد، جریمه تخلف دو برابر اصل خسارت فرض شود و پاداش گزارش دهی نیز 25% باشد، دو حالت ممکن زیر را خواهیم داشت:
عدم گزارش فساد: در این صورت شخص متخلف سهمش را که یک دهم کل مبلغ فساد و معادل 1 میلیارد تومان است را به دست می‌آورد.
گزارش فساد: در این حالت هر شخص متخلف باید 1 میلیارد به دولت پس بدهد و معادل دو برابر آن یعنی 2 میلیارد تومان جریمه شود که مجموعاً 3 میلیارد تومان از دست خواهد داد. از طرفی کل خسارتی که تیم فساد به بار آورده معادل 10 میلیارد تومان است و کل جریمه ای که مجموع افراد باید بپردازند معادل 20 میلیارد تومان است. در نتیجه شخص گزارش دهنده 25 درصد از 30 میلیارد تومان یعنی مبلغی معادل 7.5 میلیارد تومان به دست آورده و 3 میلیارد تومانش را به عنوان جریمه می پردازد.
پس در حالتی که فساد را گزارش کند 4.5 میلیارد تومان و در صورتی که گزارش نکند 1 میلیارد تومان نصیبش می شود. واضح است که هر یک از اعضای این گروه اگر حتی فقط به منافع مادی خود فکر کنند و ریسک لو رفتن توسط دیگر هم تیمی‌ها و عواقب ناشی از آن را هم کنار بگذارند، باز هم نقطه منفعتشان در گزارش کردن تخلف است. این نکته نیز باید در نظر گرفته شود که در قانون بسیاری از کشورها تخفیف‌هایی برای شخص گزارش دهنده در نظر گرفته شده است. بنابراین بر خلاف روند همیشگی، خود متخلفین هستند که پیشگام گزارش فساد خواهند شد یعنی با این قاعده ساده چاقو دسته خود را خواهد برید.
انتهای پیام/
