گزارش| فراز و فرود «روستاوی ۲» پر مخاطب ترین کانال تلویزیونی گرجستان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در تاریخ 21 آگوست مخاطبان «روستاوی 2» کانال تلویزیونی اپوزیسیون گرجستان وقتی در ساعت 12 به دنبال تماشای بخش خبری اصلی این کانال بودند، با یک سورپرایز روبرو شدند. به جای این بخش خبری، بینندگان یک فیلم کوتاهِ سیاه و سفید را تماشا کردند. یک روز قبل، در تاریخ 20 آگوست، تهیه کنندگان و خبرنگاران این کانال تلویزیونی اخراج شده بودند. از این رو تیم بخش خبری ساعت 12، به ابتکار خودشان به هنگام پخش این برنامه از بینندگان خداحافاظی کرده و گفتند که ما جنگیدیم ولی در نهایت روستاوی 2 از سوی ایوانیشویلی اشغال شد. این تیم حدود 13 سال در این کانال تلویزیونی کار کرده بود. خبرنگارانی که هنوز از سوی مدیریت جدید این شبکه تغییر نکرده اند نیز دست به اعتصاب زده اند.

دادگاه اروپایی حقوق بشر در تاریخ 18 ژوئیه اجازه بازگشت صد در صدی سهام کانال روستاوی 2 به صاحب قبلی اش یعنی کیبار خالواشی را داد. پیش از آن دادگاهی در گرجستان، کیبار خالواشی از تجار معروف گرجستانی را به طور رسمی به عنوان مالک جدید شبکه تلویزیونی روستاوی 2 معرفی کرده بود. این تغییر مالکیت به طور رسمی در اداره ثبت گرجستان نیز ثبت شد. بر اساس داده های اداره ثبت گرجستان، 60 درصد از سهام شبکه تلویزیونی روستاوی 2 متعلق به کیبار خالواشی است و 40 درصد سهام باقی مانده نیز در اختیار شرکت پانوراما که آن هم متعلق به خالواشی است می باشد. خالواشی ادعا کرده بود که این کانال تلویزیونی در سال 2006 از سوی دولت سابق گرجستان در زمان میخائیل ساکاشویلی به طور غیرقانونی توقیف شده بود (1).

در اوایل ماه ژوئیه، کانال روستاوی 2 پس از اعتراض صدها نفر به عملکرد یکی از مجریان این شبکه پخش خود را به صورت موقت متوقف کرد. گئورگی گابونیا یکی از مجریان این شبکه برنامه خود را با فحاشی به ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه آغاز کرده بود. ساعتی بعد از پخش این برنامه بار دیگر خیابان‌های تفلیس، پایتخت گرجستان شاهد موج تازه‌ای از اعتراضات مردمی در مخالفت با سخنان این مجری تلویزیونی شد. مدیرعامل روستاوی 2 پس از توقف پخش این شبکه اعلام کرد تا زمانی که امنیت این شبکه تلویزیونی تضمین شود تصمیم به توقف پخش گرفته اند. وی هم چنین با غیرقابل قبول دانستن برنامه پخش شده، مسئولیت آن را متوجه مجری آن برنامه کرد. این برنامه تلویزیونی از سوی رئیس جمهور و نخست وزیر گرجستان نیز محکوم شد. ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور روسیه نیز اعلام کرد که حادثه توهین رخ داده در  این برنامه تلویزیونی به ساکاشویلی مربوط می شود که به راحتی می‌تواند از این شبکه تلویزیونی برای رسیدن به اهداف و فعالیت‌های انتخاباتی خود استفاده کند. فراکسیون حزب «روسیه واحد» حزب حاکم در دومای روسیه نیز با اشاره به افزایش روزافزون تمایلات روس‌‌هراسانه جدی و خطرناک در گرجستان، مسئله اعمال تحریم هایی علیه گرجستان را در پارلمان مطرح کرد. روستاوی 2 بسیار نزدیک به میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهوری سابق گرجستان است. البته وی در پی این ماجرا، هرگونه مشارکت خود با این شبکه تلویزیونی را تکذیب کرده و مدعی شد که مخالف توهین به افراد است.

این ماجرا پس از آن اتفاق افتاد که در تاریخ 20 ژوئن تظاهرات نیروهای مخالف دولت گرجستان در اعتراض به سفر هیات پارلمانی روسیه به این کشور برای شرکت در مجمع بین پارلمانی کشورهای ارتدکس در تفلیس به خشونت کشیده شد و در جریان آن 240 نفر مصدوم و 305 نفر نیز بازداشت شدند. در پی این تظاهرات اعتراض‌آمیز، ایراکلی کوباخیدزه رییس پارلمان گرجستان استعفا کرد. پوتین رییس‌جمهوری روسیه نیز در واکنش به این اتفاقات دستور توقف پرواز هواپیماهای مسافربری این کشور از 8 ژوئیه به گرجستان را صادر کرد.

روستاوی 2 در تاریخ مدرن گرجستان نقش ویژه ای دارد. حتی منتقدان و مخالفان این کانال نیز این موضوع را تایید می کنند. این کانال تاریخ پیچیده ای دارد و که تقریبا همانند تاریخ گرجستان پس از استقلال از شوروی است. از این رو در دو بخش، فراز و فرودهای این کانال تلویزیونی را بررسی خواهیم کرد.

روستاوی 2 در تاریخ 1 ژوئن سال جاری 25 ساله شد. این کانال تلویزیونی در سال 1994 در شهر صنعتی روستاوی گرجستان از سوی چند دوست دانشگاهی یعنی دیوید دوالی، ژارژی آکیمیدزه و اروسی کیتسماریشویلی تاسیس شد (2). در دوران اقتدار ادوارد شواردنادزه، روستاوی 2 تنها کانال تلویزیونی اپوزیسیونی بود که در سراسر گرجستان پخش می شد. خبرنگاران این کانال در آن دوران تقریبا قهرمانان مردمی بودند، مقامات را محکوم می کردند، گزارش های انتقادی درباره فساد در بالاترین بخش های حکومت پخش می کردند و از هیچ چیزی غاقل نبودند. این ایستگاه تلویزیونی، مخاطبان وفاداری دارد و از نظر تاریخی و سیاسی همواره مورد انتقاد مقامات دولتی بوده و به همین دلیل بسیاری از دولت ها به دنبال تعطیلی آن بودند. در سال 2003 این کانال نقش بسیار مهمی در سرنگونی شواردنادزه در جریان انقلاب موسوم به گل رز داشت. در پی این انقلاب رنگی، میخائیل ساکاشویلی به عنوان سومین رئیس جمهور گرجستان به قدرت رسید. در آن زمان، این کانال به اوج محبوبیت خود رسید. اما پس از پیروزی انقلاب گل رز و پیروزی ساکاشویلی در انتخابات ریاست جمهوری، مرحله کاملاً جدیدی در تاریخ این شرکت تلویزیونی آغاز شد.

دوران ساکاشویلی

وقتی ساکاشویلی به قدرت رسد، خبرنگارانی که عادت کرده بودند از مقامات دولتی انتقاد کنند، با شرایط سختی روبرو شدند. حاکمیتی که به لطف انقلاب گل رز به قدرت رسیده بود، دست به اقدامات اصلاحی دردناک و غیر محبوبی زد و از این رو جریان انتقادی مهم مناسب این اصلاحات نبود. بنابراین مقامات دولتی تصمیم گرفتند تا این کانال تلویزیونی را به دست بگیرند. دیوید دوالی و ژارژی آکیمیدزه از بنیانگذاران این کانال در سال 2004 مجبور شدند تا سهام خود را به کیبار خالواشی یک تاجر نه چندان معروف در آن زمان بفروشند.

در آن زمان خالواشی از دوستان نزدیک ایراکلی اوکرواشویلی از مقامات رسمی و همکاران نزدیک ساکاشویلی بود که بعدها به وزارت دفاع گرجستان رسید. در آن زمان کم تر کسی تردید داشت که خالواشی در واقع ویترین کار است و این کانال در واقع به دست ساکاشویلی افتاده است. تا قبل از این دوران، روستاوی 2 در اوج شهرت خود بود اما به تدریج به یکی از کم مخاطب ترین کانال های تلویزیونی گرجستان تبدیل شد. در این دوران، خبرنگاران مشهور، برنامه های سیاسی انتقادی و موضوعات مهم به تدریج از این کانال کنار گذاشته شدند. خیلی از کارکنان کانال بنا بر دعوت ساکاشویلی رئیس جمهور گرجستان کانال را ترک کرده و در بخش های مختلف دولت مشغول به کار شدند. در شرایط سیاسی پس از سرنگونی شواردنادزه، خبرنگاران کمی جرئت مقابله و انتقاد از قهرمانان انقلاب گل رز را داشتند. بدین ترتیب، روستاوی 2 از یک کانال اپوزیسیون قوی به دستگاه تبلیغاتی دولت ساکاشویلی تبدیل شد.

با این حال، خالواشی تنها به صورت موقت مالک کانال روستاوی 2 بود. به زودی، روابط بین ساکاشویلی و اوکرواشویلی بد شد و مقامات دولتی از این که روستاوی 2 متعلق به یکی از دوستان اوکرواشویلی بود، نگران شدند. در سال 2006، خالواشی این کانال را به یک تاجر گرجستانی و از همکاران نزدیک ساکاشویلی یعنی دیوید بژواشویلی فروخت. بعدها خالواشی گفت که روستاوی 2 به سادگی از وی گرفته شد و دولت ساکاشویلی برای سایر شرکت هایش نیز مشکلاتی ایجاد کرد و در نهایت مجبور شد که گرجستان را ترک کند.

پس از آن، روستاوی 2 یک بار دیگر فروخته شد. تاریخچه مالکیت روستاوی 2 طولانی و مبهم است و با گذشت سال ها، این کانال بارها و بارها دست به دست شده است. سازمان شفافیت بین المللی اعلام کرده که بین سال های 2004 تا 2012، مالکیت کانال روستاوی 2 در حدود 20 بار تغییر کرده و هم مالکان از افراد نزدیک به میخائیل ساکاشویلی بوده اند (3). در سال 2007، مقامات گرجستانی کانال اپوزیسیون ایمدی که متعلق به بدری پاتارکاتشویلی بود را نیز تصاحب کردند (4). در نتیجه کلیه کانال های خبری مهم به استثنای کانال مائسترو که فقط در تفلیس پخش می شد به کنترل ساکاشویلی درآمد. بسیاری از ناظران معتقدند که فضای رسانه ای که ساکاشویلی در زمان اقتدار خود ایجاد کرد، یکی از دلایل اصلی شکست وی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2012 بود.

در بخش بعدی این گزارش به وضعیت کانال روستاوی 2 پس از روی کار آمدن حزب رویای گرجستان و اتفاقات اخیر پیرامون این کانال٬ خواهیم پرداخت.

مجید اسماعیل زاده، کارشناس مسائل اوراسیا

1. https://tn.ai/2057616
2. https://old.civil.ge/eng/article.php?id=16597
3. https://www.transparency.ge/en/post/general-announcement/statement-regarding-case-rustavi-2-tv-station
4. http://www.interfax.com/newsinf.asp?id=398218

انتهای پیام/