گزارش| نگاهی به حزب و هزینه‌های حزب‌داری در ترکیه
مشارکت ۸۷ درصدی مردم ترکیه در صحنه‌های انتخابات٬ یکی از دستاوردهای فعالیت احزاب است و در عین حال٬ یک فرصت مهم برای کادرسازی و تربیت نخبگان به وجود می‌آورد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ ترکیه یک کشور متعددالاحزاب است و در تاریخ معاصر این کشور٬ صدها حزب سیاسی سر برآورده‌اند که برخی از آنها به تاریخ پیوسته و حیات سیاسی آنها پایین یافته است و برخی نیز هنوز در حال فعالیت هستند.
از نظام تک‌حزبی تا صدحزبی
پس از انحلال خلافت عثمانی و تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 میلادی٬ حزب جمهوری خلق به دست مصطفی کمال آتاتورک تاسیس شد و این حزب تنها حزبی بود که اجازه فعالیت داشت. اما از سال 1950 میلادی به بعد٬ احزاب دیگر نیز تاسیس شدند و ظهور احزابی همچون عدالت٬ دموکرات و بعدها احزاب چپ٬ ملی گرا٬ اسلامی و دیگر نحله‌های فکری و سیاسی٬ رفته رفته ترکیه به کشوری تبدیل شد که حالا نه تنها شهروندان عادی٬ بلکه فعالان رسانه‌ای و سیاسی نیز٬ اسامی بسیاری از احزاب را نمی‌دانند. چرا که حفظ اسامی بیش از یکصد حزب سیاسی و نام رهبران و لوگوها و پرچم‌ها و خط مشی آنان٬ کار دشواری است.
در حال حاضر در مجلس ملی ترکیه٬ فقط 5 حزب حضور دارند که عبارتند از:
1.حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان.
2.حزب جمهوری خلق به رهبری کلیچداراوغلو.
3.حزب دموکراتیک خلق ها به رهبری تمللی.
4.حزب حرکت ملی به رهبری باغچلی.
حزب خوب به رهبری آکشنر.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها در 19 سال اخیر یعنی در سده بیست و یکم٬ بیش از 50 حزب سیاسی جدید در ترکیه تاسیس شده‌اند. صد البته همه این احزاب جدی و تاثیرگذار نیستند و برخی از احزاب٬ چنان بی اثر و کم‌اهمیت هستند که خود ترک‌ها از آنها به عنوان «حزب تابلو» نام می‌برند. یعنی حزبی که فقط یک ساختمان را خریده یا اجاره کرده و تابلویی بر سر آن نصب کرده و چند نفر را گرد هم آورده است.
تاسیس حزب در ترکیه
در کشور ترکیه٬ تاسیس یک حزب جدید و اعلان موجودیت آن و آغاز فعالیت سیاسی و اجتماعی٬ کار سخت و دشواری نیست. کافی است که اسامی موسسین٬ نام٬ لوگو یا آرم و اهداف حزب به وزارت کشور ابلاغ شود. پس از آن٬ چیزی که برای وزارت کشور اهمیت دارد٬ بررسی دو موضوع است: 1. آیا حزب جدیدالتاسیس٬ کنگره خود را به شکل قانونی برگزار کرده و انتخابات داخلی و دیگر تشریفات قانونی رعایت شده است؟ 2. آیا استمرار حیات سیاسی و تلاش برای تاثیرگذاری سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از طریق برگزاری نشست‌ها و اقدامات دیگر٬ وجود دارد یا خیر؟
اسامی و پرچم‌ها
در نشان یا لوگوی احزاب سیاسی ترکیه خیلی چیزها می‌توان دید. از عناصری همچون داس٬ چکش٬ خوشه گندم٬ چرخ صنعت٬ مشعل و نقشه ترکیه گرفته تا نیزه٬ لامپ٬ گل٬ گرگ٬ زنبور عسل٬ عقاب٬ دلفین٬ و قلب و نیزه. اما عنصر بسامد یا تکرارشونده در اغلب این لوگوها٬ هلال است. همان هلالی که پیش‌تر در پرچم عثمانی وجود داشته و حالا هم در پرچم جمهوری ترکیه وجود دارد.
هزینه حزب‌داری در ترکیه
تاسیس یک حزب و سر پا نگه داشتن آن در ترکیه٬ نیازمند تامین هزینه‌های مادی سنگینی است که بخشی از این هزینه‌ها عبارتند از:
1. خرید یا اجاره ساختمان به منظور تاسیس دفاتر مرکزی و استانی حزب و هزینه‌های جاری ساختمان‌ها دفاتر که با توجه به گرانی باورنکردنی قیمت برق٬ آب٬ گاز و تلفن و خرج و برج‌های دیگر در ترکیه٬ نمی‌توان با این مخارج شوخی کرد.
2. تامین نیروی انسانی. از آنجایی که همه نیروهای اجرایی احزاب از افراد داوطلب تشکیل شده و نیاز به کارمندان ستادی و منشی و راننده و غیره و ذالک وجود دارد٬ این بخش معمولا پرهزینه است و معمولا برای خرید یا اجاره یکی دو خودرو لوکس برای رهبر و معاون حزب و تامین نیروی محافظین٬ هزینه‌های بالایی لازم است.
3. هزینه شرکت در انتخابات٬ هزینه بخش کمپین‌ها٬ برگزاری مراسم‌هایی همچون کنگره و همایش٬ سالن‌های اجرا٬ سیستم‌های صوتی و همچنین پرداخت هزینه ارگان‌های رسانه‌ای حزب.
یکی از قوانین سخت‌گیرانه تاسیس حزب و حزب داری در ترکیه٬ این است که بر اساس قوانین مصوب این کشور که وزارت کشور به طور جدی آن را پیگیری می‌کند٬ تنها احزابی حق دارند به طور حزبی در انتخابات شرکت کرده و لیست ارائه دهند که در نصف به علاوه 1 استان‌های ترکیه٬ دارای دفتر و تشکیلات شاخه استانی باشند. با توجه به این که ترکیه دارای 81 استان است٬ حزبی می تواند وارد انتخابات شود که در 41 استان٬ هم در شهرستان مرکز استان و هم در دومین شهرستان بزرگ استان٬ دارای دفتر نمایندگی باشد. بنابراین تامین هزینه خرید یا اجاره ساختمان در 41 استان٬ هزینه‌ای نیست که هر حزبی بتواند آن را تامین کند. حتی حزب ریشه‌داری همچون حزب اسلام‌گرای سعادت که توسط شاگردان مرحوم نجم‌الدین اربکان سر پا نگه داشته شده٬ در ماه‌های اخیر با شکایت علی اربکان٬ ناچار شد ساختمان مرکزی خود را تخلیه کند. چرا که فرزند نخست وزیر فقید ترکیه اعلام کرده که راضی نیست بیش از این٬ ساختمان به ارث برده خود را در اختیار شاگردان پدرش بگذارد.
در چنین شرایطی٬ بسیاری از احزاب کوچک ترکیه از ارائه لیست حزبی در انتخابات پرهیز می کنند و نامزدهای خود را به عنوان فرد مستقل به میدان رقابت می‌فرستند. با این امید که تعداد زیادی از آنان وارد مجلس شوند و در مجلس٬ فراکسیون خود را تشکیل دهند.
دولت به احزاب پول می‌دهد؟
پاسخ مثبت است. بله. دولت به احزاب سیاسی کمک مادی ارائه داده و هر سال ردیفی از بودجه را برای اختصاص پول نقد به آنها٬ اختصاص می‌دهد. اما برای همه احزاب؟ البته که خیر. اگر چنین بود که تعداد احزاب سیاسی ترکیه از مرز چند هزار حزب هم می‌گذشت! بر اساس قانون٬ دولت موظف است فقط به احزابی پول بدهد که در انتخابات سراسری با ارائه لیست اختصاصی وارد رقابت شده و به مجلس راه یافته‌اند. البته احزابی نیز که توانسته‌اند در سال برگزاری انتخابات سراسری٬ 3 درصد رای گرفته باشند٬ ولو در صورت عدم راهیابی به مجلس در همان سال٬ مقدار معینی از کمک مالی دولت را دریافت می‌کنند. (فقط احزابی به مجلس راه پیدا می‌کنند که آرای آنان بیش از 10 درصد کل آرای ماخوذه باشد.) احزابی که در مجلس نماینده دارند٬ در سال انتخابات محلی٬ میزان کمک مالی آنان دو برابر و در سال برگزاری انتخابات مجلس٬ میزان دریافت کمک مالی آنان 3 برابر خواهد شد. یعنی به بیانی خلاصه و کوتاه٬ نهایتا همان چهار پنج حزب داخل مجلس٬ از دولت کمک مالی می‌گیرند و بقیه محروم می‌مانند. بگذارید نگاهی بیاندازیم به میزان دریافت کمک مالی احزاب سیاسی ترکیه در سال 2019 میلادی. در این سال٬ 5 حزب سیاسی ترکیه مجموعا 772 میلیون لیره کمک مالی دریفات کرده‌اند که سهم آنان به این شکل است:
1. حزب عدالت و توسعه 336 میلیون لیره.
2. حزب جمهوری خلق 178 میلیون لیره.
3. حزب دموکراتیک خلق‌ها 92 میلیون لیره.
4. حزب حرکت ملی 88 میلیون لیره.
5. حزب خوب 78 میلیون لیره.
همچنان که دیده می‌شود٬ دریافت کمک هزینه دولتی٬ حتی شامل حزب حاکم نیز می‌شود. اما واقعیت این است که تامین هزینه‌های احزاب٬ نیاز جدی به کمک اعضا دارد. بر اساس قانون احزاب سیاسی ترکیه٬ هر عضو رسمی حزب باید سالانه به طور منظم٬ حق عضویت خود را بپردازد. اما در عین حال٬ یک مرز قانونی هم برای حمایت مالی از احزاب وجود دارد و هیچ فردی حق ندارد سالانه بیش از 55 هزار لیره به هیچ حزبی کمک کند. اما احزاب قدرتمند٬ همواره از حمایت بازاریان قدرتمند و حمایت دیگر فعالان اقتصادی نیز برخوردارند و برخی احزاب نیز تلاش می‌کنند با برگزاری کمپین‌ها و به‌کارگیری بازار رسانه٬ کمک مالی جمع کنند. احزابی نیز که در انتخابات٬ اداره شهرداری‌های کوچک و بزرگ را به دست می‌آورند٬ راه‌هایی برای افزایش درآمدهای خود پیدا می‌کنند.
آیا احزاب بی‌اثر هستند؟
برخی از فعالان سیاسی ترکیه بر این باورند که تعدد احزاب٬ تاثیرگذاری آنان را پایین آورده و برخی از آنها٬ اصطلاحا حزب کارتونی هستند. گروهی نیز معتقدند که در نظام ریاستی٬ احزاب کاره‌ای نیستند. اما واقعیت این است که مشارکت 87 درصدی مردم ترکیه در صحنه‌های انتخابات٬ یکی از دستاوردهای فعالیت احزاب است و از این گذشته٬ پویایی سیاسی و اجتماعی در استان‌ها و مناطق مختلف نیز یکی از دستاوردهای احزاب است که در عین حال٬ یک فرصت مهم برای کادرسازی و تربیت نخبگان به وجود می‌آورد.
انتهای پیام/
