یراق‌بافان: از حضرت زهرا(س) خواستم مجری برنامه‌های مذهبی بمانم/ نگاه تلویزیون به اجرا و گویندگی فوق‌تخصصی نیست+ فیلم
مجری برنامه‌های مذهبی تلویزیون اعتقاد دارد برگزارکنندگان و مدیران‌مان چه در برنامه‌های صحنه‌ای و بعضاً برنامه‌های تلویزیونی یک نگاه تخصصی و فوق‌تخصصی نیست.
خبرگزاری تسنیم- مجتبی برزگر
همکاری‌اش را با تلویزیون از سال 68 به صورت پاره‌وقت شروع کرد. با برنامه‌ای که تنها برنامه قرآنی تلویزیون در آن زمان بود و دوشنبه‌ها نیم‌ساعت پخش می‌شد؛ استاد عباس سلیمی اجرا می‌کرد. یک مسابقه تلویزیونی در شبکه دو بود. "مجید یراق‌بافان" در آن برنامه به عنوان شرکت‌کننده رفته بود ولی استاد سلیمی به او می‌گوید در بخش هماهنگی شرکت‌کنندگان کمک کند. این اولین ورود یراق‌بافان به تلویزیون است. بعد کاری را برای گروه مناسبت‌های ویژه شبکه دو انجام می‌دهد. به عنوان بازیگر و دستیار تهیه‌کننده یک مجموعه نمایشی به نام «روزهای به یادماندنی» برای هفته دفاع مقدس، نقش دوم بازیگری را عهده‌دار می‌شود و در کنار دستیاری تهیه‌کنندگی را هم دنبال می‌کند.
یراق‌بافان سال 72 به واسطه فعالیت‌های قرآنی و نگارش دو کتاب در این زمینه، به داوری مسابقات قرآنی دانش آموزان استان تهران مشغول می‌شود. آن موقع گروه مناسبت‌های ویژه از گروه معارف جدا بود؛ شبکه 3 هم تازه تأسیس شده بود. تمام امور تولید و برنامه‌سازی شبکه‌های 1 و 3 یکی بود. به او می‌گویند برای تست گزارشگری برود؛ «چشمه‌های نور» اولین برنامه روزانه و روتین قرآنی تلویزیون بود که از شبکه 3 پخش و در شبکه 1 تکرار می‌شد. گزارشگری را از برنامه چشمه‌های نور شروع می‌کند. بعد از یک سال گزارشگری جای سیدکاظم احمدزاده را در این برنامه می‌گیرد.
مجید یراق‌بافان این روزها برنامه‌های «این‌شب‌ها» را در ایام محرم روی آنتن دارد و در شبکه پنج سیما هم «تا نیایش» را به قدمت بیش از ده سال رسانده است.
در ایام محرم به سراغ او رفتیم تا مجید یراق‌بافان از اتفاقات مذهبی تلویزیون برای ما بگوید؛ مشروح این گپ و گفت را در ادامه می‌خوانید:
مأموریت‌مان کار محتوایی، علمی و معرفتی است
*ورود شما به برنامه «این‌شب‌ها» باعث شد یک قدری مسائل قابل‌فهم‌تر باشد؛ از اینجا مصاحبه‌مان را شروع کنیم.
اساساً تلویزیون باید این‌طوری باشد، چون رسانه‌ای فراگیر است و مخاطب امکان گزینش‌گری ندارد. باید در این رسانه، هر سطح سن و سالی با هر جنسیت و دانشی، بیننده برنامه‌هایش باشد. در «این شب‌ها» ایام محرم فارغ از سوز، اندوه و گریه به سراغ موضوعات معرفتی، علمی و محتوایی رفتیم. مأموریت این برنامه و رسالت «این‌شب‌ها» کارهای محتوایی، علمی و معرفتی است.
معرفت در کنار محبت، عزادار را به اقیانوس عظیم حسینی می‌رساند
*به نظرشما چطور این معرفت و توجه به معارف اهل‌بیت را در هیئت‌های مذهبی کشور تسرّی بدهیم؟
البته که محبت و صمیمیت با اهل‌بیت و این موج‌ها و مغناطیس امام حسین(ع) در کشور فراگیر و قابل احترام است. من فکر می‌کنم این محبت و عشق به اهل‌بیت کافی‌کافی است. منتها باید این عشاق همراه معرفت به اهل‌بیت باشند تا توشه‌شان مضاعف شود. چقدر زیباست آن محبت با معرفت تلفیق و عجین شود، عزادار امام حسین(ع) از این اقیانوس عظیم، بهره بیشتری می‌برد. امام حسین(ع) همه هستی‌اش را تقدیم خداوند کرد و خداوند هم اختیارش را به امام حسین(ع) داد. از طرفی دیگر هم محبت، معرفت را افزایش می‌دهد و هم معرفت، محبت را ارتقاء می‌دهد. در گریه نیازمند روضه هستیم و اگر معرفت کنار آن روضه و گریه قرار بگیرد، سوز هم ایجاد می‌شود.
باید در حوزه برنامه‌سازی‌های معارفی، نوآوری داشته باشیم
*مشکلی که چند وقت اخیر گریبانِ برنامه‌ها و سریال‌های مذهبی صداوسیما را گرفته و البته بیشتر به موضوعِ سریال‌سازی برمی‌گردد. در برنامه‌سازی به کلیشه رفته‌ایم یا در جشن‌ها و برنامه‌های مناسبتی تلویزیون، مهمان‌ها هم تکرار می‌شوند؛ نظر شما در این باره چیست؟
ما در حوزه برنامه‌های معارفی یک نوآوری‌هایی داشته باشیم که اگر یک شب عید غدیر می‌شود آقا و خانم بازیگر به شبکه دو می‌آید و جشن مشابهی با لوکیشن و رنگ‌آمیزی دیگری در شبکه دیگر است؛ این را موافقم. چرا این اتفاق می‌افتد بایستی درباره آن فکر کنیم. یکی از علل آن این است شاید ما یک مقداری تنبل هستیم؛ یعنی حوصله فکر کردن و کار سخت کردن نداریم. اساساً جامعه ما، جامعه تنبلی شده و البته از ویژگی‌های جامعه مدرن است. مدرنینته تنبلی را برای انسان مدرن به همراه آورده و به لذت‌گرایی و سطحی‌نگری برمی‌گردد؛ این مسائل به حوزه برنامه‌سازی تلویزیون هم تسرّی پیدا کرده است. افراد بعضاً خیلی اهل سختی‌کشیدن در فکر کردن، طرح‌ریزی و حتی اجرا ندارند.
باید نقشه راهی ترسیم کنیم
*شما استاد دانشگاه هم هستید، به نظرتان چه فضاهایی نیازمند این جوانان در حوزه معرفتی است و چه نوع برنامه‌سازی‌هایی باید در این ارتباط انجام شود؟
خیلی قبل‌تر از این‌ها را باید شروع کنیم و خیلی از هدف‌گیری‌ها باید انجام شود؛ چه برنامه‌هایی طراحی کنیم و چه نقشه راهی را ترسیم کنیم. خیلی سطحی‌تر رفتار کنیم و به لایه‌های رویین را بپردازیم از آن رسالت‌ها، خط‌کشی‌ها و مرزبندی‌ها فاصله گرفته می‌شود. این مسائل را در گام‌های اول باید درست کنیم، حتماً در پیشبرد اهداف موفق‌تر و موثرتر، کارها جلو می‌رود.
صمیمیت با مخاطب با بی‌احترامی به مخاطب متفاوت است
*یک سبک و سیاق خاصی در اجرا دارید؛ گاهی در فضای مذهبی دیده‌ایم حتی امام رضا(ع) را امام رضا جانم صدا می‌کنید و در یک جایی هم قامتِ یک مجری رسمی به خود می‌گیرید. این نوع رفتار شما در اجرا از کجا می‌آید؟
به نظرمن آدم‌ها در هر سنی هستند همان‌طور که به نوع پوشش توجه می‌شود به استخدام واژگان کلمات در مرادوات اجتماعی، جایگاه سخنوری از جمله گویندگی و اجرای تلویزیونی باید توجه کنند. یک مجری و گوینده هم باید به سن شناسنامه‌ای و سابقه رسانه‌ای‌اش توجه کند و هم جامعه هدف خودش را درنظر بگیرد. از طرفی هم مجری و گوینده باید بداند در هر فضا و شکلی باید گونه‌ای خاص را در دستور کار خودش قرار دهد. حتماً من آن‌طوری که با خانواده‌ام برخورد می‌کنم و مراوده دارم در جلوی دوربین و آنتن تلویزیون برخورد نخواهم کرد.
یکی از مشکلات ما در حوزه اجرا که قبلاً بیشتر بود و این روزها کمتر است، برخی با این ادعا که می‌خواهند با مخاطب صمیمی باشند بی‌حرمتی و بی‌احترامی را معادل صمیمی شدن با مخاطب در حوزه اجرا و گویندگی می‌گرفتند. من اعتقاد دارم مرزی باریک بین صمیمیت و حفظ حرمت مخاطب وجود دارد که اگر مراقب نباشیم آن مرز و تار موی باریک پاره می‌شود. مجری و گوینده ما در عین اینکه باید برای مخاطب و بیننده حرمت قائل شود و مرز حرمت و صمیمیت را توأمان جلو ببرد تا احترام رسانه‌ای مخاطب زیر سوال نرود.
بخشنامه، کلیشه و تنبیه کاری را پیش نمی‌برد
*شاید برخی از این مشکلات به ورود هر نوع مجری و بدون گذراندن دوره آموزشی برگردد. تلویزیون باید در این راستا چه کاری انجام دهد که کمتر در این حوزه هزینه بدهد؟
با بخشنامه، کلیشه و تنبیه کاری درست نمیشود؛ شاید یکی از راهکارها باشد و راهکار اثربخش و عمیق نیست. البته در همکاران من کم است و همه‌شان مودب و رسانه‌شناس هستند، البته یک مقدار کم و زیاد دارد. لذا بر من واجب است که بگویم هیچ کدام از همکاران من همکار غیرمودبی نیست. برخی ادب بیشتر مخاطب را برقرار می‌کنند و برخی یک مقدار کمتر رعایت می‌کنند. این‌ها برمی‌گردد به باور، تربیت و اصالت آن مجری و گوینده و همین‌طور شناخت نسبت به رسانه، علم رسانه‌شناسی و دانش رسانه‌شناسی؛ از نرم افزار تا سخت‌افزار تا پیام‌دهنده و گیرنده پیام و وسیله ارتباطی همه این‌ها را یک گوینده خوب باید بشناسد و بداند رسانه‌ای مثل تلویزیون با رادیو و رسانه‌های نوپدیده تفاوت دارند. به نظرم باید سواد من به عنوان مجری در این حوزه‌ها بالا برود و نوع آرایش، پیرایش و نوع حرف زدن، گفتار و کردار و حتی در حوزه اندیشیدن به سمت اصلاحاتی مثبت حرکت شود.
من پای سفره تو شدم محترم حسین...
*روضه و یا بیت شعری که همیشه آن را در این ایام زمزمه می‌کنید؛ کدام روضه یا بیت شعر است؟
من روضه خوان نیستم. هرجایی که شعر خواندم و روضه خواندم دلی لرزیده همه خاطره است. یادم نمی‌رود که همه عزتم تویی/ من پای سفرۀ تو شدم محترم حسین...
با اجرای سلبریتی‌ها در تلویزیون مخالفم
*یک سوالی هم دارم که بسیاری از مجریان به آن پاسخ داده‌اند. دوست داشتیم تحلیل شما را در این زمینه داشته باشیم که آیا با حضور سلبریتی‌ها و بازیگران در حوزه اجرا موافق هستید؟
تاکنون هیچ موضعی در این زمینه نشان نداده‌ام، گفتم شاید بگویند خودم به عنوان مجری در این حوزه ذینفع هستم. اما حالا می‌گویم که من مخالفم! زیرا در یک برنامه تلویزیونی یا یک برنامه صحنه(استیج) که می‌تواند یک برنامه جشن ساده خیابانی باشد یا یک همایش ملی و بین‌المللی؛ تمام تلاش‌های چند صد نفره آدم‌هایی که از شروع پردازش یک ایده برای تولیدات برنامه تلویزیونی یا کنگره بین‌المللی را تلاش کردند می‌تواند یک مجری با بد ارائه کردن و گزینش ناصواب مطالب و محتوا در آن مراسم و یا آن برنامه نابود کند و یا کم گذاشتن آن آدم‌ها را با خوب ارائه کردن از بین ببرد و کار را به اوج خودش برساند.
نگاه تلویزیون به اجرا و گویندگی تخصصی و فوق‌تخصصی نیست
متأسفانه در کشورمان، برگزارکنندگان و مدیران‌مان در حوزه غیررسانه‌ای و برنامه‌های صحنه‌ای و بعضی از مدیران‌مان در تلویزیون به این باور نرسیده‌اند که اجرا و گویندگی یک فوق تخصص است نه تخصص! لذا می‌گویند یراق‌بافان نشد یک شخص دیگر و یا حتی فلان نفر در بخش‌های دیگر هم می‌تواند همایش بین‌المللی اجرا کند. نگاه‌مان به اجرای گویندگی، اداره صحنه، برنامه تلویزیون و فضای صحنه‌ای یک نگاه فوق تخصصی و تخصصی هم نیست؛ حتی یک نگاه کاملاً آماتور هم نیست و یک نگاه کاملا دم‌دستی است. تا زمانیکه ما اجرا و گویندگی را باور نکنیم که یک فوق تخصص است، این رویه وجود دارد.
از حضرت زهرا(س) خواستم مجری برنامه‌های مذهبی بمانم
*آیا به خاطر این نگاه فوق‌تخصصی به مقوله اجرا، کماکان در حوزه معارفی و دینی اجرا می‌کنید؟
من از حضرت صدیقه کبری خواسته‌ام پای بیرون رفتن از این خانه را به من ندهند خیلی پیشنهاد خبر، اجتماعی و دیگر حوزه اجرا داشته‌ام ولی از اهل‌بیت عصمت و طهارت خواسته‌ام ارزه کار غیردینی کردن به من ندهند.
*در پایان می‌خواستم اگر کلامی با امام حسین(ع) دارید بفرمایید.
اینجا گریه و بغض باعث شد تا مجری مذهبی تلویزیون این طور بگوید که: تا می‌گویم صلی‌الله علیک یا اباعبدالله، در میان همه جا باز می‌کنم و این آبرو و عزت را شما اهل‌بیت به ما داده‌اید. دعا می‌کنم در این راه بی‌آبرو نشویم.
تصویربردار و تدوینگر: محمدرضا کشت دار و حسین دزفولی
انتهای پیام/
