تبلور فرهنگ عاشورا در مناطق عملیاتی غرب کشور؛ کرمانشاه نقطه آغاز و پایان دفاع مقدس

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، مقام معظم رهبری در سفر تاریخی خود به استان کرمانشاه در مهرماه سال 1390 و در اجتماع عظیم مردم کرمانشاه فرمودند: «دوران دفاع مقدس، آزمایش بزرگی برای این استان بود. جنگِ هشت ساله از این استان شروع شد و در این استان ختم شد. اولین حملات هوائی رژیم بعثی عراق به این استان و به شهرهای این استان - به همین دلیل  اسلام‌آباد و گیلانغرب و بقیه‌ی مناطق مرزی - و اولین تجاوز مرزی به قصرشیرین در این استان بود.

هشت سال بعد هم باز جنگ در اینجا خاتمه پیدا کرد. آخرین حرکت دفاعی کشور ما و مردم عزیز ما در قضیه‌ی مرصاد، باز در این استان بود. یعنی سراسر این هشت سال، این استان در حال دفاع، در حال ایستادگی و شجاعت بود. قبل از شروع جنگ تحمیلی هم از اول انقلاب همین جور بود. یک ماه بعد از پیروزی انقلاب - یعنی در اسفند سال 57 - جوانهای کرمانشاهی بودند که رفتند تا از پادگان لشکر سنندج دفاع کنند؛ اولین گروه‌هائی که برای دفاع در مقابل ضد انقلاب بسیج شدند و راه افتادند رفتند، که بعضی از همانها جزو شهدای نام‌آور کرمانشاه‌اند.»

جنگ در شرایطی به ایران تحمیل شد که نیروهای نظامی وضعیت مناسبی نداشتند و در وضعیت برابر با ارتش عراق نبودند. تجربه 9 ماهه فرماندهی بنی‌صدر در جنگ هم نشان داد که با روش‌های مرسوم و کلاسیک مبتنی بر جنگ‌های متقارن نمی‌توان جنگ را پیش برد. اگرچه از همان ابتدا با تاکید امام خمینی(ره) راهبرد دفاع همه‌جانبه در برابر تجاوز رژیم بعث عراق مورد استقبال نیروهای مردمی و نظامی قرار گرفت، اما با عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا، فرماندهی در جنگ نیز با این راهبرد همراه شد و تحولاتی را به وجود آورد که نیروهای ایرانی در وضعیت مسلط و پیروز قرار گرفتند.

امام خمینی(ره) دفاع در برابر دشمن بعثی را دفاع مقدس نامیدند و به این دفاع قداست بخشید. قداست‌بخشی به دفاع موجب شد تا مردم انقلابی و مذهبی نگاه متفاوتی نسبت به جنگ پیدا کنند و هر شخصی چه مرد و چه زن و چه پیرمرد و چه پیرزن به دنبال یافتن نقش خود در دفاع مقدس همچون انقلاب اسلامی باشد. 

بسیج که از آذرماه سال 58 و تقریباً یک سال پیش از آغاز جنگ تاسیس شده بود، با هدایت امام خمینی(ره) وارد جنگ و امور مربوط به آن شد. ورود بسیج به جنگ در راستای تحقق دفاع همه‌جانبه بود. با ورود نیروهای بسیجی به جبهه‌های جنگ و سازماندهی‌ آنان در خطوط عملیاتی، گردان‌ها، تیپ‌ها و لشکرها به تدریج سازمان رزم جنگ سر و سامان گرفت و ساختار بومی نیروهای نظامی به خصوص سپاه شکل گرفت. ابتکار حضور نیروهای بسیج در جنگ موجب شد تا افراد مستعد برای فرماندهی و دیگر مسئولیت‌های مهم در جنگ از میان نیروهای اعزامی شناسایی و تربیت شوند تا کادر فرماندهان جنگ نیز شکل بگیرد.

به طور کلی ایده دفاع مقدس و دفاع همه‌جانبه که منجر به ورود مردم به تمام بخش‌های جنگ شد، صحنه جنگ را به کلی تغییر داد. اگر جنگ تنها بر پایه عملیات‌های نظامی نیروهای مسلح و هزینه‌های دولت اداره می‌شد، ایران هیچگاه موفق به متوقف ساختن پیشروی دشمن بعثی و خروج آنان از کشور و پی گرفتن سیاست تعقیب متجاوز نمی‌شد. امام راحل با ایده دفاع مقدس بار اصلی جنگ را بر دوش مردم گذاشتند و با تکیه بر مردم، نیروهای مسلح اعم از سپاه و ارتش را تقویت کردند و انتظارات نسبت به آنان را افزایش دادند. همچنین دست دولت را در رسیدگی به مشکلات داخلی کشور و مسائل معیشتی مردم باز گذاشتند.

مهمترین دستاورد دفاع مقدس، پدید آمدن قدرت بازدارندگی است. ایران که در دو قرن گذشته بخش‌های بسیاری از سرزمینش را در جنگ‌ها و قراردادها از دست داده بود و در دوران پهلوی دوم محل حضور بیش از 50 هزار مستشار خارجی شده بود، در دوران دفاع مقدس اجازه نداد، بخشی از ایران در اشغال دشمن باقی بماند و دشمن متجاوز بعثی مجبور شد به قرارداد 1975 و مرزهای رسمی ایران و عراق بازگردد.

9800 شهید استان کرمانشاه

وقتی پا به مناطق جنگی دفاع مقدس می‌گذارید، هر نقطه آن یاد و خاطره حماسه‌هایی را در خود دارد که دیگر ملل دنیا تنها در افسانه‌هایشان چنین حماسه‌هایی را شنیده‌اند. زائر سرزمین غرب پای در مسیری می‌گذارد که انتهایش شهید و شهادت است، سرزمینی که تجلی شهادت و پیدایش علم هدایت و اشتعال مشعل و نشانه صراط مستقیم است. قدم گذاشتن در این صراط منتهی به شهید و شهادت و سرزمین مقدس گوارای همه پویندگان و جویندگان راه شهادت می‌شود.

در سفر به مناطق عملیاتی غرب به یاد آوریم که آنجا فرش را همان شرحه شرحه وجود شهدا است و خاک طعم از خون شهدا و بو از عطر وجود شهدا دارد. آنجا شبیه‌ترین نقطه عالم به کربلا است که سوغاتی شهدا برای سالارشان پاره پاره‌های بدنشان و بهای وصل بسیاری از آنها دادن سر بود.

به یاد داشته باشیم که مرصاد، پادگان ابوذر، تنگه حاجیان و بسیاری مناطق دیگر قربانگاه اسماعیل‌ها در منای امتحان ابراهیم‌ها و صحنه پشت پا زدن به همه دنیا است و از یادمان نرود که زمین از خون شهدا رنگین است اما پا روی خون شهدا نگذاریم.

14 درصد شهدای دفاع مقدس در استان کرمانشاه به شهادت رسیده‌اند. این استان در جریان جنگ تحمیلی 9800 شهید، 20 هزار جانباز و 1780 آزاده تقدیم اسلام و انقلاب کرد. همچنین کرمانشاه 16 شهید مدافع حرم دارد. در دوران دفاع مقدس هم 16 هزار رزمنده مهمان در نوار مرزی این استان به شهادت رسیده است. شرایط منطقه‌ای کرمانشاه موجب شده است که در دوران دفاع مقدس 30 عملیات کوچک، متوسط و بزرگ در این استان طراحی و اجرا شود.

کرمانشاه، نقطه آغاز و پایان جنگ تحمیلی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ستاد فرماندهی سپاه منطقه هفت، به فرماندهی سردار شهید «محمد بروجردی» در شهر کرمانشاه تشکیل شد و نقش  بسیاری را در ایجاد امنیت در دو استان کرمانشاه و کردستان ایفا کرد. این شهر از آغاز تا پایان جنگ تحمیلی هدف حملات مکرر هواپیماهای ارتش عراق قرار داشت و در طول دوران دفاع مقدس 2000 مرتبه مورد هدف بمب و موشک‌های ارتش عراق واقع شد و در مجموع 2158 شهید و 4252 جانباز را تقدیم انقلاب اسلامی کرد.

کرمانشاه در طول دوران دفاع مقدس، همواره به عنوان مرکز پشتیبانی و عقبه رزمندگان اسلام در جبهه‌ میانی محسوب می‌شد و قرارگاه رمضان در این استان فعالیت می‌کرد. عراق هیچ‌گاه نتوانست از راه زمین وارد این شهر شود، اما مردم فداکار و انقلابی این شهر بارها مورد عملیاتهای تروریستی و خرابکارانه‌ منافقین و گروهکهای ضد انقلاب قرار گرفت که در اینجا به تشریح مناطق عملیاتی جبهه غرب و معرفی یادمانهای استان کرمانشاه و زندگینامه برخی از شهدای شاخص استان پرداخته می‌شود.

موزه و مرکز فرهنگی دفاع مقدس کرمانشاه

این موزه در پشت‌ پارک شیرین در خیابان امیرکبیر واقع است که ادوات مختلف جنگی و تصاویر و آثار شهدا در آن به معرض دید علاقه‌مندان گذاشته شده است. این‌ مرکز در دوران دفاع مقدس‌، پناهگاه‌ مردم‌ بی‌دفاع‌ در برابر حملات‌ هوایی ‌دشمن‌ بوده‌ که‌ در 26‌ اسفند ماه‌ 1366، مورد هدف‌ هواپیماهای دشمن قرار گرفت‌ و عده‌ای‌ از مردم‌ شهر به ‌شهادت‌ رسیدند. این‌ مرکز با داشتن‌ غرفه‌های‌ مختلف‌ و کتابخانه‌ ‌تخصصی‌ نخستین مرکز فرهنگی‌ دفاع‌ مقدس‌ در غرب‌ کشور است‌.

یادمان مرصاد

پس از آن که پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران، دشمن را در بن‌بست سیاسی و نظامی قرار داد، منافقان که حیثیت و هستی خود را در گرو جنگ نهاده بودند، برای خروج از این بن‌بست، توطئه‌ای که ماموریت اجرای آن را بر عهده داشتند با عنوان عملیات فروغ جاویدان به مرحله اجرا در آوردند.

ارتش بعثی عراق ضمن حمایت تسلیحاتی و هوایی از منافقین، عملیات وسیعی را در سراسر خطوط مرزی آغاز کرد و با آتش سنگین در منطقه سرپل‌ذهاب و صالح‌آباد، این مناطق را اشغال کرد و با چندین نوبت بمباران هوایی، راه ورود منافقان به داخل مرزها را همواره ساخت.

هدف خیال‌پردازانه منافقان از عملیات زمینی در عمق خاک ایران، تسخیر چندین شهر و در آخر رسیدن به تهران و به‌دست گرفتن قدرت بود و براساس زمان‌بندی منافقان، نیروها باید ساعت 6 عصر روز دوشنبه سوم مرداد ماه سال 1367 به کرندغرب و ساعت 8 شب به اسلام‌آباد غرب و ساعت 10 شب به کرمانشاه می‌رسیدند.

اگرچه جریان نفاق در ساعت‌های مقرر به کرندغرب و اسلام‌آباد غرب رسیدند، اما در مسیر اسلام‌آباد غرب به کرمانشاه و در گردنه حسن‌آباد، از پیشروی آنها جلوگیری شد.

عملیات مرصاد در روز پنجم مرداد ماه با رمز «یاعلی‌‌بن ابی‌طالب(ع)» از سه محور زمینی آغاز شد. در محور تنگ چهارزبر یگان‌هایی از لشکر تازه تاسیس ولی امر(عج)، لشکر 12 قائم سمنان و عناصری از سپاه بدر با استقرار بر روی ارتفاعات چهارزبر و اجرای آتش راه پیشروی قوای زمینی منافقان را در جاده اسلام‌آباد غرب به کرمانشاه سد کردند.

در محور اسلام‌آباد غرب و کارخانه قند، دو گردان از تیپ نبی‌اکرم(ص) کرمانشاه و گروهی از تیپ مسلم‌ابن‌عقیل سومار به سرعت وارد بخشی از اسلام‌آباد غرب شده و پیشاپیش آنان یک گردان از پاسداران این شهر که به اسلام‌آباد غرب آشنایی کامل داشتند تا میدان اول شهر نفوذ کرده و سازمان‌دهی منافقان را در داخل شهر برهم زدند.

در محور جاده قلاجه یگان‌هایی از لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص) از سه‌راهی اسلام‌آباد غرب و از پشت پمپ بنزین وارد کارزار شدند و با دورزدن منافقان تلفات بسیاری بر آنها وارد ساختند و از سوی دیگر 150 نفر از نیروهای تیپ 71 روح‌الله سپاه نیز با دو فروند بالگرد شنوک هوانیروز ارتش در فرودگاه اضطراری مجاور اسلام‌آباد غرب بال‌برد شدند و با ایجاد خط دفاعی 2کیلومتری عقبه منافقان را در سه‌راهی اسلام‌آباد غرب مسدود کردند.

با پیشروی رزمندگان اسلام در ساعت 2 بعد از ظهر، اسلام‌آباد غرب از اشغال منافقان خارج شده و جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش با ده‌ها سورتی پرواز، مواضع منافقان را به شدت درهم کوبیدند و زمینه فروپاشی مواضع آنها را فراهم ساختند.

با آزادسازی اسلام‌آباد غرب، یگان‌های سپاه پیشروی به سمت کرندغرب و پاکسازی منطقه را آغاز کردند که قبل از رسیدن نیروهای خودی به این شهر در ساعت سه نیمه‌شب سه فروند بالگرد ترابری دشمن در کرند به زمین نشسته و تعدادی از کادر منافقان و روسای این سازمان را از معرکه خارج می‌کند.

این واقعه نشانه آشکاری از آغاز شکست منافقان بود؛ زیرا پس از مدتی با پیشروی رزمندگان اسلامی و انهدام تانک‌های زره‌پوش برزیلی منافقان، دشمن هر آنچه داشت پس از 48 ساعت بر زمین نهاده و متواری شد تا منافقان با شکستی راهبردی به خاک دشمن پناهنده شوند.

سرپل‌ذهاب

سرپل‌ذهاب یکی از محورهای هجوم دشمن و یکی از مهمترین محورهای دفاعی استان کرمانشاه در دوران دفاع مقدس بود که به دلیل قرارگرفتن پاطاق در آن از اهمیت بالایی برخوردار بود، همزمان با تجاوز سراسری ارتش عراق، این شهر مورد تعرض هواپیماها و توپخانه ارتش عراق قرار گرفت.

سرپل‌ذهاب در نخستین ساعات دوم مهر1359 به اشغال قوای زرهی دشمن درآمد. این اشغال با عملیات نیروهای خودی پس از چند ساعت پایان یافت اما این شهر تا پایان جنگ در معرض آتش توپخانه و حملات هواپیماهاس ارتش عراق قرار داشت. در پایان جنگ سرپل‌ذهاب مجدداً به اشغال ارتش عراق و منافقین درآمد که این بار نیز نیروهای سپاه پاسداران با همکاری هوانیروز ارتش، مهاجمان را به عقب راندند و شهر آزاد شد.

ارتفاعات قراویز

پس از عقب راندن دشمن از سرپل‌ذهاب نیروهای عراقی در ارتفاعات قراویز در غرب سرپل‌ذهاب مستقر شدند. 12 روز پس از استقرار دشمن روی قراویز، تعدادی از نیروهای سپاه به فرماندهی شهید اصغر وصالی به دشمن یورش بردند و با تلاش این برادران که کمتر از یک دسته بودند بخشی از قراویز معروف به تپه مجاهد آزاد شد. این تپه در جریان عملیاتهای بازی‌دراز 1 و 2 شاهد تلاش فوق‌العاده و جانبازی نیروهای سپاه و ارتش بود.

یادمان شهید شیرودی

روستایی در شمال غربی شهر سرپل‌ذهاب محل شهادت علی اکبر شیرودی یکی از خلبانان دلاور هوانیروز است. شیرودی در حماسه پاوه نقش تعیین‌کننده‌ای در آزادسازی شهر پاوه ایفا کرد. آخرین عملیات پروازی خلبان شیرودی در بازی دراز انجام شد. در هشتم اردیبهشت 1360، در حالی که مشغول دفاع از منطقه بود، در اثر اصابت گلوله تانک به بالگرد حامل وی به شهادت رسید و پیکر مطهرشان در زادگاهشان تنکابن به خاک سپرده شد.

یادمان بازی دراز

ارتش عراق در 15 مهر سال 1359 این ارتفاع را بدون درگیری اشغال و سپس جاده‌ای به طول 6 کیلومتر روی آن احداث و آسفالت کرد. برای آزادسازی بازی دراز عملیاتی در عاشورای 1359 اجرا شد که موفقیتی در پی نداشت. پس از آن نیورهای سپاه در دو ماه شناسایی، عملیات دیگری را طراحی کردند که با اجرای آن در دوم اردیبهشت سال 1360 بخش مهمی از ارتفاعات بازی دراز از جمله قله‌های 1000، 1050 و 1100 گچی آزاد شد.

پادگان ابوذر

پادگان ابوذر را «دوکوهه غرب» می‌خواندند. این پادگان که در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر سرپل ذهاب قرار دارد، مقر تیپ سه ابوذر از لشکر 81 زرهی بوده است. پادگان ابوذر که مرکز تجمع نیرو و پشتیبانی یگان‌های خودی بود، بارها هدف بمباران و موشک باران ارتش عراق قرار گرفت. بمباران رزمندگان مستقر در این پادگان در تاریخ‌های 6 و 1363/12/18  که آماده اجرای عملیاتی در جنوب سومار بودند، ورق دیگری از تاریخ سراسر مظلومیت رزمندگان اسلام را ورق زد.

این عملیات قرار بود همزمان با عملیات «بدر» در جنوب انجام شود که به دلایلی منتفی شد. در روزهای اول در روزهای اول جنگ شهید خلبان اکبر شیرودی و شهید پاسدار وصالی از تخلیه و سقوط این پادگان جلوگیری کردند. در حال حاضر تعدادی از ساختمان‌های این پادگان به حالت دست نخورده باقی مانده است که یکی از نقاط مورد بازدید کاروان های راهیان نور است.

شهدای گمنام گیلان‌غرب

یگانهای لشکر چهار ارتش عراق در 6 مهر سال 1359 وارد گیلان‌غرب شدند، در حالی که ستون نظامی دشمن به باغ کشاورزی و پمپ بنزین شهر رسیده بود عکس‌العمل و مقاومت مردم آنان را تار و مار کرد؛ ضمن آن که با تلاش هوانیروز ارتش، عقبه ستون نیروهای دشمن روی جاده گیلان‌غرب منهدم شد.

شهر گیلان‌غرب بر اثر بمبارانهای متعدد هواپیما و آتش توپخانه ارتش عراق تخریب شد اما مردم این شهر دست از مقاومت برنداشتند که از جمله آن‌ها می‌توان به حماسه فرنگیس حیدرپور اشاره کرد که به تنهایی با یک تبر یک عراقی را اسیر کرده بود و تندیس او اکنون در میدان مقاومت شهر ساخته شده است.

این شهر در طول جنگ تحمیلی بارها بمباران شد و عملیات متعددی از جمله مطلع‌الفجر در آن به وقوع پیوست، در 15 مهر سال 1390 دو شهید گمنام به یادبود شهدای سرفراز این شهر در آن به خاک سپرده شدند تا نمادی از حماسه‌های مردم این شهر باشند.

انتهای پیام/ ع