نگاهی به دفاع‌مقدس در تلویزیون| پشت جبهه‌ها را فراموش نکنید!
دفاع‌مقدس امسال که گذشت اما امیدواریم تلویزیون در آستانه اربعین‌حسینی همان‌طور که گفته‌اند قرار است این شکوه اربعینی را در سیمای رسانه‌ملی شاهد باشیم یک بسته‌ای ویژه ارائه دهد.
خبرگزاری تسنیم- مجتبی برزگر
مهمترین نکته‌ای که در ارتباط با تولیدات فرهنگی و هنری در کشور ما مورد غفلت واقع شده تغییر نگاه‌ها، نگرش‌ها و ارزش‌ها با جابه‌جایی بخشی از مدیران و مسئولان فرهنگی کشور است. در واقع با مسندنشینی جمعی از کسانی که نگاه آن‌ها به جامعه، ارزش‌ها و آرمان‌ها تحت‌الشعاع دو مسئله سیاست و تجارت قرار دارد؛ توجه به فرهنگ و مناسبات فرهنگی حفظ فرهنگ مردم و فرهنگسازی به دست فراموشی سپرده شده است.
از همین رو سال‌هاست به مانند دهه‌های نخست انقلاب و دوران دفاع مقدس دیگر آثاری در این ارتباط یعنی انقلابی و دفاع مقدسی تولید نمی‌شود؛ چند اثرِ سینمایی و تلویزیونی هم که با مضامین ارزشی، دفاعمقدسی و انقلابی ساخته می‌شوند بیشتر مدیون همت و غیرتِ سازندگان آن‌هاست نه بر مبنای یک حرکت یا طرح برنامه‌ریزی شده و هدفمند.
نمایی از فیلم سینمایی «ویلایی‌ها»
گرچه تلویزیون در گذشته گاه فیلم‌ها و سریال‌های دفاعمقدسی متوسط و زیرمتوسط تولید می‌کرد اما مدت‌هاست که دیگر آن اندک هم ساخته نمی‌شوند؛ مسئولان فرهنگ و هنر، سینمایی‌ها و تلویزیونی‌ها سه موضوع را علت این نقص عنوان می‌کنند؛ در وهله اول، تغییر شرایط اجتماعی و ذائقه مردم، دوم، کمبود یا فقر مالی برای تولید آثار شاخص و فاخر دفاع مقدسی و سوم، سپری شدن دوران نیاز جامعه به اینگونه آثار است.
در حالیکه آنچه عنوان می‌کنند کمترین ربط موضوعی را با واقعیت‌های جامعه دارد؛ چرا که همچنان دست‌های مختلف و نیازهای نسل‌های جدید نشان‌دهنده آن است که همچنان تولید آثارِ ارزشی، انقلابی و دفاعمقدسی درصدر نیازهای فرهنگی جامعه قرار دارد؛ به همین دلیل بر تمام دستگاه‌های فرهنگی به ویژه رسانه‌های سیما و سینما ضرورت دارد که تولید چنین آثاری را در دستور کار خود قرار دهند.
نمایی از سریال «ایل‌دا»
البته ناگفته نماند تلویزیونی‌ها، «ایل‌دا» را جلوی دوربین برده‌اند که حرفهای دفاعمقدسی را از جنس حضور عشایر و اتفاقات روستائیان و نقش‌شان در سال‌های دفاع‌مقدس مطرح کنند اما همان عدم برنامه‌ریزی برای مناسبت‌ها، این بار هم گریبان تلویزیون را گرفت تا کار جدید "راما قویدل" آماده شود و به تعبیر تهیه‌کننده‌اش سال 99 به آنتن می‌رسد دوباره به سراغ همان گنجینه‌های آرشیوی مثل سریال «نبردی دیگر»، «خاک سرخ» و یا سینمایی‌هایی مثل «آژانس شیشه‌ای»، «عقاب‌ها» و حتی «کانی‌مانگا» برود.
در سینما، به همت گروهی از جوانان سینماگر و حمایت برخی از ارگان‌های ارزشی در طول سال یکی دو فیلم دفاعمقدسی ساخته می‌شود اما در تلویزیون به علت تغییرات مدیریتی، سلیقه‌ای و سلطه اسپانسرها و کج‌روی برخی از مسئولان آن در تقلید و کپی‌سازی از روی برخی برنامه‌های خارجی این اتفاق نمی‌افتد و بیشترین هزینه‌های تلویزیون صرفِ تولیدِ برنامه‌ها و شوهای تقلیدی دست چندم و سریال‌های ضعیف و سطحی می‌شود.
نمایی از سریال «نبردی دیگر»
در صورتی که با مدیریت شایسته و استفاده از هنرمندان حرفهای و برنامه‌سازان کاربلد ایرانی می‌توان با همین بودجه صداوسیما به جای 10 برنامه ضعیف و سطحی و سریال‌های غیرعمیق یا به قولِ برخی از منتقدین مینی‌سریال‌هایی که هیچ‌وقت ماندگار نمی‌شوند، دست کم دو تا چهار برنامه، سریال خوب و متناسب با فرهنگ جامعه تولید کرد؛ این کاستی‌ها حاصلِ همان تغییر سیاستهای فرهنگی و جایگزین‌شدن سیاستهای تجارتی به جای آن است.
می‌گویند فیلمنامه‌ها و استقبالی از سوی سازندگان نسبت به کارهای دفاعمقدسی و ارزشی وجود ندارد یا می‌گویند دیگر ناگفته و سوژه درگیرکننده‌ای برای مخاطب از آن سال‌ها وجود ندارد اما در ارتباط با دفاع مقدس، هزاران سوژه و صدها چهره دفاع مقدسی وجود دارد که می‌توان با یاری فیلمنامه‌نویسان و کارگردان‌های حرفهای آن‌ها را تبدیل به آثارِ دفاع مقدسی کرد.
نمایی از سریال «بچه‌های گروهان بلال»
حتماً نیاز به نمایشِ حجیم و عظیم ادوات و صحنه‌های جنگی نیست؛ بلکه می‌توان بسیاری از ارتباط‌ها، مناسبات و فضاهای عارفانه، صادقانه و صمیمانه دفاع مقدس را در بطن و متنِ قصه‌ها تبدیل به فیلم و سریال کرد؛ اما همین هم مورد توجه آقایان قرار نمی‌گیرد بسیاری از رخدادهای دفاع مقدس در فضای پشت جبهه‌ها خانواده‌های شهدا، جانبازان و آزادگان وجود دارد که می‌توانند دستمایه‌های خوبی برای تولید آثار دفاع مقدسی قرار گیرند.
نمونه‌هایی از این آثار را حتی برخی از فیلمسازان جوان کشور به تجربه نشستند؛ که به عنوان یک نمونه از آن‌ها می‌توان به فیلم «ویلایی‌ها» اشاره کرد و همچنین نخستین فیلم‌های زنده‌یاد "رسول ملاقلی‌پور" و "ابراهیم حاتمی‌کیا" می‌توانند الگوهایی خوب با محتوا و کم هزینه برای تولید اینگونه فیلم‌ها و سریال‌ها توسط تلویزیون و سینما باشند.
نمایی از فیلم سینمایی «آژانس شیشه‌ای»
واقعیت این است که مرور زمان چیزی از رشادت‌های بزرگ مردان تاریخ که جان بر کف گذاشته و به نبرد با دشمن بعثی شتافتند، کم نمی‌کند اما این واقعه بزرگ تاریخی به تکرار و یادآوری نیاز دارد؛ تکراری که نسل جوان هم بدانند در آن مقطع تاریخی چه اتفاقاتی در جبهه می‌افتاد و البته این جنگ چه تأثیری بر زندگی روزمره مردم عادی نیز داشت.
فیلمسازان قدیمی دفاع‌مقدس اعتقاد دارند امروز بیش از هر زمان دیگری به فرهنگ غنی و معرفت‌افزای دفاع‌مقدس نیاز داریم که بلبشوها و بحران‌های بُهرنجی را گذشته‌ها گذرانده‌ایم اما امروزی‌ها قادر به تحمل سختی نیستند چون بعضاً دیده می‌شود به کارهای ارزشی و طرح اتفاقات مهم دفاعمقدسی و ناگفته‌های عمیقش پشت کرده‌ایم.
نمایی از سریال «کیمیا»
وظیفه رسانه‌ملی از سینما سنگین‌تر است چون صدا و سیمایی‌ها وظیفه فرهنگسازی‌های مؤثر در جلوگیری از اتفاقات ضدفرهنگی غربی‌ها را برعهده دارند؛ چه بهتر که رسانه‌ملی بیش از همیشه اولویت سریال‌سازی خود را به کارهای دفاعمقدسی، اندیشه‌ای و سبک زندگی قهرمانان ملی، مشاهیر و مفاخر اسلامی و ایرانی‌مان بدهد که راه جلوگیری از اشاعه سبک‌های زندگی غربی نادرست و بحران‌های اساسی که خانواده‌ها و جامعه نمی‌داند بایستی چه برخوردی برای برون‌رفت از این معضلات و مشکلات داشته باشد؛ همین پرداخت‌‌های درست و هنرمندانه به آرمان‌های و ارزش‌های انقلاب اسلامی است که صداوسیما این روزها مقداری از این ارجحیت‌های منطقی فاصله گرفته است.
رسانه‌ها برای ایجاد ذائقه و باور قادر به هر کنش‌گری هستند فقط بایستی پایشان را فراتر بگذارند و عمیق‌تر نگاه کنند؛ زیرا هنوز تلویزیون که صدای بالنده و با صلابت جمهوری اسلامی ایران است نتوانسته یک نگاه عمیقی برای جریان انقلاب اسلامی و تفکر دفاعمقدسی برای حفظ تمامیت ارضی کشور ایجاد کند.
جوان ما امروز از بزرگمردی‌ها، شجاعت‌ها و اتفاقات ناب اخلاقی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جنگ تحمیلی آگاهی ندارد چون فقط یکسری توپ و تانک را ضمیمه یک پرداخت هنری کرده‌ایم و نامش را گذاشته‌ایم یک سریال یا فیلم تلویزیونی حوزه دفاع‌مقدس؛ حالا هرچه‌قدر آتش‌افروزی‌هایش بیشتر هیجان‌انگیزتر... اما واقعاً هدف در 8 سال جنگ با بعثی‌ها، قدرت‌طلبی بوده یا یک دفاع همراه با ادبیات مقدسی؟!
سریال «رقص پرواز»
رسانه ملی وظیفه دارد مرز میان این دو را برای نسل‌جدیدی که با شائبه‌افکنی رسانه‌های معاند و گستردگی فضای مجازی هزاران ابهام بی‌پاسخ برایش بوجود می‌آید که اصلاً چرا جنگیدیم و چرا 8 سال جنگ ادامه پیدا کرد و اصلاً چرا آنقدر به این دفاع بها می‌دهیم و می‌گوییم دفاع‌مان مقدس بوده است؟ البته فیلمسازان گرانسنگی همچون مرحوم "رسول ملاقلی‌پور" و "ابراهیم حاتمی‌کیا" کارهای هنری درخشانی را به یادگار گذاشته‌اند اما تلویزیون همچون مناسبت‌های دیگر برای هفته دفاع مقدس امسال هم دوباره ترجیح داده کارهای گذشته را تکرار کند.
دفاع‌مقدس هزاران درس و آموزه ناب در درونش نهفته است که استفاده فرهنگی و هنری از این دریای بی‌کران معرفت تأثیرات شگرفی در تربیت، تعلیم و اصلاح سبک زندگی جامعه بوجود می‌آورد؛ جامعه و مسئولین ما امروز به یک تلنگر جدی نیاز دارند که چه چیزهایی برایمان هدف و دغدغه بوده و امروز چه نوع سبک زندگی و تربیتی خانواده، جامعه خصوصاً جوانان را درگیر خودش کرده است؛ رسانه‌ملی می‌تواند با ساخت برنامه‌ها و فیلم‌های ماندگار و فاخر در حوزه دفاع‌مقدس، گوشه‌ای از معرفت نهفته روزهای جنگ تحمیلی را به تصویر بکشد، جایی که واقعاً رزمندگانش به باور رسیده بودند که برای ماندگاری اسلام و مسلمین می‌جنگد نه به طمع قدرت و جنگ‌افروزی!
سریال «بچه‌های هور»
هنوز تلویزیون یک کار عمیق تأثیرگذار برای القای مفاهیم و معرفت‌های ناب جبهه‌های حق علیه باطل انجام نداده تا جوان امروز بهتر بتواند در مقابل شبهه‌افکنی‌های اهریمنان زمان سر بلند کند و فریاد بزند که چرا دفاع ما مقدس شد؟
البته غیرت و مردانگی را جوانان ما به خوبی آموخته‌اند که در بزنگاه‌ها یار و یاور اهداف عالیه نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند چه در مقابله با افکار پلید و منحوس تروریست و چه شهادت در راه احیاء و تقویت باورها و اعتقادات که دفاع از حرم حضرت زینب(س) و کربلای معلی آن را به اوج خودش رساند.
سریال «در چشم باد»
تلویزیون ما امروز باید به همین آموزه‌های موثر برای برون‌رفت از منجلاب بی‌حیایی‌ها و بی‌اعتقادی فضای رسانه‌ای غرب، نیاز دارد و نه رقابت و همسان‌سازی با این شبکه‌ها! رسانه‌ملی باید فراتر از رقابت با ماهواره و فضای مجازی پیش ببرند و به همان جایگاه تعلیمی و دانشگاهی برگردد که حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری دغدغه‌اش را داشته و دارند.
سریال «شوق پرواز»
دفاع‌مقدس هم همچون برخی از مناسبت‌های دیگر از انعکاس درون‌مایه معرفتی غنی‌اش غفلت کرده‌ایم و کماکان به همان نگاه‌های هیجانی جنگی و نظامی‌‌اش بسنده کرده‌ایم؛ شاید پرداخت دلچسبی مثل «ایستاده در غبار» و «شوق پرواز» کمتر تکرار می‌شود که از اخلاق، معرفت، سبک زندگی شهداء و تأثیرات جنگ تحمیلی بگویند؛ مطمئناً در تداوم این پرداخت‌ها اتفاقات فرهنگی خوبی رقم خواهد خورد که می‌طلبد مدیران رسانه‌ای ما خصوصاً در سازمان صداوسیما در این بلبشوی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کار درخور شأنی برای ارزش‌ها و آرمان‌هایش انجام دهد تا ناامیدی و ناتوانی از جامعه رخت برببندد و کمال، تعالی و پیشرفت پیش‌روی جوانان این مرز و بوم قرار بگیرد.
دفاع‌مقدس امسال هم که گذشت اما امیدواریم تلویزیون در آستانه اربعین‌حسینی همان‌طور که گفته‌اند قرار است این شکوه اربعینی را در سیمای رسانه‌ملی شاهد باشیم یک بسته‌ای ویژه ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی از اربعین حسینی شاهد باشیم.
انتهای پیام/
