۲ چهره خاطره‌انگیز "تلویزیون دهه ۶۰" در تسنیم/ برای دیدن فیلم آنها "یک متر به عقب بروید!"
خاطره‌سازان "برنامه کودک" دهه ۱۳۶۰ به تسنیم آمدند؛ آن موقع از قاب تلویزیون به ما می‌گفتند «یک متر به عقب بروید» اما خودشان عقب ننشستند و هنوز هم دنبال "برنامه کودک" خوبند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شانزدهم مهر هر سال را روز جهانی کودک نامیده‌اند؛ روزی که در آن پدران، مادران، مربیان و دست‌اندرکاران مسائل کودکان، فرصت می‌کنند تا درباره کودک و دنیای زیبا و معصومانه آنها بیندیشند و افق‌های زیباتری برای آینده کودکان ترسیم کنند، چرا که امروز موضوع کودک و تربیت و پرورش صحیح این قشر، از اساسی‌ترین مسائل اجتماعی به‌شمار می‌رود.
پیامبر اسلام درباره کودک این طور فرموده‌اند «کسی که به کودکان مهربانی و به بزرگسالان احترام نکند، از ما نیست». الگودهی از بهترین وسایل مؤثّر در تربیت اخلاقی، روانی و اجتماعی کودک است. در نظر کودک، مربی، نمونه برتر و الگوی شایسته‌ای است که دانسته یا ندانسته از رفتار و اخلاق او پیروی می‌کند. اسلام حتی به والدین اجازه کتک‌زدن کودکان را نداده است. امام علی(ع) می‌فرماید: «حتی برای ادب کردن فرزندت نیز او را نزن بلکه با او قهر کن و مراقب باش که زمان قهر طول نکشد».
تلویزیون از سال 1394 تصمیم گرفت شبکه اختصاصی برای کودک و بعدها هم شبکه مختص نوجوانان داشته باشد؛ در ابتدا این دو شبکه با هم بودند. پخش آزمایشی کانال پویا از ساعت 8 تا 14 ویژه خردسالان و کانال نهال از ساعت 14 تا 22 ویژه کودکان اول مهرماه همان سال کار خود را آغاز کرد.
زمانی گروه کودک سیمای جمهوری اسلامی در شبکه‌های مختلف خصوصاً شبکه‌های 1 و 2، بسیار فعالیت داشتند و برنامه‌های آموزشی و سرگرم‌کننده و سریال‌ها و نمایش‌های جذاب و کاربردی را از جمله برنامه‌های محبوب و نوستالژیک مرضیه برومند، آقای حکایتی، اجراهای تأثیرگذار و خاطره‌انگیز گیتی خامنه، الهه رضایی و رفته رفته عمو پورنگ و حتی خاله شادونه! یا آثار نمایشی چون «خونه مادربزرگه» و «قصه‌های تا‌به‌تا» و بسیاری از نوستالژی‌ها را روی آنتن بردند و یا در سینما «الو الو من جوجوام» و «شهر موش‌ها» به‌نمایش درآمد.
دهه 1360 گرچه برای اکثر افرادی که در آن ایام زندگی می‌کردند سال‌های دشواری بود اما با وجود همان سختی‌ها و دشواری‌ها خاطرات به‌یادماندنی زیادی هم از خود به‌جا گذاشت؛ خاطراتی که به حافظه جمعی یک نسل تبدیل و بهانه‌ای شد تا نام این دهه با عبارت «نوستالژی» گره بخورد، ضمن اینکه بخشی از دهه 1360 به سال‌های جنگ و موشک‌باران و در نتیجه خانه‌نشینی اجباری دانش‌آموزان همراه و بنا بود تلویزیون با برنامه‌های متنوع و گوناگونش به یاری آموزش و جامعه‌پذیری نسل کودک و نوجوان بیاید.
در آن سال‌ها گویی برنامه‌سازان هریک به‌نوبه خود تلاش می‌کردند با ساخت مجموعه‌‌های طنز و مفرح، سهمی در شاد کردن جامعه ایفا کنند و به روحیه جمعی مردم و به‌ویژه کوچک‌ترها بیفزایند. آثاری هم که در آن سال‌ها ساخته و روی آنتن رفت عمدتاً مجموعه‌هایی ساده با دکورهای اولیه، لباس‌های دور از تجمل و فضا و محیطی ساده‌تر بودند؛ تصویری که به زندگی واقعی مردم شبیه بود و گویی مخاطبان بازتاب تصویر خودشان را در قاب کوچک می‌دیدند؛ عاملی که شاید دلیل اصلی موفقیت این برنامه‌ها در آن سال‌ها باشد.
دهه 1360 خورشیدی هم برنامه‌های عروسکی، هم مسابقه، مجری و هم برنامه‌های ترکیبی داشت. در این دهه که هنوز "عمو و خاله‌های تلویزیونی" گل نکرده بودند، چهره‌هایی چون مجید قناد، گیتی خامنه، الهه رضایی و مینا هاشمی مجریان برنامه‌های کودک بودند و آثاری چون «هادی و هدی»، «محله بروبیا»، «محله بهداشت»، «خونه مادربزرگه»، «هوشیار و بیدار»، «مدرسه موش‌ها»، «چاق و لاغر»، «کار و اندیشه»، «زیر گنبد کبود (آقای حکایتی)»، «النگ و دولنگ» و «بازم مدرسه‌ام دیر شد» از جمله شاخص‌ترین برنامه‌هایی بودند که روی آنتن رفتند.
در این میان سهم خلق آثار کودک تلویزیون و سینما بیشتر از همه بود؛ «مرضیه برومند» بانوی توانمندی که متولد خردادماه سال 1330 است، از ابتدای حضور در عرصه‌های هنری جذب گروه‌های مختلف تئاتری کودک و نوجوان شد و البته پیش از ورود به دانشکده هنرهای زیبا، حضور در تئاترها و نمایش‌های تلویزیونی را تجربه کرد. برومند در زمینه کار کودک از پایه‌گذاران گروه نمایش کودک در تلویزیون در سال 1350 و عضو پایه‌گذاران گروه تئاتر ویژه کودک و نوجوان است.
بی‌شک شاخص‌ترین مجموعه تلویزیونی مرضیه برومند «خونه مادر بزرگه» و «مدرسه موش‌ها» است. «خونه مادربزرگه» روایتگر داستان پیرزنی مهربان بود که با حیوانات بازیگوش مزرعه‌اش داستان‌های جذاب و به‌یادماندنی برای یک نسل خلق کردند.
"مدرسه موش‌ها" مجموعه‌ای که خاطره‌انگیزترین مجموعه تلویزیونی برای نسل‌های جوان و میانسال امروز به‌حساب می‌آید: مجموعه‌ای پر از شخصیت‌ها و عروسک‌های مختلف که هرکدام پرداخت و شخصیت‌پردازی ویژه‌ای داشتند، عروسک‌هایی چون نارنجی، کپل، خوش‌خواب، گوش‌دراز، دم‌باریک، عینکی و سرمایی که تنها اسم آنها برای شناخت کامل شخصیت‌ها و خصوصیاتشان نزد کودک کفایت می‌کرد.
نکته دیگر اینکه مرضیه برومند همواره در مقایسه با سایر کارگردانان حوزه کودک و سریال‌ساز چندین گام جلوتر است؛ نگاهی به کارنامه او می‌تواند صحت این گفته را ثابت کند؛ او همواره تلاش می‌کند خواسته‌ها و ویژگی‌های مخاطبان خود را به‌درستی درک و با کسب شناخت کامل از آنها اثرش را خلق کند و همین باعث می‌شود مخاطبش را طی سالیان طولانی حفظ کند.
خبر خوش برای کودکان بازگشت مرضیه برومند به سینمای کودک بعد از پنج سال است؛ «سرزمین بود و نبود» که همایون اسعدیان آن را تهیه می‌کند؛ حضور دوباره او در تلویزیون و احیای گروه کودک شبکه یک سیما با حضور این نویسنده و کارگردان کاربلد و قدیمی حوزه کودک است؛ همان‌طور که او در جریان گفت‌وگو هم این همکاری جدید را تأیید کرد؛ قرار است با زین‌العابدین مدیر شبکه یک کار عروسکی به‌نام «مدرسه دوستان» را آماده و مهیای آنتن تلویزیون کنند.
مجری خاطره‌انگیزی که کنار مرضیه برومند قرار گرفت کسی است که در همان دهه خاطره‌انگیز کودکِ تلویزیون، برنامه‌ها و کارهای خاطره‌انگیز را او از تریبون سیمای جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌کرد. «گیتی خامنه» مجری قدیمی و کاربلد تلویزیون به تسنیم آمد؛ او هم همچون «مرضیه برومند» نگران کم‌کاری‌ها و غفلت‌هایی که نسبت به کودک در تلویزیون می‌شود، است.
همان چهره آرام و مهربانی که سال‌ها در قاب تلویزیون دیده می‌شد؛ برایمان تداعی‌کننده خاطرات کودکی است. عبارت «یک قدم عقب‌تر برو»! دغدغه همیشگی و تأثیرگذار "گیتی خامنه" بود؛ وقتی که می‌گفت یک قدم عقب‌تر؛ کودکان با کمال میل عقب می‌رفتند! او نزدیک به سه دهه برای کودکان آن روز و برای بزرگسالان امروز که کودکی خود را با برنامه‌های او سپری کردند برنامه اجرا کرد. دیدن دوباره‌شان در قاب تلویزیون هنوز خاطره‌انگیز است؛ او «مثبت 40» را در شبکه آموزش دارد و قرار است با برنامه جدیدی به شبکه 5 سیما برود.
"گیتی خامنه" مجری تلویزیون دهه طلایی برنامه‌های کودک است؛ یادمان نرفته از کودکان می‌خواست که نقاشی‌های خود را به میدان آرژانتین، خیابان الوند ارسال کنند و ما با ذوق بسیار و به‌امید نمایش نقاشی‌هایمان در قاب تلویزیون بارها آنها را به همین آدرس ارسال می‌کردیم.
اما حالا در تلویزیون خیلی از این خبرها نیست؛ نه این‌طور مجری دغدغه‌مندی دارد که حرف‌های آموزنده تأثیرگذار برای کودکان بزند و نه آثار نمایشی و سریال‌های ایرانیزه‌ای دارد که مخاطب کودک ما را میخکوب کند؛ در واقع یک شبکه تخصصی هم نتوانست به کمکِ کودک در تلویزیون بیاید؛ انگار همان گروه کودک داشتن در شبکه‌های سیما طرح کارآمدتری بود که حتی "مرضیه برومند" به این نکته مهم هم تأکید داشت.
امروز کودکان ما با دیدنِ انیمیشن‌های کاملاً خارجی غیرمنطبق با فرهنگ ایرانی ــ اسلامی در صفحه‌های مجازی و VOD گرفتار هجمه‌اند؛ در سیما هم تولیدات خارجی بر تولیدات ایرانی غلبه کرده‌اند. ای‌کاش هرچه زودتر مدیران تلویزیون همچون زمان‌های گذشته برای کودک این جامعه تمهید جدی بیندیشند؛ این کودک هم برنامه جذاب آموزنده و هم سریال و اثر نمایشی مخاطب‌پسند می‌خواهد.
مسئولین و دست‌اندرکاران امر به‌فکرِ برگرداندن و استفاده از خالقان بافکر و اندیشه گذشته و تربیت و پرورش استعدادهای امروز باشند؛ کودک ایرانی نیازمند اندیشه‌های ناب ایرانی اسلامی است.
در ادامه تیزر حضور و گپوگفت مرضیه برومند و گیتی خامنه با خبرنگار تسنیم را می‌بینیم:
گیتی خامنه در اجرایی زنده ما را به‌یاد همان روزهای دهه 1360 برد؛ وقتی که گفت: "به‌یاد خدا؛ خدای خوب و بزرگ و مهربان...".
ملیکا زارعی یا همان خاله شادونه دوست داشت در جمع باشد اما به‌دلیل بیماری ناخواسته، تصمیم گرفت از طریق تماس تلفنی با "مرضیه برومند" صحبت کند؛ وقتی که گفت: "خیلی خودم را آماده کردم که خانم برومند را در آغوش بگیرم و «خونه مادربزرگه» را بخوانیم...".
مصاحبه‌کننده به "خانم خامنه" می‌گوید: "شما جزو مجریان خاطره‌انگیزی هستید که وقتی می‌گفتید بچه‌ها! یک متر به عقب بروید؛ واقعاً می‌رفتند..."، "گیتی خامنه" این طور پاسخ داد: همین یک متر به عقب رفتن تلفات هم داشت؛ کسانی به من گفتند "به عقب رفتیم، افتادیم و سر و دستمان زخمی شد".
مرضیه برومند در بخشی از این گفت‌وگو به اخراج مکررش از تلویزیون اشاره کرد و گفت: بارها از تلویزیون اخراج شدم؛ حتی همان‌موقع که «خونه مادربزرگه» را می‌ساختم من را اخراج کردند و گفتند "شما بلد نیستید کار کنید".
"گیتی خامنه" به یک دغدغه مهم اشاره کرد و گفت: کاش تلویزیون آدم‌های دغدغه‌مندی را که دلسوز بچه‌های این مملکتند اولویت آخرش نداند؛ به‌خاطر اینکه بچه‌ها اولویت آخر نیستند!
برومند نکته‌ای درباره ساخت سریال‌ها گفت: الآن احساس می‌کنم سریال می‌سازند به‌نیت پولدار شدن "قربة الی تلویزیون!
و... .
به‌زودی مشروح این گپوگفت همراه با فیلم در تسنیم منتشر خواهد شد.
گزارشگر: مجتبی برزگر
تصویربردار و تدوینگر: محمدرضا کشت‌دار و حسین دزفولی
انتهای پیام/+
