گزارش| اهمیت واکنش اتحادیه عرب به تجاوزگری ترکیه
پاسخ‌های تند مقامات ترکیه به بیانیه کشورهای عضو اتحادیه عرب٬ نشان داد که آنکارا منتظر چنین واکنشی نبوده و شناخت دقیقی از مواضع سیاسی کشورهای عربی ندارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ آمریکا و روسیه دو بار در شورای امنیت سازمان ملل٬ مانع از آن شدند که بیانیه‌ای در محکومیت عملیات تجاوزگرانه ترکیه در خاک سوریه صادر شود. چند کشور اروپایی هم اقدام ترکیه را محکوم کرده و تحریم تسلیحاتی اعلام کردند.
اما در این میان٬ موضع اتحادیه عرب٬ یک بار دیگر نشان داد که رویکرد کشورهای عربی به سوریه به عنوان یک کشور عضو این اتحادیه٬ مهم‌تر از برخی روابط سیاسی و اقتصادی به ترکیه است و در هر حال٬ از دید اعضای اتحادیه٬ اقدام ترکیه تجاوز به خاک یک کشور عربی است.
ترکیه زیر دوش آب سرد اتحادیه عرب
دیروز در حالی که وزارت دفاع ترکیه، سخنگو و مشاورین اردوغان در فضای توییتر٬ فتح شهر کوچک راس العین (سرکانی) و ورود مخالفین سوری تحت حمایت اردوغان به این شهر را جشن می‌گرفتند٬ خبر رسید که وزرای امور خارجه کشورهای اتحادیه عرب (جامعه الدول العربیه) بعد از نشست اضطراری در قاهره حمله ترکیه به شمال سوریه را تجاوز خوانده و خواستار پایان این حمله شده‌اند.
در بخشی از بیانیه مزبور آمده است: «اتحادیه عرب تجاوزگری ترکیه علیه خاک سوریه را محکوم می‌کند زیرا نقض آشکار اصول منشور سازمان ملل و قطعنامه‌های شورای امنیت بویژه قطعنامه 2254 است که خواهان حفظ وحدت و استقلال سوریه است. اتحادیه عرب این تجاوزگری را همچنین تهدید مستقیم امنیت قومی عربی و امنیت و صلح بین‌المللی می‌داند.»
نکات مهم در بیانیه اتحادیه عرب و اظهارات احمد ابو غیظ دبیر کل اتحادیه از این قرار است:
1.توصیف عملیات ترکیه به عنوان تجاوز به خاک کشور عربی و نادیده گرفتن حاکمیت سیاسی آن و درخواست برای ترک فوری خاک سوریه.
2.اشاره به قرار گرفتن 7 زندان تروریست‌های دستگیر شده داعش در مناطق تحت حمله ترکیه و امکان بازگشت داعشی‌ها به صحنه سوریه و منطقه و درخطر افتادن امنیت منطقه.
3.اشاره به تهدید ترکیه به پاکسازی قومی کردها.
4.نگرانی از آوارگی شهروندان منطقه و در خطر افتادن جان غیرنظامیان.
5.محکوم کردن طرح و نقشه ترکیه برای تغییر دموگرافی و تغییر در بافت جمعیتی منطقه و بازی با کارت آوارگان.
6.درخواست از سازمان ملل برای رسدیگی عاجل به این اقدام ترکیه.
شواهد نشان می‌دهد که اتخاذ چنین موضعی برای آنکارا غیرمترقبه و خارج از انتظارات دیپلماتیک دولت ترکیه بود. شاید به همین دلیل است که امروز٬ روزنامه جمهوریت ترکیه در صفحه نخست٬ تیتر «تنهایی دیپلماتیک» را برای توصیف این وضعیت به کار برده و در کنار اشاره به تحریم تسیحاتی ترکیه توسط آلمان و فرانسه٬ به اهمیت موضع اخیر اتحادیه عرب نیز اشاره کرده است.
پاسخ‌های تند مقامات ترکیه به بیانیه کشورهای عضو اتحادیه عرب٬ نشان داد که آنکارا منتظر چنین واکنشی نبوده و شناخت دقیقی از مواضع سیاسی کشورهای عربی ندارد.
روزنامه ینی شفق که به عنوان ارگان رسانه‌ای اصلی اتاق فکر حزب عدالت و توسعه شناخته می‌شود٬ واکنش‌های تندی به اتحادیه عرب نشان داده و پیام فخرالدین آلتون مسئول بخش اطلاع‌رسانی نهاد ریاست جمهوری ترکیه را منتشر کرد.
آلتون٬ موضع اتحادیه عرب در قابل ترکیه را به عنوان یک رسوایی توصیف کرده و در این مورد نوشت:«آن کشورها نماینده راستین جهان عرب نیستند و می‌دانیم چرا از ترکیه ناراحت هستند. مشکل اصلی آنها با ما این است که ما همواره مدافع حقوق مردم فلسطین بوده‌ایم و آن کشورها٬ چنین چیزی را تحمل نمی‌کنند. ما این بیانیه را محکوم کرده٬ محتوای آن را غیرقابل قبول می‌دانیم و اعلام می‌کنیم آن کشورهایی که قدس را به اشغالگران تقدیم کرده و مردم معصوم یمن را بمباران کرده‌اند٬ نماینده راستین جهان عرب نیستند. ما این بیانیه را به شدت محکوم می‌کنیم. عملیات ما در خاک سوریه٬ نه اشغال‌گری٬ بلکه مبارزه با ترور است. از این که مبارزات ما با تروریست‌ها شما را عصبانی کرده٬ بر خود می‌بالیم.»
همچنین وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه‌ای٬ موضع‌گیری اتحادیه عرب را محکوم و اعلام کرد: «اتهام‌زنی دبیرکل اتحادیه عرب علیه ترکیه، مصداق خیانت و همچنین مشارکت در جرایم گروه‌های تروریستی است.»
اما پروفسور یاسین آکتای مشاور عرب تبار اردوغان٬ با بیانی تند و تمسخرآمیز به موضع اتحادیه عرب پاسخ داده و نوشت:«مگر شما به اعراب اهمیت می‌دهید و دلتان برای برادران عرب می‌سوزد؟ این 8 سال که برادران عرب شما در سوریه آواره و زیر باران آتش و بمب بودند٬ شما کجا بودید؟ دارید در مورد نادیده گرفتن حاکمیت سیاسی یک کشور صحبت می‌کنید؟ کدام حاکمیت؟ 7 دولت جهان آنجاست. مگر حاکمیتی باقی مانده که نادیده گرفته شود؟»
روزنامه سوزجو از روزنامه‌های مهم مخالفین اردوغان در تیتر صفحه نخست امروز٬ این عبارت را به کار برد:«حتی اعراب٬ از پشت٬ ما را خنجر زدند.»
این روزنامه در ادامه به این اشاره کرده که اردوغان برای مرگ پادشاه پیشین عربستان سعودی٬ عزای عمومی اعلام کرده بود، اما حالا عربستان بدون توجه به این مساله٬ همچون دیگر کشورهای عربی٬ ترکیه را خنجر زده است.
شبکه تلویزیونی اُدا تی.وی نیز در پایگاه خبری خود دقیقاً همین عبارت را به کار برده است و روزنامه‌های نزدیک به آکپارتی هم امروز در صفحه نخست٬ به تندی٬ بیانیه اتحادیه عرب را محکوم کرده‌اند.
آنکارا ز یاران چشم یاری داشت؟
در سالیان اخیر٬ ترکیه تلاش کرده با بسیاری از کشورهای عربی٬ روابط نزدیک برقرار کند. اما دیروز٬ فقط قطر با مفاد بیانیه مخالفت کرد و می‌توان گفت٬ قطر تنها کشوری بود که در این ماجرا در کنار اردوغان ایستاد.
موضع‌گیری 22 کشور عضو اتحادیه عرب در برابر ترکیه در شرایطی صورت گرفت که در چند سال اخیر٬ رجب طیب اردوغان و تیم سیاست خارجی او تلاش کرده‌اند تا با چندین کشور عضو این اتحادیه روابط خوبی برقرار کنند.
به عنوان مثال٬ اردن٬ مراکش٬ کویت٬ موریتانی٬ جیبوتی٬ سومالی٬ بحرین٬ فلسطین٬ تونس و الجزایر٬ از کشورهایی هستند که ترکیه با آنها روابط رو به رشد و مطلوب داشته و تا پیش از موضوع قتل خاشقجی٬ روابط آنکارا – ریاض نیز در وضعیت مطلوبی بود و تا پیش از تغییرات جدیدی که در صحنه سیاسی آفریقا اتفاق افتاد٬ ترکیه در لیبی و سودان هم روابط خوبی داشت اما ظاهراً مساله مصر٬ خیلی پیچیده‌تر از این‌هاست.
اما در هر حال زبان٬ هویت و ملیت عربی٬ برای اغلب کشورهای عربی مهم است و در شرایطی که این اتحادیه٬ عضویت سوریه را همچنان در تعلیق نگه داشته٬ در برابر ترکیه موضع محکمی گرفت و این موضوعی است که موقعیت دشوار دیپلماسی ترکیه در جهان عرب را به خوبی نشان می‌دهد.
انتهای پیام/
