هک فکری و احساسی در فضای مجازی
روانشناس و نویسنده کتاب «روانشناسی و مشاوره موبایل» معتقد است: ما دچار فرهنگ دوگانه هستیم و فضای مجازی این دوگانگی فرهنگ را تقویت کرده است.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، وقتی که مسئولان در فضای مجازی خودشان را نمایش می‌دهند، ما نمی‌توانیم از دختر 14 ساله هزاره سومی انتظار داشته باشیم چنین رفتاری را انجام ندهد. بنا به تأکید وی وقتی امام (ره) دادگاه ویژه روحانیت را درست کرد یعنی روحانی بد هم داریم، اما برای تفهیم این مفاهیم به نسل جدید باید از خودمان شروع کنیم، زیرا با دستمال کثیف نمی‌توان شیشه‌ها را پاک کرد. از همه مهم‌تر اینکه امروز با هک‌کردن فکر و اندیشه افراد می‌توان کنترل آن‌ها را در دست گرفت و این رخدادی است که در فضای مجازی و در سایه غفلت و فقدان تولید محتوا در حال رخ دادن است.
فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به افرادی که از نظر کلامی برایشان سخت است مشکلاتشان را مطرح کنند، کمک می‌کند سکانس خاصی از زندگی خود را به تصویر بکشند و فکر می‌کنند این مسئله به کل زندگی آن‌ها تعمیم پیدا می‌کند، این افراد نیاز دارند خود را برتر نشان دهند. ترس، اضطراب و افسردگی موجب می‌شود تا این افراد برای خودشان نقابی درست کنند. بنا به تأکید سعید ایمانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی اغلب افرادی که ترس و خلأ‌های زیادی دارند، خوشبختی‌شان را به نمایش می‌گذارند. از سوی دیگر این کار با رقابت‌جویی بین کاربران به شکل یک عادت درآمده و برخی به آن اعتیاد پیدا کرده‌اند. پیشرفت تکنولوژی و فضای مجازی هم موجب شده تا این حس بالقوه شکوفا شود و افراد حتی با خرید فالوور احساس خوشبختی کنند. ایمانی تأکید می‌کند: «خوشبختی همچون مروارید داخل صدف است و لزومی ندارد که آن را فریاد بزنیم یا همچون ساعتی شنی که یک طرفش پر می‌شود و طرف دیگر آن خالی، اما همین نمایش خوشبختی منجر به بروز اختلاف طبقاتی و گاهی بحرا‌ن‌های جدی در خانواده‌ها می‌شود.»
گوشی هوشمند نیازمند مالک هوشمند
دکتر مهدی اسماعیل‌تبار هم با اشاره به اینکه انسان دارای سه بعد جسم، فکر و روان است، تأکید می‌کند: «اشکال فناوری نیست بلکه تا زمانی که کاربران فناوری‌ها نامتوازن عمل می‌کنند ما با مشکل مواجه می‌شویم. به بیان دیگر گوشی هوشمند نیازمند مالک هوشمند است.» اسماعیل تبار با اشاره به فرهنگ دوگانه جا افتاده در جامعه ما می‌افزاید: «وقتی رفتار‌های ما در تلویزیون و سرکلاس با رفتارهایمان در جامعه و محیط‌های شخصی فرق می‌کند، تلفن همراه هم این فرهنگ دوگانه را تقویت می‌کند. وی با تأکید بر اینکه امروز جنگ نظامی دیگر مطرح نیست، می‌افزاید: «امروز برنامه‌ریزی‌ها برای آن است که ما را از نظر فکری و احساسی هک کنند و وقتی شما از این نظر هک شدید، به سادگی تحت سلطه در می‌آیید.»
اتصالات بیشتر به جای ارتباطات بهتر
وی شبکه‌های اجتماعی را ابزار‌هایی برای جلوه‌گری می‌داند و می‌افزاید: «امروز دیگر مهم‌ترین دوربین، دوربین تلویزیون نیست بلکه دوربین سلفی تلفن‌های همراه است و فرهنگ سلفی‌گرفتن ساختار‌های عکاسی را در دنیا دگرگون کرده است. به تعبیر اسماعیل تبار، افراد خوشبختی‌شان را به نمایش می‌گذارند، چون دوست دارند مورد توجه قرار بگیرند و شهوت شهرت از گذشته هم بوده است. از سوی دیگر طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت مهم‌ترین دغدغه بشر امروز افسردگی است و اینکه افراد با هم حرف نمی‌زنند، تأکید می‌کند: «امروز اتصالات بیشتری داریم نه ارتباطات بهتر، چراکه ارتباطات در فضای مجازی جای ارتباط چشمی را نمی‌گیرد و افراد در مجموع تنهاتر شده‌اند.»
خوشبخت‌های واقعی خوشبختی نمایی ندارند
معصومه حاتمی فوق دکترای روانشناسی سلامت و مدرس دانشگاه نیز با تأکید بر اینکه همه آدم‌های دنیا نیاز به تأیید دارند، می‌افزاید: «دنیای مجازی تأیید دیگران را سرعت داده است.» از نگاه این روانشناس ما برای نشان دادن یک هویت اجتماعی خیلی خوب به دیگران دچار سه چالش شده‌ایم؛ یکی مصرف‌گرایی اغواگرانه، دوم تن‌آسایی اغواگرایانه و سوم نمایش ثروت. وی معتقد است افرادی که برای نشان دادن خود به فضای مجازی پناه می‌برند، بلوغ عقلانی لازم را ندارند. حاتمی تأکید می‌کند: «ما مجازیم تصاویری را در فضای مجازی از خودمان به نمایش بگذاریم که با زندگی واقعی‌مان تفاوت چندانی نداشته باشد.»
به گفته حاتمی همه ما تمایل به تعمیم جز به کل داریم، به همین خاطر است که با دیدن چند فریم از زندگی افراد درباره کل زندگی آن‌ها قضاوت می‌کنیم. وی با تأکید بر آسیب‌شناسی رفتار‌های افراد در نمایش خوشبختی‌شان می‌گوید: «آنچه که بعضی به نمایش می‌گذارند، زندگی آرمانی‌شان است نه زندگی واقعی و آن‌ها می‌خواهند آنچه مطلوبشان است را به دیگران نشان بدهند.»
وی دلیل دیگر نمایش خوشبختی در فضای مجازی را اعتماد به نفس مشروط می‌داند و می‌افزاید: «ما نباید اعتماد به نفس‌مان مشروط به تأیید دیگران باشد. اعتماد به نفس بالا در صورتی که شما در رابطه عاطفی با همسر و فرزندتان به مشکل می‌خورید هم باید حفظ شود و شما باید به دنبال راه‌حل باشید، اما اگر اعتماد به نفس شما در گرو تأیید دیگران باشد، این اعتماد به نفس، اعتماد به نفسی ناسالم است. به همین خاطر هم هست که افراد وابسته به تأیید دیگران دائم اضطراب دارند تا ببینند پست‌هایشان لایک می‌شود یا نه!»
از نگاه این روانشناس این افراد رضایت درونی ندارند و به جای خویشتن‌نوازی به دنبال دیگر نوازی هستند و تا این رضایت را از دیگران بگیرند، رفته رفته با تعداد لایک‌های بیشتر راضی می‌شوند و اضطراب تأییدنشدن از سوی دیگران دائم آن‌ها را تهدید می‌کند. حاتمی تأکید می‌کند: «زن و شوهر‌هایی که در زندگی واقعی خوشبخت هستند، تمایل کمتری به خوشبختی‌نمایی در فضای مجازی دارند، چون دو طرف در دنیای واقعی تأیید‌های مورد نیاز را گرفته‌اند.» از نگاه وی نمایش خوشبختی در فضای مجازی به دلیل ضعف شخصیتی افراد اتفاق می‌افتد.
رقابت بین خود واقعی و خود ایده‌آل‌مان
دکتر ایمانی هم معتقد است، نمایش خوشبختی در فضای مجازی به نوعی نشان‌دهنده آن است که ما از ناخودآگاه واقعی خودمان فرار می‌کنیم و ناخودآگاهی را که دوست داریم برای دیگران نمایش دهیم. در واقع ما می‌خواهیم خودمان را پشت چیزی که برای دیگران خوشایند است پنهان کنیم. وی تصریح می‌کند: «در ناخودآگاه ما ترس‌هایی وجود دارد و مدام ما در حال رقابت بین خود واقعی و خود ایده‌آل‌مان هستیم و هر قدر فاصله میان خود واقعی و خود ایده‌آل ما بیشتر باشد، بیشتر شاهد شکل‌گیری اختلالات روانی هستیم که این اختلالات هم می‌تواند فرد و خانواده را دچار چالش کند و هم به جامعه تسری یابد.» از نگاه وی در واقع شبکه‌های اجتماعی از این منظر حالتی آرام‌بخش دارند و از سوی دیگر وقتی ما فرزندداری بلد نیستیم و فرزندانمان را به دلایل مختلف تحت فشار قرار می‌دهیم آن‌ها برای دیده‌شدن و برای اثبات خودشان به فضای مجازی پناه می‌برند. ایمانی با تأکید بر اینکه خوشبختی در مسیر اتفاق می‌افتد، می‌افزاید: «گرفتن لایک بیشتر تا یک زمانی فرد را ارضا می‌کند و درست شبیه اعتیاد به موادمخدر و بعد از آن دیگر نمی‌تواند فرد را خوشحال و راضی کند و نیاز به دوز بالاتری از لایک دارد.»
منبع: روزنامه جوان
انتهای پیام/
