سامی صالحی‌ثابت: مجریان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان باید جسارتی بیشتری داشته باشند
سرپرست و مدیرمسئول گروه و آکادمی نمایشی «بچه‌های شاهکار» می‌گوید: معتقدم برگزارکنندگان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان باید از جسارتی بیش از این برخوردار باشند، چرا که ما می‌خواهیم سطح تئاتر کودک و نوجوان را ارتقا بدهیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، سامی صالحی‌ثابت منتقد، پژوهشگر، مدرس و کارگردان خودآموخته تئاتر کودک و نوجوان در پاسخ به این سؤال که با توجه به تلاش کانون تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر برای تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان و ارائه این پیش‌نویس به اداره‌کل هنرهای نمایشی، ضرورت تدوین آیین‌نامه و چشم‌انداز تصویب آن را چگونه می‌بیند، گفت: «نفس این کار و نیت کانون تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر مورد تأیید من است و به نظرم آفتی که همواره همه جشنواره‌های تئاتری کشور را تهدید کرده و به آنها ضربه زده است، نبود آیین‌نامه‌هایی است که خودِ فعالان تئاتر در تنظیمش دخیل باشند. نبود چنین آیین‌نامه‌ای در تئاتر حوزه کودک و نوجوان بیش از سایر حوزه‌ها احساس می‌شود و تدوین پیش‌نویس آن کاری قابل توجه و تأیید است.»
سرپرست و مدیرمسئول گروه و آکادمی نمایشی «بچه‌های شاهکار» در خصوص چشم‌انداز تصویب چنین آیین‌نامه‌ای که به عقیده او ضروری می‌نماید، افزود: «اجرایی شدن آیین‌نامه بحثی دیگر است و شما بهتر از من می‌دانید که متأسفانه صنف ما آنقدر نفوذ و بُرِش یا آنقدر اختیار ندارد که بخواهد تاثیرگذار باشد و صرفاً پیشنهاددهنده است. همان‌طور که در پرسش شما هم ذکر شد کانون تنها به اداره‌کل پیشنهاد داده است و باید گفت در اینجا متأسفانه تصمیم‌گیرنده کسی دیگر است و دغدغه اعضای کانون تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر، دغدغه اداره‌کل هنرهای نمایشی نیست یا تا به حال نبوده است. به همین خاطر است که در خصوص اجرایی شدن چنین آیین‌نامه‌ای تردیدهای فراوان وجود دارد.
کارگردان نمایش «آنتی‌جون» (بر اساس «آنتیگون» سوفوکل) در پاسخ به این پرسش که کدام‌یک از این سه شیوه میزبانی جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان از نمایش‌هایی که در طول سال روی صحنه رفته‌اند و در واقع ویترینی از بهترین‌های تئاتر کودک و نوجوانِ پیش‌تر اجرا شده یا حامی تولیدات تازه بودند و در مقام تهیه‌کننده اجراهای تازه سربرآوردند یا ترکیبی از این دو، به پسند او نزدیک‌تر است،گفت: «نگاه شخصی من این است که جشنواره می‌تواند تهیه‌کننده و پیشنهاددهنده آثار تازه باشد. ما در حوزه تئاتر کودک و نوجوان بسیار سنتی عمل می‌کنیم و این سنتی عمل کردن هم در فرم اجرایی مشهود است و هم در درون‌مایه‌های‌مان. ملاک ما برای انتخاب آثاری که در طول سال اجرا شده است عمدتاً آن چیزی است که در تالار هنر یا در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان روی صحنه می‌رود و با توجه به نمایش‌های روی صحنه رفته در این 2 مکان، هم می‌توانیم ذائقه و سلیقه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان را تشخیص دهیم و هم آسیبی را که دچار آنیم دریابیم.»
کارگردان نمایش «دو نوجوان در انتظار گودو» (بر اساس «در انتظار گودو» ساموئل بکت) با اشاره به آسیبی که به عقیده او جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان دچارش است، تصریح کرد: «تمام کارها قاب‌عکسی است و اگر گروهی بخواهد در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان نمایشی خارج از این فرم و مانند نمایش‌های بزرگسال با فرم محیطی، میدانی و دیگرگونه‌های اجرایی، روی صحنه ببرد حتی اجازه چنین تخیلی را نخواهد یافت. چیزی که در کشورهای دیگر بسیار عادی است. چرا تمام کارهای کودک و نوجوان ما باید قاب‌عکسی باشد؟! چرا کار تعاملی و مشارکتی، کاری که فرم صحنه‌اش جداکننده گروه اجرایی و تماشاگران کودک و نوجوان باشد در جشنواره وجود ندارد؟! شیوه‌ای که اتفاقاً گروه سنی کودک و نوجوان می‌توانند با آن ارتباطی قابل تأمل پیدا کنند. چرا ما شاهد اجراهای سه‌سویه، چهارسویه، میدانی و... در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان نیستیم؟! و چرا به این نکته توجه نمی‌کنیم که نبود همین فرم‌های اجرایی بر درون‌مایه اکثر آثارمان تأثیرِ سوء گذاشته است؟!»
کارگردان نمایش «دشمن بچه‌های شهر» (بر اساس «دشمن مردم» هنریک ایبسن) ادامه داد: «به نظر من پاسخ این سؤال که آیا نیازمند حمایت جشنواره از آثار تازه‌ایم مثبت است، معتقدم برگزارکنندگان جشنواره باید از جسارتی بیش از این برخوردار باشند. چرا که ما می‌خواهیم سطح تئاتر کودک و نوجوان را ارتقا دهیم و این ارتقا با ساختن ویترینی تکراری از آنچه در طول سال اجرا شده است به‌دست نخواهد آمد، کما اینکه در طول سال‌های گذشته نیز به‌دست نیامده است.»
او که در هفدهمین جشن سالانه انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر موفق به کسب جایزه پژوهش برگزیده حوزه تئاتر در سال 1396 شد، در پاسخ به این که آنچه خودش با گروه «بچه‌های شاهکار» انجام می‌دهد می‌تواند بخشی از این نگاه تازه را شکل دهد، گفت: «ما سال گذشته، آبان 1397، نمایش «آنتی‌جون» را که اقتباسی از «آنتیگون» سوفکل بود در کافه تریای پردیس تئاتر شهرزاد اجرا کردیم، کار کودک و نوجوان در کافه. اگر فراخوان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان را مرور کنیم، چنین کاری را در کدام بخش از آن می‌توان گنجاند و در کدام قسمت از فراخوان می‌توان شاهد پذیرش این گونه از اجرا بود؟! مثالی دیگر می‌زنم، یکی از آثار شاخصی که از اسفندماه 1397 و در ادامه فروردین‌ماه 1398 روی صحنه رفت نمایش «ساعت هشت در کشتیِ» نوشته آلریچ هاپ به کارگردانی مریم کاظمی بود، این نمایش در تالار هنر اجرا و با استقبال مخاطبان مواجه شد و ممکن است در بیست و ششمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان هم حضور داشته باشد. من نمونه‌های غیرایرانی اجرای همین متن خارجی را مثال می‌زنم که به شیوه‌ای کاملاً محیطی بود و اجراهایی متعدد از آن در فضای کشتی روی صحنه رفت و کودکان و نوجوانانِ تماشاگر، مسافران کشتی‌ای بودند که رویدادهای نمایش در آن رخ می‌داد. این همان جسارت و همان دیگرگونه دیدن است که ما ناچاریم به سمتش حرکت کنیم و از خود بپرسیم چرا در حوزه تئاتر کودک و نوجوان شاهد اجراهای میان‌رشته‌ای نیستیم و به آن فکر نمی‌کنیم؟!»
او در خصوص رقابتی بودن یا غیررقابتی بودن جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان نیز گفت: «گمان می‌کنم در پاسخ به پرسش قبل، به‌طور ضمنی به این نکته نیز اشاره کردم. جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان قابل پیش‌بینی شده است و با رصد کردن کارهایی که در طول سال روی صحنه می‌روند می‌توان حدس زد احتمال مورد توجه قرار گرفتن کدام‌یک در جشنواره زیاد است. هزینه‌ای که صرف اهدای جوایز به نمایش‌های برتر می‌شود فرصتی مالی برای گروه‌های برگزیده است، گروه‌هایی که در طول سال از حمایت مالی اداره‌کل هنرهای نمایشی محرومند و از این فرصت برای دست یافتن به آنچه از آن محروم بوده‌اند بهره می‌برند. پس رقابتی بودن از این لحاظ از منظر عده کثیری الزامی است و استدلال‌شان نیز به‌حق است چون نیازمند حمایت دولتند و این حمایت به این شیوه از طریق اداره‌کل هنرهای نمایشی به دست‌شان می‌رسد اما آفت رقابتی بودن این است که ما تلاش می‌کنیم به‌صرف حضور در این رویداد به بخشی از آنچه گمان می‌کنیم حقمان است دست یابیم و کیفیت کارمان، رسالتمان و هدف جشنواره در این میان گم می‌شود. ضرورت تدوین آیین‌نامه بار دیگر در اینجا خود را نشان می‌دهد که تعریف ما از جشنواره و رسالت آن، چه بوده است و بر اساس آن می‌توان بررسی کرد رقابتی بودن یا غیررقابتی بودن، کدامش مزیت بیشتری برای تئاتر کودک و نوجوانمان دارد.»
صالحی‌ثابت در پاسخ به این پرسش که جایگاه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان را به عنوان جوانی 26 ساله، در تئاتر کودک و نوجوان چگونه می‌بیند، گفت: «قطعاً میان فعالان تئاتر کودک و نوجوان و علاقه‌مندان به آن، از جایگاهی ویژه برخوردار است؛ اما به اندازه جایگاهی که اشغال کرده است هدایت‌کننده، تعیین‌کننده و جریان‌ساز نیست و این خطر و آسیبی است که باید هر چه زودتر فکری برای آن کرد.»
او در پاسخ به آخرین پرسش و آرزویش برای جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان گفت: «جز بهبود، توسعه و گرایش بیشتر خانواده‌ها به تئاتر آرزویی ندارم. چون تئاتر کودک و نوجوان را ظرفیتی بسیار خوب برای پرورش کودکان و نوجوانانمان می‌دانم و معتقدم جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان می‌تواند با تولیداتی خوب زمینه‌ساز چنین تغییر نگاه‌هایی بشود و آرزوی من حرکت جشنواره به سمتی است که با به‌روز کردن خود و حمایت از کارهایی که ضرورت و الزام روزگار کودکان و نوجوانان امروز است حالی خوب برای کودکان و نوجوانانمان فراهم سازد.»
انتهای پیام/
