آخرین تلاش شهرداری اهواز برای تبرئه «کنوکارپوس»؛ رئیس علوم پزشکی اهواز: صلاحیت علمی بررسی دلایل آلرژی تنفسی را ندارند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، «نشست بررسی نقش آلاینده‌ها و گیاهان در بروز آلرژی تنفسی» که روز گذشته توسط شهرداری اهواز و در تالار مهتاب برگزار شد بیشتر به جلسه رفع اتهام از گونه درخت «کنوکارپوس» شبیه بود تا جلسه بررسی دلایل بروز آلرژی تنفسی. شاید به این دلیل که امسال انگشت اتهام بروز حمله تنفسی به هزاران شهروند اهوازی با توجه به عدم هرس درختان کنوکارپوس، شهرداری اهواز را نشانه رفته است. براساس مصوبه شورای سلامت درخت «کنوکارپوس» باید همه ساله و بیش از آغاز گل‌دهی و گرده‌افشانی جهت کاهش پولن‌زایی هرس شوند.

آغاز یک ماجرای خفه کننده

همه چیز از پاییز سال 90 آغاز شد. در آن سال با اولین باران پاییزى 6 الى 7 هزار نفر از مردم اهواز به خاطر مشکلات تنفسى به بیمارستان مراجعه کردند، مسئله‌ای که در سال‌های بعد نیز اتفاق افتاد. در‌ سال‌های 92 تا 94 نزدیک به 56 هزار نفر با نخستین باران راهی اورژانس‌های بیمارستان‌های خوزستان شدند. از این تعداد 26 هزار نفرشان فقط در‌ سال 94 به خاطر اختلال تنفسی به مراکز درمانی مراجعه کردند.

در سال 94 از میان 18 عامل ایجاد کننده تنگی‌نفس انگشت اتهام درخت «کنوکارپوس» را نشانه رفت. رئیس وقت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز علت را نوعی آلرژی فصلی با منشا پولن‌های گیاهی دانست. دکتر اسماعیل ایدنی اظهار داشت: ما می‌گوییم آسم به دنبال باران ناشی از پولن و قارچ هوایی است و در این زمینه هم مستندات علمی داریم؛ اتفاقا بسیاری از کشورهای دنیا به این مشکل دچار شدند که بیماری را با درمان آلرژی درمان کردند.

این متخصص داخلی و فوق تخصص ریه ادامه داد: دوستان بگویند اگر کنوکارپوس نیست کدام گیاه است و کدام گیاه عامل بیشترین پولن‌زایی است ما  آن را می‌پذیریم. من که نمی‌توانم منکر شوم که این بیماری آلرژی نیست چون این بیماری با درمان آلرژی درمان می‌شود و  90 درصد از بیماران با یک اسپره نفسشان باز می‌شود، اگر این بیماری مسمومیت باشد به این سرعت درمان نمی‌شود.

همچنین در سال 95 به دنبال سخنان وزیر بهداشت مبنی بر متهم کردن کنوکارپوس در شیوع تنگی‌نفس بعد از بارش‌های پاییزی به دستور استاندار خوزستان در شورای سلامت استان با وجود اعتراضات مستمر شهردار و معاون خدمات شهری شهرداری اهواز مبنی بر اینکه فضای سبز کلانشهر اهواز پایین بوده و هرس درختان کنوکارپوس به جز کاهش سرانه فضای سبز و افزایش آلودگی هوا مزیت دیگری در برندارد، این‌ گیاه در اهواز هرس وسیعی شد.

در پاییز همان سال در مقایسه با سال 94 آمار مراجعه به بیمارستان‌ها در اهواز 95 درصد کاهش یافت و به عدد ١٥٦٥ نفر در کل استان رسید. مسئولان وقت گفتند؛ دلیل این کاهش «کاهش غلظت مواد آلرژن با هرس شدید درخت کنوکارپوس» بود. پس از آن بود که همه ساله صدای قدوم پاییز با صدای اره‌های کارگران شهرداری همراه شد.

طی سال‌های 96 و 97 روند هرس کردن وسیع درختان کنوکارپوس پیش از آغاز گل‌دهی و گرده‌افشانی ادامه پیدا کرد و همچنان آمار مراجعه‌کنندگان به شکل چشم‌گیری کاهش یافت تا جایی که به نظر می‌رسید مسئله حمله تنفسی به شهروندان حل شده است.

نه می‌کاریم و نه هرس می‌کنیم!

در سال 98 شهرداری اهواز زیر بار هرس درختان نرفت. 28 مهر اولین باران پاییزی 400 نفر را روانه بیمارستان کرد. روز یکشنبه 28 مهر باران خفیفی در گوشه کنار اهواز باریدن می‌گیرد و 400 نفر را راهی مراکز درمانی می‌کند. به دنبال بارندگی شدید در 4 آبان مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم بزشکی اهواز از مراجعه 600 نفر به اوژانس‌های  بیمارستانی  زیر نظر مجموعه علوم پزشکی اهواز خبر داد. این آمار در مجموع به 12 هزار نفر رسید که 4400 نفر آن‌ها اهوازی بودند.

شهردار اهواز در نشست تخصصی بررسی آلاینده‌ها و گیاهان در بروز آلرژی تنفسی پس از باران، گفت: نوک پیکان در موضوع کنوکارپوس متوجه مدیریت شهری است، همانطور که حتی وزیر بهداشت، از شهرداری اهواز در رابطه با عدم هرس این گیاه انتقاد کرده و در مراجعه بیماران تنفسی مربوط به بارش اخیر، شهرداری را مقصر می‌داند. طبق صحبت وزیر بهداشت، تعداد مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی با عارضه تنفسی افزایش یافته‌اند و در پی آن، سخنگوی دولت نیز در این زمینه صحبت‌هایی داشت.

موسی شاعری افزود: آلایندگی‌های مختلفی خوزستان را آزار می‌دهد؛ همه این آلایندگی‌ها را رها کرده‌اند و تنها در مورد گیاهی که تاکنون سمی بودن یا آلرژی‌زا بودن آن در هیچ مقاله علمی بیان نشده، صحبت می‌کنند.

وی افزود: البته یکی از کاستی‌های امروز ما در شهر اهواز یکدست بودن رنگ‌های فضای سبز است. به همین علت در بدو ورود به شهرداری اهواز دستور دادم که کنوکارپوس را نه به دلیل موضوعاتی که مطرح می‌شوند، بلکه به دلیل تک‌رنگ بودن آن، کاشت ندهند و گیاهان دیگری جایگزین آن کنند.

شهردار اهواز در خصوص ورود ریشه گیاه کنوکارپوس به شبکه فاضلاب شهر، گفت: شبکه فاضلاب اهواز قدیمی و لوله‌های آن اغلب بتنی هستند که به مرور زمان در اثر اسید فاضلاب، دچار خوردگی شده است. در این شرایط، احتمال دارد ریشه درون شبکه برود. اگر شبکه فاضلاب اهواز با به کارگیری لوله‌های جدید نوسازی شود، دیگر ریشه این درخت قابلیت نفوذ به شبکه را ندارد.

ما به کنوکارپوس مدیونیم!

شاعری در ادامه با اشاره به منافع زیادی که کنوکارپوس برای اهواز داشته بیان کرد: واقعیت این است که از منظر سیمای شهری، ما به کنوکارپوس مدیون هستیم. گیاه کنوکارپوس به اهواز رنگ سبز داده است. با توجه به اقلیم این شهر و کم‌توجهی به فضای سبز اهواز، کنوکارپوس با سرعت رشد مناسب، فضای سبز اهواز را متحول کرده است.

وی تصریح کرد: کنوکارپوس در شهرهای دیگر هم کشت شده است، پس چرا چنین اتفاقی در این شهرها رخ نمی‌دهد؟ در صورتی که کنوکارپوس عامل بیماری‌های تنفسی باشد، چرا این اتفاق تنها پس از نخستین بارندگی رخ می‌دهد؟ در ضمن، اگر بر اساس گرده‌افشانی این گیاه، این اتفاقات رخ می‌دهد، باید توجه داشت که گرده‌افشانی تنها مختص زمان خاصی نیست.

در این نشست مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اهواز نیز علت عدم هرس امسال این درختان را عدم وجود مستندات علمی موثق دانست و گفت: اینکه یک گیاه عامل تنگی نفس پس از بارندگی‌های استان خوزستان بوده است، هنوز تأیید نشده است.

صالح عبدالهی با تائید بر اینکه هدف از تشکیل این جلسه تبرئه شهرداری و یا گناهکار نشان دادن دستگاه، ارگان و یا شخصی نیست، بیان کرد: در صورت تأیید شدن علت آلرژی تنفسی به وسیله این گیاه، با تمام قوا برای رفع هر چه سریع‌تر مشکل تلاش خواهیم کرد.

مردم نخستین باران پاییزی از خانه خارج نشوند و یا ماسک بزنند!

شاید رییس اداره محیط زیست شهرداری اهواز علت علاقه شهرداری اهواز به درخت کنوکارپوس را بهتر توضیح داد. او گفت: در واقع می‌توان گفت پشت ماجرای کشت گسترده کنوکارپوس در دهه 80 یک ترفند مدیریتی برای بالا بردن سطح توسعه فضای سبز بود چرا که رشد سریعی دارد و با شرایط سختی چون شوری و خشکی خاک کنار می‌آید و نیاز به مراقبت ویژه و زحمت خاصی ندارد.

ناهید ممبینی خاطرنشان کرد: بدون احتساب فضاهای سبز خانگی و شرکت‌ها و ادارات، 650 هزار اصله درخت در فضای سبز شهر اهواز وجود دارد که 60 درصد آن کنوکارپوس است که با حذف آن ضربه مهلکی به سرانه فضای سبز اهواز زده خواهد شد و حذف یا هرس هر ساله آن به سادگی نیست.

وی افزود: طبق بررسی صورت گرفته بر روی 8گونه گیاهی در فصل پاییز و زمستان بیشترین میزان غلظت گرده مربوط به علف های هرز و چمن ها، و در مرتبه دوم درخت آکالیپتوس و سپس کنوکارپوس است.

رئیس اداره محیط زیست شهرداری اهواز یادآور شد: تعداد درختان آکالیپتوس نسبت به کونوکارپوس در سطح شهر اهواز کمتر است اما میزان گرده بیشتری تولید می کنند.

ممبینی آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای نیتروژن و اوزن را در اهواز متهمان عارضه تنگی نفس در زمان باران پاییزی دانست و گفت: قرار نیست اگر در تحقیقات سال 92 باران‌ها اسیدی نبوده، در سال 98 نیز نباشد؛ باید مساله باران‌های اسیدی زیر تاثیر آلاینده‌های صنعتی حتما مورد بررسی قرار گیرد.

گفت: مردم در زمان پیک گرده‌افشانی درخت کونوکارپوس از ماسک استفاده کنند و گروه‌های حساس از منزل خارج نشوند زیرا نمی‌توانیم با این درخت مبارزه کنیم.

وی افزود: از دانشگاه علوم پزشکی اهواز انتظار می رود سهم هر کدام است آلاینده‌ها را در بروز حملات تنفسی پس از باران مشخص کند زیرا ما معتقدیم هرس سنگین درختان کونوکارپوس سبب کاهش سطح سبز گیاه می شود و تاثیری در کنترل حملات تنفسی ندارد.

هیچ بحث و اکتشاف جدیدی رخ نداده است

از سوی دیگر چهره‌های علمی و کارشناس حاضر در این نشست با بیان موضوعات مختلفی چون فواید و آثار مثبت کنوکارپوس، به ارائه مجدد مطالعات سابق خود پرداختند و تقریبا می‌توان گفت در این نشست هیچ کشف و نتیجه جدیدی نسبت به محتوایی که سال‌های پیش در رسانه‌ها مطرح کردند ارائه نشده است.

دکتر مهرانگیز چهرازی از چهره‌های شاخص مخالف هرس و یا قطع درخت کنوکارپوس معتقد است کنوکارپوس می‌تواند در پاکسازی خاک از آلودگی نفتی و پاکسازی هوا گزینه مناسبی باشد.

وی معتقد است با وجود صنایع آلاینده بسیار در اطراف اهواز به ویژه تاسیسات نفتی این مسله قابل قبول نیست که این درخت تنها علت بروز مشکلات تنفسی در اهواز است و می‌افزاید: اظهار نظر قطعی در این باره نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

این عضو هیأت‌علمی گروه باغبانی دانشگاه شهید چمران گرده کنوکارپوس را آلرژی زا نمی داند و بر این باور است که این درختان در اهواز به صورت مکرر هرس می شوند و اصلاً به مرحله بذر دهی و گرده افشانی نمی رسند که بتوان آنها را عامل اصلی آلرژی زایی شهروندان عنوان کرد.

چهرازی گفت: دیگر از ایرادات وارده به این درخت آن است که به دلیل سمی بودند هیچ پرنده ای بر روی آن لانه نمی کند در حالیکه دلیل لانه سازی نکردن پرنده ها نوعی رفتارشناسی پرندگان است زیرا این درخت به صورت مستمر هرس می شود.

وی ادامه داد: در ده‌ها مقاله علمی دنیا تنها از منافع این گیاه یاد شده و تاکنون هیچ گونه بیماری عمده‌ای از آن گزارش نشده است پس چگونه می تواند عامل بروز عارضه تنگی نفس باشد.

کنوکارپوس علت نیست بلکه عامل تشدیدکننده است

از سوی دیگر تنها سخنران برنامه که نظری متفاوتی نسبت به سایر سخنرانان داشت رئیس اندیشگاه سلامت معاونت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بود. وی ضمن تاکید دوباره بر غیراسیدی بودن نخستین باران‌های پاییزی، گفت: کنوکارپوس به تنهایی عامل تنگی نفس اهوازی‌ها نیست و تنگی نفس حاصل اثرات تجمعی عوامل مختلف است.

غلامرضا گودرزی تصریح کرد: با توجه به اینکه بار ناشی از مراجعه بیماران تنفسی بر دوش دانشگاه علوم پزشکی است یک کار تحقیقاتی در این زمینه انجام دادیم اما وظیفه سنجش و پایش دانه‌های گرده و اسپورقارچ‌ها بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است که باید ادامه تحقیقات را متولیان امر انجام دهند.

وی با اشاره به مطرح شدن گیاه کنوکارپوس به عنوان‌ گزینه موثر در تنگی نفس خوزستانی‌ها، افزود: در مناطقی که گیاه کنوکارپوس کشت شده و صنعت وجود داشته باشد، شاهد این آلرژی هستیم. در بصره نیز که تعداد این گیاه زیاد است، این اتفاق افتاده است.

‌رئیس اندیشگاه سلامت معاونت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: این گیاه می‌تواند در زمینه عارضه تنفسی نقش داشته باشد و آلاینده‌ها این مساله را تشدید می‌کنند. ما نقش صنایع و خودروها را تبرئه نمی‌کنیم اما این عوامل اثر تشدیدکننده دارند. همچنین طبق تحقیقاتی که در یکی از کشورها انجام شد، آلاینده‌های صنعت نفت و گاز و حتی خودروها می‌توانند روی گرده‌های گیاهان سوار شوند.

گودرزی بیان کرد: برای حل مشکل نباید موضع‌گیری داشته باشیم اما باید واقعیات را بپذیریم. سال 92 پس از بروز تنگی تنفس در پی بارندگی در اهواز و دیگر شهرهای خوزستان، سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که باران اسیدی بوده است اما طبق علائم بیماران، باران اسیدی نبود. در پی عدم اقناع سازمان حفاظت محیط زیست ناچار شدیم آنالیز کاملی از آب باران را انجام دهیم و ثابت کردیم که باران اهواز اسیدی نیست.

وی تصریح کرد: به طور کلی آسم در همه جای کشور در فصل پاییز بیشتر می‌شود اما اگر پدیده باران شدید، طوفان و رعد و برق رخ دهد و ایریتنت‌ها (Irritants) هم وجود داشته باشند این مساله شدت می‌یابد. گازهایی که از صنایع فولاد، گاز و پتروشیمی وارد هوا می‌شوند و همچنین دسته دیگر آلرژن‌ها مانند اسپورهای قارچی و دانه‌های گرده، جزو ایریتنت‌ها هستند. اهواز یک شهر صنعتی است و کسانی که در اهواز زندگی می‌کنند، ایریتنت‌ها به تدریج آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

رئیس اندیشگاه سلامت معاونت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به اینکه حتی کسانی که در آپارتمان‌ها زندگی می‌کنند هم در زمان بارندگی دچار آلرژی شده‌اند، گفت: دانه‌های گرده هر چقدر سنگین باشند، اگر انباشتگی داشته باشند رطوبت جذب می‌کنند و با رعد و برق ریز ریز می‌شوند و به جو زمین می‌رسند. این موضوع عامل این است که افرادی که در ارتفاع بالا ساکن هستند هم دچار آلرژی می‌شوند.

گودرزی با اشاره به انجام هرس و قطع درختان کنوکارپوس در خیابان‌های اهواز برای پیشگیری از تنگی نفس بیان کرد: کنوکارپوس نباید حذف شود. این گیاه به شهر زیبایی داده است اما شهرداری هم باید تنوع‌بخشی پوشش گیاهی را انجام دهد. اگر بخش زیادی از پوشش گیاهی کنوکارپوس باشد و آفتی رخ دهد ممکن است همه این بخش پوشش گیاهی از بین برود. همچنین اگر کنوکارپوس آفتی داشته باشد و روی جمعیت تأثیر گذاشته باشد، نیز درست نیست و هر دو مورد تهدید هستند.

صلاحیت علمی بررسی دلایل آلرژی تنفسی را ندارید

با توجه به اظهارات مطرح شده در این نشست با رییس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، که مسئولیت سلامت مردم استان بر عهده آن‌ها است تماس گرفتیم. وی ضمن اظهار بی‌اطلاعی از برگزاری چنین نشستی گفت: متاسفانه دوستان به این مسئله نگاه علمی ندارد و نمی‌خواهند با واقعیات کنار بیایند. بهتر است به جای طرح چنین مباحثی بیایند با هم بحث علمی بکنیم.

دکتر ایرج نظری افزود: اگر دادگاهی هم قرار است برگزار شود تا موضوعی را تبرئه کنند باید دو طرف شاکی و متشاکی حضور پیدا کنند و نمی‌شود یک طرفه به قاضی رفت. تصمیم هرس درختان در شورای سلامت گرفته شد و کسی نگفت درخت را قطع کنید. و نگفتیم همه را هرس کنید گفتیم آن درخت‌هایی که  در این فصل گرده افشانی می‌کنند را باید هرس کرد. آن هم نه اکنون بلکه سه ماه قبل‌تر تا اصلا این گرده ایجاد نشود.

وی تصریح کرد: ما نگفتیم کسی باید کنوکارپوس را قطع کنند که حالا نیاز به چنین نشستی داشته باشد و از کنوکارپوس در مقابل نظر ما دفاع شود، بلکه ما می‌گوییم مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم داده‌اند تا معضل تنگی نفس در مردم شکل بگیرد و گرده‌های آزاد شده در این فصل در کنار سایر عوامل باعث تحریک تنفسی می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه ما اصلا موافق قطع درختان نیستیم بیان کرد: این‌ها که نمی‌توانند بگویند این بیماری چیست و تنگی نفس ریشه در چه چیزی دارد، این وظیفه ماست، آن‌ها نه پزشک هستند، نه فیزیولوژیست و اصلا صلاحیت علمی اظهار نظر درباره علت بروز گسترده تنگی نفس در میان شهروندان اهوازی را ندارند. مگر ما گفتیم که چرا کنوکارپوس کاشتید؟ چه کسی مخالف سرسبزی و طبیعت است؟

یک تلخی بی‌پایان!

چه متخصصین و اهالی نظر و چه مسئولین شهری اهواز باید بدانند داستان تنگی نفس در این 8 سال اصلا داستان جذابی برای مردم نبوده و نیست و مشکلات تنفسی در این سال‌ها خسارت‌ها و مشکلات زیادی را برای شهروندان اهوازی به وجود آورده است.

اظهارات ضد و نقیض مسئولان مدیریتی، محیط زیستی و بهداشتی در خوزستان با نظرات و مطالعات کارشناسی شده محققان و پژوهشگران محیط زیست سبب ایجاد ابهامات گسترده در ذهن مردم شده است که نشان می‌دهد مطالعات جزیره‌ای و مجادلات غیر علمی متولیان امر در این سال‌ها نه تنها ره به جایی نبرده است بلکه فضای یاس و ناامیدی را افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر بدیهی است که شکستن همه «کاسه و کوزه‌ها» بر سر این گیاه بی‌زبان مورد استقبال مسئولین شهری واقع نشود. ولی استنکاف مدیران از اجرای مصوبه شورای سلامت استان مبنی بر هرس کنوکارپوس، اصلا توجیه‌پذیر نیست و با ایجاد مجادلات عقیم رسانه‌ای و نشست‌های تبلیغاتی بار مسئولیت از دوش شهرداری اهواز برداشته نمی‌شود.

در این میان موارد دیگری همچون آلودگی فلرهای نفتی، دود ناشی از سوزاندن مراکز نیشکر،گرده‌افشانی سایر گونه‌های گیاهی مشکوک، سوزاندن لاستیک‌ها و زباله‌ها به عنوان عوامل تاثیرگذار در تشدید این بحران در جای خود باید برطرف شوند.

گزارش از علی سواری

انتهای پیام/331/ح