اصفهان| چرا چهره گنبد مسجد تاریخی شیخ لطف الله دو رنگ شد؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، بناهای تاریخی در هر شهر و دیاری یکی از مهم‌ترین اجزای تاریخ آن شهر به شمار می‌رود و علاوه بر این موضوع وجود بنای تاریخی جذاب در هر جایی می‌تواند سبب جذب گردشگر خارجی و داخلی شود.

شهر و استان اصفهان نیز از این قائده مستثنی نیست و استان اصفهان هم اکنون یکی از شهرهای مشهور جهان در میراث تاریخی و کهن به شمار می‌رود به نوعی که آن را نصف‌جهان هم نامیده‌اند، هر یک از بناهای شهر اصفهان جذابیت و حتی خاصیت خود را دارند.

یکی از بناهایی که در قلب اصفهان می‌درخشد و گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند بنای تاریخی مسجد شیخ لطف‌الله است، بنایی که چه از نظر معماری درونی و چه از نظر معماری بیرونی یکی از شاهکارهای دوره صفوی و شاه عباس به شمار می‌رود.

تاریخ نویسان عنوان می‌کنند که این بنا به نوعی مسجد خانوادگی شاه عباس به شمار می‌رفته و به همین دلیل معماری منحصر به فردی را در موارد مختلف در خود جای داده، اما یکی از مهم‌ترین و چشم نوازترین قسمت معماری این بنا گنبد آن است، گنبدی که از چندین لایه تشکیل شده و در لایه بیرونی خود یک گنبد فیروزه‌ای بسیار زیبا را دارد که به نوعی خود می‌تواند نمادی از نصف جهان باشد.

در سال‌های اخیر کارشناسان بناهای سنتی ترک بزرگی را در 3 لایه از این گنبد مشاهده کردند و بر همین اساس میراث فرهنگی تصمیم بر مرمت گنبد زیبای این بنای تاریخی گرفت، چندی پیش بود که پس از چندین سال انتظار بالاخره خبر باز شدن داربست‌ها از روی گنبد فیروزه‌ای مسجد در رسانه‌ها منتشر شد.

اما نکته قابل توجه پس از برداشته شدن داربست اختلاف رنگی بود که در قسمت مرمت شده و قسمت قدیمی گنبد مشاهده می‌شود و به نوعی شاید گنبد فیروزه‌ای و بسیار زیبای مسجد شیخ لطف‌الله دیگر آن جذابیت گذشته خود را ندارد و نه تنها جذاب بلکه به نوعی دافعه هم دارد.

تمیزی دلیل تغییر رنگ در گنبد مسجد شیخ لطف‌الله

این مسئله این روزها نقل محافل میراثی نه تنها در اصفهان بلکه در میان بزرگان حوزه میراث در کشور شده، البته برخی کارشناسان این مرمت را تایید و برخی از آن‌ها آن را یک ویرانی برای مسجد شیخ لطف‌الله می‌دانند، فریبا خطابخش مدیر پایگاه میراث جهانی میدان نقش‌جهان در گفت‌وگو با تسنیم در ارتباط با این موضوع اظهار داشت: گنبد مسجد شیخ لطف‌الله تغییر رنگ پیدا نکرده بلکه گنبد تمیز شده است.

وی افزود: نباید روی این مسئله عنوان تغییر رنگ گذاشت، در واقع گنبد مسجد شیخ لطف‌الله پس از مرمت در زمان پهلوی اول دیگر کار مرمتی صورت نگرفته بود و در قسمتی از گنبد که مشکلاتی پیش آمد و کاشی‌ها ریزش پیدا کرد گفته شد گنبد طبله کرده و احتمال ریختن کامل آن است.

مدیر پایگاه میراث جهانی میدان نقش‌جهان خاطرنشان کرد: گنبد هیچ زمان از نزدیک مورد بررسی قرار نگرفته بود و پس از بررسی‌ها و بالا بردن داربست‌ها مشخص شد که بندهای کاشی‌ها به صورت کامل از بین رفته است، ابتدا فکر می‌کردیم با بندکشی کاشی‌ها به حالت اول خود بازگردند اما پس از بررسی بیشتر شاهد این بودیم که کاشی گنبد از بستر جدا شده است.

وی تصریح کرد: دلیل اینکه ریزش نگرده بود این بود که ارتفاع کاشی زیاد بود و این کاشی‌ها روی هم سنگینی می‌کردند و با توجه به اینکه برف و باران سنگینی هم نیامده بود این کاشی‌ها حالت خود را از دست نداده بودند، اعتباری برای مرمت گنبد تخصیص یافت و گنبد اسکن لیزر شد و کار مرمت آغاز گردید.

خطابخش بیان کرد: همان کاشی‌های قدیمی پیاده و اسید زدایی و پاکسازی شد و مجدد سر جای خود بازگرداندیم و زیرسازی نیز به صورت کامل صورت گرفت و کاشی‌ها سر جای اصلی خود قرار گرفت، یکی از بهترین‌ استادکارهای استان نیز روی این پروژه کار کردند.

وی گفت: بر اساس اسکن لیزر صورت گرفته همه کاشی‌ها روی قالب چیده شد و هر کدام از این قالب‌ها به پارچه‌های مختلفی تقسیم شد و روی گنبد نصب شد، در مرحله پایانی نیاز است تا یک دوغ‌آب گچ روی کاشی‌ها داده شود و یک پاسکازی کامل صورت گرفت.

مدیر پایگاه میراث جهانی میدان نقش‌جهان اظهار داشت: 2 خطی که مشخص شده به دلیل این است که هنوز به صورت کامل کار نشده و کاشی‌ها از بستر جداست و مجبور شدیم به دلیل کمبود بودجه 2 لبه را گچ بگیریم تا کاشی نریزد، قسمت روشن‌تر مسجد مرمت و پاکسازی شده است.

98 درصد کاشی‌های گنبد تغییر سر جای خود بازگشتند

وی افزود: گچ‌هایی که در سال 1314 کار شده از بین رفته بود و در حال حاضر پاکسازی شده و مسئله اصلی کاشی‌هایی است که از 98 درصد از همان کاشی‌های گذشته استفاده شده است، 2 درصدی هم که کاشی نو استفاده شد جاهایی بود که کاشی ریزش پیدا کرده بود.

پیش از تخریب کامل مرمت همه گنبد باید صورت گیرد

سوالی که در این میان برای دوست‌داران بناهای تاریخی پیش می‌آید این است که چه بلایی سر دیگر قسمت‌های گنبد می‌آید و آیا دیگر قسمت‌های گنبد مسجد شیخ‌ لطف‌الله نیز مرمت می‌شود، خطابخش درباره این موضوع خاطرنشان کرد: آجرها و کاشی‌ها به صورت کامل پاکسازی شده و اگر تزیینات نقاشی یک بنا را هم پاکسازی و مرمت کنید همینگونه است و در جاهای مرمت شده و غیر مرمت شده تفاوت‌ها مشخص است، اعتبار اگر تخصیص پیدا کند دیگر جاهای گنبد نیز مرمت می‌شود.

وی تصریح کرد: گنبد مسجد شیخ لطف‌الله با گنبد مسجد امام متفاوت است و باید به صورت 8 بخش صورت گیرد که یک قسمت آن کار شده و 100 درصد باید مرمت شود زیرا دیگر قسمت‌ها نیز در خطر است.

مدیر پایگاه میراث جهانی میدان نقش‌جهان بیان کرد: اینکه تغییر رنگ در رسانه‌ها مطرح شده بنده مخالفم و این تغییر رنگ و شفافیت بیشتر به دلیل پاکسازی است.

در روزهای گذشته رسانه‌های مختلف نظرات مختلفی را از کارشناسان درباره این موضوع منتشر کردند و به نوعی شاید در لحظه نخست حرف همه کارشناسان قانع کننده باشد. اما نکته‌ای که باید بر آن تاکید کرد لزوم توجه به بودجه مرمت میراث فرهنگی است تا باری دیگر شاهد اقدامی در دقیقه 90 نباشیم و بتوانیم به نحوی بهتر از میراث گذشتگانمان مراقبت و به نسل آینده تحویل دهیم.

انتهای پیام/ 168/ز