روزگار ناخوش فرشبافان در آذربایجان شرقی / مردمی که با پناه به دار قالی زندگی خود را می‌چرخاندند
هنر، صنعت فرش علی‌رغم ظرفیت فوق‌العاده اقتصادی و تجاری، اما این روزها گره به کارش افتاده و نمی‌تواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد و نیازمند یاری مسئولان است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم ازتبریز، وقتی سخن از هنرهای دستی آذربایجان به میان می‌آید، هنر فرش مثل ستاره‌ای می‌درخشد، رنگ و بافت و تنوع طرح‌های فرش تبریز روشنایی بخش هر چشمی است.
روزی روزگاری، صادرات فرش دستباف، حرف اول را بعد از نفت در ایران به ویژه خطه آذربایجان می‌زد و سهم عمده‌ای در اشتغال زایی داشت، در بیشتر روستاها و حتی شهرهای استان آذربایجان شرقی، مردم با پناه بردن به دار قالی، زندگی خود را می‌چرخاندند، اما گویا صنعت فرش، یارای آن را ندارد که گلیم خود را در وضعیت کنونی از آب بیرون بکشد و نیازمند یاری مسئولان است.
طراحی و بافت فرش، هنری است که از ذوق و خلاقیت طراحان فرش نشأت می‌گیرد، به نظر می‌آید یک چالش مهم در این حوزه، موازی کاری چند دستگاه است که باعث شده هنرمندان آنگونه که باید به نتیجه نرسند.
باید واقع بینانه به هنر فرش نگاه کرد، چرا که با رونق دوباره این هنر ـ صنعت آذربایجان، می‌توان در حوزه اقتصاد نقش مهمی ایفا کند.
عمده مشکلات هنر - صنعت فرش در آذربایجان شرقی
استاد دانشگاه هنر تبریز، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم ابراز داشت: از زمان صفوی تاکنون که کمال‌الدین بهزاد که به عنوان رئیس کتابخانه سلطنتی منصوب شد، طراحی قالی جزو زیر‌مجموعه تولیدات هنری دربار بود، تبریز، بنیان هنری دارد و اثر آن را امروز هم مشاهده می‌کنیم و ریشه دار در تاریخ دارد.
علی وندشعاری اظهار داشت: تعداد هنرمندان صاحب سبک تبریز در طراحی فرش با کل هنرمندان کشور برابری می‌کند.
وی همچنین با اشاره به تأثیر گسترش فرش‌های ماشینی در بعد هنری طراحی فرش تصریح کرد: ما ابزار را مخالف حوزه هنر نمی‌بینیم، در زمان صفوی روی کاغذ پوستی با گرد زغال طراحی می‌شد اما امروز با وجود ابزارهای مختلف، شاید طراحی آن طرح‌ها اتفاق نمی‌افتد.
این استاد دانشگاه هنر افزود: تحولاتی که در حوزه نظام آکادمیک فرش صورت گرفته، هنرمندان بیشتر به سوی طراحی فرش ماشینی سوق داده شده‌اند.
وندشعاری در بخش دیگری گفت: نظام آموزش عالی، مواد و صادرات و عدم تخصص‌گرایی در مدیریت فرش از عمده مشکلات این هنر صنعت است، در گذشته مدیر هنرمند متعهد متخصص نداشتیم، اما با گذشت بیش از 40 سال، به حد کافی دارای نیروی انسانی متخصص هستیم.
رئیس دانشکده فرش دانشگاه هنر تبریز با اشاره به اینکه آینده فرش از دانشگاه هنر می‌گذرد، اذعان داشت: در طول 25 سال که رشته فرش به صورت آکادمیک تدریس می‌شود، بازخورد آن را در فرش ماشینی دیدیم و دانشجویان در حین تحصیل با بازار فرش دستبافت همکاری دارند.
وام خرید فرش دستبافت به مردم پرداخت شود
طراح و تولیدکننده فرش نیز به خبرنگار تسنیم گفت: فرش در خون ایرانی است و کمتر فردی را می‌توان در بین ترک زبان‌ها پیدا کرد که با فرش بیگانه باشد.
فرهاد نامی افزود: باید از این هنر پاسداری کرد، امروز نیاز است جوانان با علاقه به میدان آمده و از این هنر حفاظت کنند.
وی با اشاره به اینکه طراحی فرش، به بافت ارزش می‌دهد، خاطرنشان کرد: طراحی فرش به صورت استادی و شاگردی بوده و یا به صورت ارثی به بسیاری رسیده است، امروز کسی به صورت آزاد این هنر را ادامه نمی‌دهد، باید بین دانشگاه و بازار، پیوندی ایجاد شود تا بین تجربه و علم رابطه‌ای برقرار شود.
به گفته این طراح فرش، طراحی علاوه بر خلاقیت فردی، نیازمند پشتکار و استعداد و تمرین است، اما با گسترش فرش ماشینی، بسیاری از هنرمندان به این سمت سوق پیدا کرده‌اند.
نامی تاکید کرد: در هر حوزه طراحی و تولید فرش کوتاهی شود، این هنر صنعت با مشکل روبه‌رو می‌شود، براین اساس، امروز جایگاه فرش ایران در دنیا از دست رفته است.
وی در بخش دیگری از عدم نظارت بر صنوف فرش انتقاد کرد و گفت: عدم نظارت به گونه‌ای شده که صنف‌های مختلف در کار یکدیگر دخالت می‌کنند و این باعث بر هم زدن بافت‌ها شده و طرح فرش تبریز در شهرهای دیگر بافته می‌شود.
این طراح فرش پیشنهاد کرد وام خرید فرش دستبافت به مردم داده شود تا چرخه تولید فعال شود.
بازار هدف فرش ایران شناسایی نشده است
همچنین طراح و کارآفرین فرش در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، تصریح کرد: حال فرش و طراحی فرش خوب نیست، این هنر مهجور واقع شده است.
محمد قصری هنر طراحی را مکمل فرش دانست و افزود: هنرمند مستعمره بازار شده و با چشم خوبی به هنرمند نگاه نشده و قانون کپی رایت رعایت نمی‌شود.
وی تاکید کرد: تجار از طرح‌های تازه بازارهای جهانی اطلاع کافی ندارند، باید از طرح‌های مدرن آگاهی پیدا کرده و بازار هدف خود را شناسایی کنیم تا طبق سلیقه آن‌ها طراحی و تولید کنیم.
این طراح فرش با اشاره به اینکه جایگاه جهانی خود را در بازار دنیا از دست داده‌ایم، ادامه داد: مجتمع‌های قالی بافی گذشته از بین رفتند و به تک بافی روی آورده شد و امروز براین اساس، تاجر فرش نیز بازار هدف خود را نمی‌شناسند.
قصری با بیان اینکه در حوزه سخنرانی حرف‌های خوبی زده می‌شود، اما کاش در حوزه عمل نیز به این خوبی اقدام شود، تصریح کرد: مرکز ملی فرش می‌تواند فرش خریداری کرده و نسبت به صادرات آن اقدام کند، باید روی فرش دستبافت فرهنگ سازی شود، اما در این حوزه، حتی تبلیغی صورت نمی‌گیرد.
ضرورت اجرای برخی طرح‌های حمایتی از سوی دولت
با توجه به جایگاه سوق الجیشی خطه آذربایجان شرقی و قرار گرفتن در مسیر جاده بین‌‌المللی و به تبع آن حضور گردشگران خارجی به این شهر، به نظر می‌رسد مسئولان را باید به این فکر بیندازد که فرش تبریز را به بهترین شکل ممکن به گردشگران و تجار معرفی کنند.
دولت با اجرای برخی طرح‌های حمایتی مثل خرید تضمینی فرش، تسهیل تأمین مواد اولیه، ارائه تسهیلات برای رونق کار را به فرش بافان ارائه دهد، رغبت بیشتری در کار تولید و اشتغال ایجاد خواهد شد.
تولید فرش دستباف دارای مشکلات فراوانی است اما نباید مشکلات قالیبافان را به این دولت و آن دولت سپرد، چرا که در صورت توجه مسئولان، فارغ از هر دولتی، می‌توان از این صنعت برای توسعه و رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای جوانان بهره برد.
گزارش: بیت اله احمدی
انتهای پیام/ش
