برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و تاجیکستان؛ مهم‌ترین حوزه‌های همکاری اقتصادی دو کشور کدام‌اند؟
با برگزاری سیزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و تاجیکستان، بازگشت به حوزه‌های کلیدی مناسبات اقتصادی و تجاری پیشین دو کشور و شناسایی زمینه‌های جدید ضروری به نظر می‌رسد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، صبح امروز سیزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و تاجیکستان با حضور رضا اردکانیان وزیر نیرو، عثمانعلی عثمان زاده وزیر انرژی و ذخایر آبی تاجیکستان، نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در جمهوری اسلامی ایران و شماری از مقامات دولتی و فعالین اقتصادی ایران و تاجیکستان در محل وزارت نیرو آغاز به کار کرد. انتظار می‌روند با توجه به روند بهبود روابط سیاسی دو کشور از ابتدای سال 2019، مناسبات اقتصادی و تجاری نیز به سطح سابق بازگشته و شاهد توسعه آن در ابعاد گوناگون باشیم. اجلاس پیشین کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور آبان ماه سال 96 در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شده بود. در این گزارش مهم‌ترین حوزه‌ها و محورهای روابط اقتصادی و تجاری ایران و تاجیکستان را مورد اشاره قرار می‌دهیم.
حوزه آب و نیرو
جمهوری تاجیکستان یکی از پرآب‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شود. این کشور همچنین از جمله کشورهای بالادست در آسیای مرکزی است که تقریبا نیمی از آب منطقه از کوهستان‌های این کشور سرچشمه می‌گیرد. این موضوع سبب شده تا چه در دوره اتحاد جماهیر شوروی و چه در دوران پس از استقلال، اهتمام ویژه‌ای نسبت به این حوزه در این جمهوری آسیای مرکزی صورت بگیرد. احداث سد و مدیریت منابع آبی، تاسیس صنایع نیازمند به آب و تولید انرژی از آب در قالب نیروگاه‌های برق‌آبی (هیدروالکتریک) از جمله این اقدامات بوده‌اند. در این زمینه، تهران و دوشنبه همکاری‌های سازنده و بسیار سودآوری را در گذشته با یکدیگر به اتمام رسانده‌اند.
بارزترین پروژه‌ای که در این زمینه به اتمام رسیده و تحسین مقامات تاجیک و حتی شرکت‌های بین‌المللی را برانگیخته است، پروژه سد و نیروگاه «سنگ توده 2» می‌باشد. این پروژه در سال 1385 توسط شرکت «سنگاب»، از زیرمجموعه‌های شرکت فراب با بودجه‌ای بالغ بر 320 میلیون دلار احداث شد. فاز نخست این نیروگاه در سال 1390 با حضور محمود احمدی‌نژاد و امامعلی رحمان افتتاح شد. فاز دوم آن نیز به صورت ویدئو کنفرانس و با حضور حسن روحانی در سال 1393 انجام گرفت. پروژه دیگری که در شهر دوشنبه انجام گرفت، ایستگاه تصفیه آب پایتخت تاجیکستان بود که توسط شرکت ایرانی «شیمبر» به اجرا در آمد و تحسین شهردار دوشنبه را نیز برانگیخت. همچنین در پروژه بزرگ نیروگاه راغون نیز شماری از شرکت‌ها و تکنیسین‌های ایرانی همچنان حضور دارند و مشغول ارائه خدمات فنی هستند. اکنون که مناسبات دو کشور در حال بهبود است، فضای مناسبی برای تعریف پروژه‌های جدید در این حوزه به وجود آمده است.
صنایع راه و ساختمان
یکی از حوزه‌های دیگری از اقتصاد ایران که برای تاجیکستان و البته دیگر جمهوری‌های آسیای مرکزی جذابیت قابل توجهی دارد، خدمات فنی باکیفیت و ارزان ایرانی است. بارزترین نمونه این خدمات در حوزه ساخت و ساز راه و ساختمان صورت گرفته است. تجربه همکاری‌های دو کشور نیز نشان از ماهیت استراتژیک این مساله دارد. در سال 1385 یک قرارداد مهم برای احداث تونل 5 کیلومتری «انزاب» که «استقلال» نیز خوانده می‌شود بین ایران و تاجیکستان به امضا رسید. اهمیت راهبردی این تونل که در مسیر دوشنبه به خجند احداث شده بود، اتصال شمال و مرکز تاجیکستان در فصل سرما، با توجه به بارش برف سنگین در مناطق کوهستانی بود. در مهرماه سال جاری نیز توافق دیگری برای مرمت و بازسازی این پروژه با بودجه‌ای بالغ بر 10.5 میلیون دلار توسط طرف ایرانی انجام گرفت. در کنار این موضوع پیش از این شرکت‌های ایرانی خدمات دیگری را در این حوزه در تاجیکستان به اجرا رسانده بودند که از جمله آن‌ها می‌توان به توافق پیرامون احداث تونل چهار مغزک و یا طراحی و ساخت سه مجموعه مسکونی 16 طبقه در دوشنبه اشاره کرد. اکنون می‌توان مجددا پروژه احداث بزرگراه متصل‌کننده 3 کشور فارسی زبان، که ایران را از مسیر شمال افغانستان به تاجیکستان متصل می‌سازد دوباره در دستور کار قرار داد.
ترانزیت و گزینه کلیدی چابهار
یکی از مسائل اصلی تاجیکستان و کشورهای آسیای مرکزی عدم دسترسی به آب‌های آزاد به منظور صادر و یا وارد کردن محصولات مورد نیاز است. از این منظر اصطلاحا به این کشورها «محصور در خشکی (Land lock)» می‌گویند. ایران در حال حاضر با بهره‌مندی از یک ژئوپلیتیک منحصر به فرد می‌تواند کوتاه‌ترین مسیر به آب‌های آزاد را از طریق بندر چابهار و استفاده از کریدور بین‌المللی شمال- جنوب به تاجیکستان ارائه دهد. پیش‌تر نیز جمهوری اسلامی ایران با ارائه این امتیاز، پیشنهاد ساخت انبار و تاسیسات مورد نیاز تاجیکستان در بندر چابهار را به مقامات وزارت حمل و نقل این کشور ارائه کرده بود. رئیس‌جمهور تاجیکستان نیز در دیدار با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند بر این موضوع تاکید کرده و اظهار داشته بود تاجیکستان تمایل به استفاده از این مسیر را دارد.
بازار مشترک محصولات تاجیکستان و احیاء صنایع نساجی ایران
تاجیکستان در زمینه تولید برخی محصولات صنعتی و موارد پرکاربرد همچون برخی فلزات مانند مس، روی و سرب تولید قابل توجهی دارد. همچنین در زمینه تولید آلومینیوم نیز این کشور جزو تولیدکنندگان پیش‌رو محسوب می‌شوند. اگرچه این محصولات همگی در جمهوری اسلامی ایران نیز وجود داشته و تولید می‌شوند، لکن، یافتن بازاری برای محصولات باکیفیت تاجیک در تهران می‌تواند موجب ایجاد یک بازار مشترک و مدیریت قیمت جهانی این محصولات را نتیجه دهد. علاوه بر این، در حوزه صنایع نساجی و به ویژه تولید پنبه نیز تاجیکستان یکی از کشورهای پیش‌رو محسوب می‌شود. احیاء صنعت نساجی ایران در پرتو وارد کردن مواد مورد نیاز از تاجیکستان محور دیگری است که می‌تواند مورد توجه دو کشور قرار بگیرد.
ایران مقصد بالقوه کارگران تاجیک
یکی از موضوعات بسیار مهم و کلیدی برای تاجیکستان مساله کارگران مهاجر این کشور در روسیه است. این کارگران اگرچه در شرایط دشواری به سر می‌برند، اما بخش مهمی از تولید ناخالص ملی تاجیکستان را بر عهده دارند. طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای متنوع‌سازی حضور این کارگران در مقاصدی غیر از روسیه صورت گرفته است. تجربه عربستان سعودی و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس موفق نبود و در حوزه کشورهای اروپایی نیز شرایط دشواری وجود داشت. اکنون ترکیه تنها مسیر محدود برای کارگران تاجیک غیر از روسیه و قزاقستان است. جمهوری اسلامی ایران اگرچه در حال حاضر در وضعیت اقتصادی مطلوبی به سر نمی‌برد، اما می‌توان با یک برنامه‌ریزی منسجم و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در حوزه‌های منافع متقابل دو کشور، شرایط حضور کارگران تاجیک در ایران را فراهم آورد. به ویژه با توجه به تجربه طولانی‌مدت جمهوری اسلامی ایران در پذیرش چند میلیون مهاجر از افغانستان و عراق، می‌توان به این موضوع در آینده‌ای نه چندان دور جامه عمل پوشانید. طبیعتا ایران با توجه به اشتراکات فرهنگی و هزینه‌های پایین زندگی مسیر مناسب‌تری برای کارگران تاجیک خواهد بود.
انتهای پیام/
