یک آیین‌نامه و هزاران جنجال
دستورالعمل تازه نظارت بر نمایش‌ها اختلافات قدیمی انجمن هنرهای نمایشی و خانه تئاتر را بار دیگر روشن کرده است، اختلافاتی که ناشی از فقدان ذهنیتی صنفی در تئاتر است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، پس از ابلاغ آیین‌نامه تازه در حوزه ممیزی تئاتر، برخی از بندهای این آیین‌نامه مورد جدال قرار می‌گیرد. آیین‌نامه‌ای که برخلاف امر مرسوم، یعنی تصویب در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، توسط وزیر ارشاد ابلاغ می‌شود. بسیاری از هنرمندان به آنچه ابلاغ شده بود ایراد می‌گیرند تا جایی که وزارت ارشاد اعلام می‌کند تا اطلاع ثانوی این شیوه‌نامه جدید برای نظارت آثار و البته تأیید صلاحیت هنرمند تئاتر مسکوت می‌ماند؛ با این حال این خبر نیز موجب فروکش کردن اعتراضات نمی‌شود. بخشی از این اعتراضات به بدنه پیشکسوت تئاتر بازمی‌گشت که مدعی بود برای نوشتن چنین شیوه‌‌نامه‌ای باید گروهی از پیشکسوتان دخالت فکری می‌کردند. از همین رو، کانون کارگردانان خانه تئاتر اقدام به انتشار بیانیه‌ای به خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و برخی مدیران فرهنگی می‌کنند. این بیانیه که درباب مشکلات و نارسایی‌های موجود در "دستورالعمل نحوه‌ی صدور پروانه نمایش" است حاوی نکات مهمی درباره مشکلات حقوقی این آیین‌نامه است. برخی مسائل از جمله لحاظ نشدن حقوق مترجمان و نویسندگان، عدم‌نقش دولت در صدور پروانه و مسئولیت‌ناپذیری دولت در پایبندی به تعهداتش و یا زوج بودن اعضای شورای مرکزی نظارت که موجب رأی برابر می‌شود، نکات قابل‌توجهی است که نشان از بررسی دقیق حقوقی شیوه‌نامه تازه است؛ اما یک پاراگراف در این نامه جنجالی می‌شود.
در بند دوم این نامه نوشته شده است «از سوی دیگر احتساب انجمن هنرهای نمایشی به‌عنوان صنوف رسمی، از نظر کانون کارگردانان دارای وجاهت نیست. تشکیلات انجمن هنرهای نمایشی وابستگی کاملی به دولت دارد و ارکان اصلی آن انتصابی بوده، توزیع منابع در آن با تصمیم و نظر مدیران دولتی انجام می‌شود. از طرف دیگر خود همین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طرح حذف این موسسه را تصویب کرده و ان‌شاالله حذف آن که می‌تواند توأم با شکل‌گیری تشکیلات صنفی حقیقی و غیروابسته‌ی هنرمندان تئاتر هر شهر و استان باشد، نزدیک است. بنابراین کانون کارگردانان تئاتر مگر در صورت عدم‌وجود خانه‌های تئاتر در شهرستان‌ها و استانها و تا تشکیل خانه‌های تئاتر در آن‌ها یا دیگر تشکیلات مستقل صنفی، با تعیین صلاحیت توسط این انجمن موافق نیست.»
این بند موجب فوران کردن اختلافات قدیمی میان دو مؤسسه فرهنگی و هنری می‌شود. خانه تئاتر یک مؤسسه فرهنگی و هنری به نام ایرج راد است که در دوران اصلاحات به پیشنهاد وزیر فرهنگ وقت تشکیل می‌شود. رویه عجیب تشکیل خانه تئاتر موجب می‌شود این مؤسسه تا به امروز یک صنف به معنای حقوقیش نباشد؛ کما اینکه در تمام این سال‌ها ایرج راد و هیأت مدیره نسبتاً ثابتش مدعی صنف بودن خانه تئاتر بودند تا آنکه راد در برنامه تلویزیونی شب تئاتر اعتراف می‌کند که خانه تئاتر صنف نیست.
در سوی دیگر، پس از انحلال انجمن نمایش توسط حسین پارسایی، حسین مسافرآستانه به همراهی مرحوم کشن فلاح اقدام به تأسیس مؤسسه فرهنگی و هنری انجمن هنرهای نمایشی می‌کند تا بنای فروریخته را به شکل دیگری سرپا کنند. مؤسسه به گلوگاه مالی اداره کلی هنرهای نمایشی بدل می‌شود و اختلافات نیز گویی از همین نقطه شروع می‌شود.
از همین رو، اعضای استانی انجمن هنرهای نمایشی اقدام به انتشار پاسخی به این نامه و خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌کنند. همان وزیری که دستور ادغام و انحلال انجمن‌ها را داده بود. این مسأله در بند جدلی فوق نیز دیده می‌شود « از طرف دیگر خود همین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، طرح حذف این موسسه را تصویب کرده و ان‌شاالله حذف آن که می‌تواند توأم با شکل‌گیری تشکیلات صنفی حقیقی و غیروابسته‌ی هنرمندان تئاتر هر شهر و استان باشد.»
در بیانیه انجمن آمده است تشکلی که این نامه را برای شما نوشته است، وابسته به " خانه تئاتر " است. این خانه علیرغم ادعای خودشان، هیچ گونه حقی ندارد در مورد تئاتر ایران صحبت کند. این خانه "شاید" بتواند "خانه تئاتر تهران" باشد؛ که این نیز بسته به میزان وجاهت و مقبولیتی دارد که این تشکل میان هنرمندان محترم تئاتر تهران دارد. ما از گوشه گوشه ایران زمین تنها از زبان دبیر کنونی این کانون در خبرگزاری ها خوانده ایم که : «یکی از مشکلاتِ عمدهٔ خانة تئاتر، عدم مقبولیت و مشروعیتش، شاید حتی بیش از همه دیگران، از سوی جامعه تئاتر است، که مانع این شده که بتواند تأثیری متناسب بگذارد.» (گیاهچی/تسنیم/ دوم خردادماه 97)
مجید گیاهچی از اعضای هیأت‌مدیره خانه تئاتر است که در نگارش نامه مورد جدال نقش داشته است. البته در نامه انجمن هنرهای نمایشی درباره وضعیت انتصابی، آمده است که «انجمن هنرهای نمایشی سراسر کشور در همه استانها از دل انتخابات آزاد و از طریق گروه‌های ثبت شده رسمی در سامانه ثبت گروه های نمایشی اداره کل هنرهای نمایشی که یکی از مهمترین اقدامات تئاتری در چهل سال گذشته است، انتخاب شده‌اند.»
همچنین انجمن درباره حمایت دولتی از وزارت ارشاد خواسته است «حمایت مالی وزارت ارشاد از خانه تئاتر را در چند سال گذشته و نیز انجمن هنرهای نمایشی استان ها رسما و مکتوب به اطلاع همگان برسانند.» البته سال گذشته در ردیف بودجه‌های تئاتر کشور، مبلغ 2میلیارد تومان به خانه تئاتر اختصاص یافته بود که طبق شواهد بخش اعظم آن تأمین شده است.
در نامه انجمن از وزیر ارشاد پرسیده شده است که «کانون کارگردانان خانه تئاتر چند نفر است ؟» طبق اطلاعات موجود کانون کارگردانان خانه تئاتر حدود 320 عضو دارد. در دهمین انتخابات برای مشخص شدن اعضای هیأت مدیره که در مرداد 98برگزارشد نتایج زیر حاصل شده است:
کل آرا:59 رای(18/5درصد کل اعضا)
1/شهرام گیل آبادی:41رای(13درصد از رای کل اعضای کانون)
2/محودرضارحیمی:31رای(9/7درصد از رای کل اعضای کانون)
3/مجید گیاهچی:28رای(8/8درصد ازرای کل اعضای کانون)
4/آرش دادگر:26رای(8/2درصد ازرای کل اعضای کانون)
5/هادی عامل هاشمی:22رای(6/9درصد ازرای کل اعضای کانون)
6/هوشنگ توکلی:20رای(6/3درصد ازرای کل اعضای کانون)
7/مریم کاظمی واحسان حاجی پور:19رای(6درصدازرای کل اعضای کانون)
فارغ از اینکه مدیر عامل فعلی خانه تئاتر به عنوان رییس هیأت مدیره کانون کارگردانان حضور دارد و از مسائل مالی نیز با خبر بوده است، تأثیرگذاری حداقلی بر جمعیت کثیری از هنرمندان است.
طبق آیین‌نامه تأسیس شعب استانی انجمن‌های هنرهای نمایشی هر استان هئیت‌مدیره‌ای متشکل از گروه‌های پروانه‌دار دارد. افراد حق شرکت در انتخابات دارند و می‌توانند به عنوان کاندید و رای دهنده در انتخابات شرکت کنند. برای مثال در کرمانشاه 2 گروه الف و 4 گروه ب و 13 گروه ج وجود دارد که مجموعاً 111 نفر حق رای دارند. در کل کشور بیش از 350 گروه در انجمن‌های نمایشی ثبت شده‌اند.
آنچه مشخص است می‌توان ردپای برخی افراد از خانه تئاتر در نگارش شیوه‌نامه نظارت جدید را یافت. پیش از تصویب این شیوه‌نامه، پیش‌نویس آن برای برخی از هنرمندان ارسال شده است و ردپای برخی موارد آن در صحبت‌های شورای مشورتی دیده می‌شود. کما اینکه داستان ادغام یا انحلال انجمن‌ها نیز در پاره‌ای از ابهام قرار دارد. آنچه مشهود است سطح اختلافات در بدنه تئاتری بدون صنف و تمایل به در دست گرفتن امور توسط گروه‌های مختلف است که مانع از پدید آمدن صنف به معنای واقعی کلمه شده است.
انتهای پیام/
