گزارش| آیا ترکیه بعد از برگزیت هم به اروپا مشتاق است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شاید حتی با وجود برگزاری رفراندوم برگزیت هم کسی فکرش را نمی‌کرد که این طرح اجرایی شود و روزی فرا برسد که پرچم‌های انگلیس را از تمام ارگان‌ها و نهادهای زیرمجموعه اتحادیه اروپا گردآوری کنند و برای انگلیس، ترانه خداحافظی نواخته شود. اما این اتفاق روی داد و واقعاً خروج انگلیس از اتحادیه اروپا رقم خورد. حالا قدم در دورانی نهاده‌ایم که در آن، روباه پیر دوران استعمار، یکی از اعضای اتحادیه اروپا نیست.

آیا اتحادیه فرو می‌پاشد؟

یکی از کشورهایی که کارشناسان و تحلیلگران آن بارها در مورد برگزیت اظهار نظر کردند، ترکیه است.

کم نیستند شمار کارشناسانی که معتقدند با جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا، دوران جدیدی رقم خورده و ترکیه نیز نباید نشان دهد که برای ورود به این اتحادیه در آستانه فروپاشی، از خود اشتیاقی نشان دهد. اما آیا واقعاً چنین است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: با آن که انگلیس از اتحادیه بیرون رفته اما هنوز هم ساختار سیاسی، اقتصادی، حقوقی، پول واحد، نگرش شینگنی به مرزها و اجزای امنیتی و تجاری سرجایش است.

با آن که در سالیان اخیر، آمریکا نگرش تندی نسبت به اتحادیه اروپا داشته اما اروپا، دست کم در حوزه‌های اقتصادی و ارتباطی، دچار تشتت جدی نشده است. در نتیجه ترکیه نیز نه تنها به شکل جدی بر روی سناریوی پر از ترس و واهمه انحلال اتحادیه نمی‌اندیشد، بلکه بنا به دلایل بسیار، همچنان خواهان ورود و تکمیل روند عضویت است.

روابط ترکیه و اروپا

در نظر داشته باشیم، انگلیس یعنی نخستین کشوری که از اتحادیه اروپا خداحافظی کرده، همان کشوری است که نخست وزیر اسبق آن رسماً اعلام کرد: ترکیه تا سال 3000 میلادی هم عضو اتحادیه نخواهد شد. اما حالا این کشور عضو اتحادیه نیست و روابط ترکیه با اعضایی همچون آلمان، مجارستان، رومانی و چند کشور اروپایی بهتر شده است. البته به موازات ارتقای سطح روابط با این کشورها، مسائل و مشکلات جدیدی در روابط ترکیه با هلند، یونان و فرانسه به وجود آمده است.

توجه به اظهار نظر مقامات اروپایی منتقد اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که اغلب این انتقادات دو طیف متفاوت دراد:

1.انتقادات تند سران احزاب ملی گرا و راست افراطی از ترکیه.

2.طیف دیگری از انتقادات در چارچوب گزارش‌های انتقادی از سیستم حقوقی، سیاسی و اقتصادی ترکیه است.

با وجود انتقادات گسترده و با آن که گزارش‌های مفصلی در مورد اشکالات ترکیه برای ورود به اتحادیه نوشته شده اما شواهد نشان می‌دهد که دولتمردان آنکارا هنوز هم برای عضویت در اتحادیه کاملاً مشتاق هستند.

چرا ترکیه مشتاق است؟

اشتیاق شهروندان ترکیه و فعالان سیاسی و رسانه‌ای این کشور به عضویت در اتحادیه اروپا، غالباً ارتباط مستقیمی با توسعه اقتصادی و زرق و برق‌های اروپا دارد اما در عین حال، بخش قابل توجهی از فعالان سیاسی نیز امیدوارند که روند تکمیل عضویت ترکیه در اتحادیه، منجر به توسعه سیاسی ترکیه، ارتقای کیفیت کار دستگاه قضا و ارتقای سطح کیفی دموکراسی و آزادی بیان شود.

اما آیا حکومت نیز چنین دیدگاهی دارد؟

در  مورد دیدگاه حکومت ترکیه برای عضویت در اتحادیه باید گفت: در دوران اقتدار کمالیست‌ها و لاییک‌ها، چالش‌های جدی و مهمی در مورد میزان اقتدار و نفوذ نظامیان در دستگاه قضا و قوه مجریه داشت و همین مساله ترکیه را دچار چالش کرده بود. اما حالا و در 18 سال اخیر که دولت اسلامگرای برآمده از حزب عدالت و توسعه اقتدار را در دست داشته، رویکرد حکومت به عضویت در اتحادیه اروپا، رویکردی عملگرایانه و مبتنی بر منافع بلندمدت ترکیه بوده است.

در توصیف اجزای نگرش ترکیه به عضویت در اتحادیه باید گفت: این رویکرد دو جزء اصل دارد:

الف) ترکیه لازم است برای دستیابی به امتیازات و تسهیلات حیاتی صادرات کالا به اروپا و حذف چشمگیر هزینه‌های گمرکی و ترانزیت و نیز دستیابی به امکان اعزام نیروی کار و خدمات و ارتقای درآمدهای توریستی، عضو اتحادیه شود.

ب)موازنات داخلی سیاست در ترکیه و رقابت‌های حزبی، بسیار مهمتر و حیاتی‌تر از آن است که بقای حزب حاکم و جلب آراء هواداران، فدای کوتاه آمدن در برابر اتحادیه شود.

در توضیح بند نخست باید گفت: در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه، دو رکن مهم تجارت و توریسم برای ترکیه به سرچشمه‌های مهم ثروت و درآمد تبدیل شده‌اند و حالا عنصر سوم هاب ترانزیت انرژی نیز به آن اضافه شده در نتیجه تکمیل روند عضویت ترکیه در اتحادیه، دارای اهمیت حیاتی و تغییرناپذیر است.

اما تبیین بند دوم، اندکی دشوارتر است و در بطن خود، پرده از نوعی پارادوکس و متناقض نما برمی‌دارد. به این معنی که ترکیه برای دستیابی به درآمد اقتصاد پایدار و باثبات، به شدت نیازمند آن است که عضو اتحادیه شود اما در همان حال، حاضر نیست در مورد بسیاری از انتقادات سیاسی و حقوقی گزارش‌های سالانه اروپا کوتاه آمده و منش سیاسی و فکری خود را تغییر دهد.

دلیل این پیچیدگی در این است که اساساً تداوم اقتدار حزب عدالت و توسعه برای اردوغان و تیم او همچنین شریک اردوغان یعنی دولت باغچلی، به یک هدف استراتژیک مهم تبدیل شده که حتی عضویت در اتحادیه نیز به اندازه آن مهم نیست. چرا که دولت اردوغان  اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، تنها در شرایطی می‌توانند به تغییر و تحولات توصیه شده توسط اتحادیه اروپا گردن نهند که اطمینان حاصل کنند این تغییرات سیاسی، حقوقی و اجتماعی منجر به کاهش آراء حزب نشود.

در نتیجه، ترکیه حتی در دوران خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، اشتیاق خود را برای عضویت در اروپا حفظ کرده و در عین حال نمی‌خواهد تغییرات به شکلی باشد که منجر به شکست حزب حاکم و نومیدی هواداران محافظه کار  شود.

انتهای پیام/