همدان در آستانه انقلاب؛ از مراسم چهلم فرزند امام(ره) تا مقاومت در برابر لشکر زرهی/ سیری بر مبارزات مردم همدان در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، بهمن 57 آبستن حوادث متعدد بود و مبارزات انقلاب هر روز بیش از پیش قوت می‌گرفت. مردم همدان هم همگام با سایر شهرها  و استان‌ها اعتراض خود نسبت به رژیم پهلوی را نشان داده و حرکت‌هایی انجام دادند که برخی از آن‌ها در نوع خود بی‌نظیر است.

مردم همدان در خلال سال‌های 1342 تا 1351 ش به رهبری آیت‌ا... مدنی  و همگام با سایر مناطق کشور به مبارزه با رژیم پهلوی پرداخته و در برخی از موارد در کشور پیشگام بودند. در این بین می‌توان به سرنگونی مجسمه شاه در نهاوند اشاره کرد. 15 آبان 57 بود که مردم نهاوند برای نخستین بار در کشور، مجسمه شاه را سرنگون کردند. 15 مهر 57 هم برای نخستین‌بار، پرچم طاغوت در پایگاه سوم شاهرخی کبودراهنگ که حالا "شهید نوژه" می‌نامندش به آتش کشیده شد.

در خاطرات سردار سرلشکر شهید حاج حسین همدانی استان از مبارزات انقلابی آمده است: «نخستین جرقه‌ علنی انقلاب در همدان بعد از شهادت آقا سید مصطفی خمینی زده شد. ما یک شهرستانی در حاشیه شهر همدان به نام "مریانج" داریم که مردم متدین و سلحشوری دارد و برادرانی مثل شهید یارمحمدی مراسمی برگزار کردند که کار از آنجا آغاز شد.

از سوی دیگر آقای عالمی که یکی از روحانیون بزرگ همدان بود خیلی راحت بچه‌ها را جذب می‌کرد و به خصوص در صحبت‌هایش اسم امام را می‌آورد. بدین ترتیب مسجد پیغمبر(ص) به محفل و پایگاهی برای بچه‌های همدان تبدیل شده بود که صبح، ظهر و شب پر از جمعیت بود».

کتاب «انقلاب اسلامی در همدان» وقایع بهمن 57 را اینطور روایت می‌کند: «پس از خروج شاه و غیرقانونی دانستن دولت بختیار ، زمام اداره کشور از دست سران رژیم پهلوی خارج شده بود و رتق و فتق امور به دست مردم صورت می‌گرفت. در روز دوم بهمن، مردم همدان، نام مراکز دولتى را تغییر داده و محل برخى از آن‌ها را براى فعالیت گروه‌هاى انقلابى در اختیار گرفتند؛ چنانکه خانه‌ جوانان به انجمن اسلامى جوانان و ساختمان حزب رستاخیز به دبیرستان دکتر حسین فاطمى اختصاص یافت.

در پى قوت گرفتن شایعه‌ اغتشاشات چماقداران، جوانان همدان، آمادگى خود را براى حفاظت از شهر اعلام کردند. در روز 4 بهمن 1357 عده‌اى از چماق به دستان رژیم در مسیر جاده‌ ملایرـ همدان اجتماع کردند تا به شهر همدان حمله کنند. پس از اعلام این خبر، جوانان همدان به اتفاق دیگر طبقات مردم با چوب‌دستى و بیل و کلنگ در خیابان شورین جمع شدند و به سوى محل اجتماع آنان به راه افتادند. چماق به‌دستان با دیدن سیل جمعیت، پا به فرار گذاشتند.

جوانان و مردم همدان پس از تسلط بر شهر با برپایى یک راهپیمایى گسترده در هواى سرد همدان، خواستار برقرارى جمهورى اسلامى شدند. آن‌ها همچنین مسئولیت توزیع و رساندن نفت به منازل مردم را عهده‌دار شدند.

مردم همدان به رهبرى آیت‌الله مدنى و عالمى دامغانى، کنترل شهر را در دست گرفته، در ستادى که آیت‌الله مدنى تشکیل داده بود؛ بر همه‌ اوضاع نظارت داشتند. از سوى آیت‌الله مدنى، گروهى که حاج جواد نوریان نیز عضو آن بود، مأمور شدند که افراد بازارى را که به دلیل تعطیلى بازار و همچنین مردم دیگرى که در تنگناى مالى بودند، شناسایى و به آن‌ها کمک کنند».

حمایت همافران از امام(ره) با اعتصاب غذا

پایگاه هوایى شاهرخى همدان به عنوان «سومین پایگاه شکارى نیروى هوایى ایران» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. افسران و همافران انقلابی این پایگاه جزء نخستین گروه‌های نظامی کشور بودند که حمایت خود از نهضت امام خمینی(ره) را اعلام کرده و ورود ایشان به میهن را خواستار شدند.

برخی نظامیان این پایگاه هم از مدت‌ها پیش با گروه‌های انقلابی شهر همدان و آیت‌الله مدنى همکارى و رابطه‌ صمیمانه‌ داشته و  اخبار و اطلاعات را در اختیار آن‌ها قرار مى‌دادند.

آن ها با اطلاع از تصمیم امام(ره) برای بازگشت به کشور و مخالفت دولت بختیار در اقدامی جالب، اعتراض خود نسبت به اقدام دولت را اعلام کردند.

روحانیون همدان در 30 دى ماه با صدور اعلامیه‌اى از مردم خواستند که به یارى و کمک نیروهاى پایگاه شاهرخى همدان بشتابند. اعتصاب غذاى همافران، درجه‌داران و افسران پایگاه شاهرخى و تظاهرات خانواده‌هاى آنان بر ضد رژیم، انعکاس گسترده‌اى در شهرستان‌هاى دیگر داشت و از طرف مردم و سایر همافران و درجه‌داران دیگر مورد حمایت قرار گرفت؛ از جمله در شهرهاى بندرعباس، مشهد و شاهرود».

روزنامه کیهان یکم بهمن 1357 در این‌باره چنین نوشت: «به دنبال یک هفته اعتصاب غذاى 2800 همافر در پایگاه شاهرخى، عده‌اى افسر و درجه‌دار نیروى هوایى نیز به آن‌ها پیوستند. این عده صبح روز جمعه با خانواده‌هایشان در اجابت دعوت امام‌ خمینى در محوطه‌ پایگاه نیروى هوایى دست به راهپیمایى و تظاهرات گسترده‌اى زدند که با مقاومت شدید پلیس امنیت پایگاه روبرو شد.

در نتیجه 11 نفر از زنان پایگاه بازداشت شدند. بعدازظهر نیز تظاهرات‌کنندگان به راهپیمایى پرداختند و خواستار آزادى 11 نفر دستگیر شده شدند. سرانجام چون از تلاش‌هاى خود نتیجه‌اى نگرفتند؛ متفرق شدند، اما ساعت 10 شب جمعه براى سومین بار، همه‌ اعتصاب گران و خانواده‌هاى آن‌ها به خیابان‌هاى پایگاه ریختند و به تظاهرات باشکوهى پرداختند و همبستگى خود را با نهضت و جنبش ملت ایران اعلام داشتند.

سپس تظاهرکنندگان در مقابل بازداشتگاه پایگاه شروع به دادن شعارهاى مذهبى ـ ملى کردند و خواستار آزادى دوستان خود شدند. سرانجام فرمانده پایگاه شاهرخى، تسلیم نظر آنان شد و بازداشت شدگان را آزاد کرد و در حال حاضر رفت و آمد براى نظامیان پایگاه غیرممکن است».

اشتیاق کلیمیان همدان برای دیدار با بت‌شکن قرن

روزنامه‌ها در روز اول بهمن 1357 از بازگشت امام خمینی(ره) به کشور خبر دادند. با انتشار این خبر، موجی از جشن و شادی کشور را فراگرفت، اما با اعلام ممانعت دولت بختیار از ورود امام به کشور، این موج تبدیل به خشم شد و مردم در سراسر کشور اقدام به تظاهرات کردند. 

مردم همدان که براى ورود امام خمینی(ره) به کشور لحظه‌شمارى مى‌کردند؛ بعد از شنیدن خبر بسته شدن فرودگاه‌ها توسط بختیار در یک تظاهرات گسترده، از اقدام دولت اعلام انزجار کردند و خواهان رفع موانع ورود امام  شدند.

در روز هشتم بهمن، بیش از نیم میلیون نفر از مردم همدان طى یک تظاهرات گسترده، خواستار بازگشت امام‌ شدند و همزمان، افسران، همافران و کارکنان پایگاه شاهرخى نیز دست به یک راهپیمایى به طرفدارى از امام‌خمینى زدند. 

حمایت از امام خمینی(ره) و درخواست بازگشت ایشان، منحصر به گروه و طیف خاصى نبود؛ حتى کلیمیان همدان نیز ضمن اعلام حمایت از انقلاب اسلامی مردم ایران و امام خمینی(ره)، یک کنیسه را طى مراسمى با حضور آیت‌الله مدنى به مسلمانان تقدیم کردند که کنیسه‌ مذکور به نام مسجد امام خمینی(ره) نام‌گذارى شد؛ بدین ترتیب، اقلیت‌هاى همدان نیز در مبارزه  بر ضد رژیم پهلوی با مردم همراه شدند».

کتاب انقلاب اسلامی در همدان با اشاره به دیگر وقایع همزمان با ورود بنیان‌گذار کبیر انقلاب به میهن هم آورده است: «روحانیون همدان به رهبرى آیت‌الله مدنى، پس از برگزارى نماز مغرب و عشا در مسجد میرزا داود متحصن شدند و اعلام کردند که تا بازگشت امام‌خمینى(ره) به ایران در تحصن خواهند ماند و جمع کثیرى از مردم نیز به این اجتماع ملحق شدند. 

به همین منظور، بیش از 20 هزار نفر از مردم "بهار" و مناطق اطراف نیز به رهبرى روحانیون، دست به یک راهپیمایى  گسترده در حمایت از امام‌خمینى(ره) و برقرارى نظام اسلامى زدند و از نماینده‌ بهار در مجلس شوراى ملى خواستند استعفا بدهد.

در این راهپیمایى، مردم اسامى میدان‌ها را به نام علما و شهدا نام‌گذارى کردند. آن‌ها در تظاهرات خود ضمن حمایت و درخواست بازگشت امام‌خمینى(ره)، خواستار آزادى زندانیان سیاسى شدند. در پى این اقدام، شش نفر از آنان به اسامى حسین خوشبین، مرتضى حیدرى، اصغر کهوند، هاشمى، رهروى و تخمه‌چى از زندان آزاد شدند. مردم هم با نثار دسته‌هاى گل از آنان استقبال کردند».

عزیمت مردم به تهران برای استقبال از امام(ره)

کتاب «انقلاب اسلامی در همدان» با اشاره به وقایع روز 12 بهمن 57 در همدان از زبان مرحوم دادفرما، مبارز انقلابی آورده است: ««وقتى امام مى‌خواست تشریف بیاورد، ما اصلا مى‌خواستیم از شوق و شادى پرواز کنیم. مردم زیادى در جلوى مسجد جامع همدان تا امام‌زاده عبدالله جمع شدند و آیت‌الله مدنى آنان را رهبرى مى‌کرد.

ما با 66 دستگاه مینى‌بوس و اتوبوس و تعداد بى‌شمارى سوارى به سوى تهران حرکت کردیم که ساعت 3 بامداد 12 بهمن به میدان آزادى رسیدیم. از میدان آزادى، اول صبح آفتاب به سوى دانشگاه تهران حرکت کردیم. در دو سوى خیابان، مستقبلین و انتظامات ایستاده بودند که نوار سبز رنگ به بازوان خود بسته بودند و وقتى که این جمعیت انبوه از همدانى‌ها را دیدند؛ گفتند آیا در همدان کسى باقى مانده است؟

ما به همراه مردم به سوى بهشت زهرا حرکت کردیم و در آنجا بعد از 15 سال از نزدیک به سخنرانى امام‌خمینى گوش فرا دادیم».

پس از ورود امام‌خمینى به ایران، در شهر همدان، ده هزار نفر از اهالى با سر دادن شعار «فرمانده‌ى کل قوا خمینى»، در خیابان‌هاى شهر تظاهرات کردند. از سوى دیگر، کارکنان اداره‌ها و اصناف مختلف همدان به محض شنیدن خبر ورود امام‌خمینى با انتشار اعلامیه و نصب پلاکارد، ضمن خیرمقدم گویى با مردم و انقلاب، اعلام همبستگى کردند.

در این بین، سایر مردم که نتوانسته بودند به تهران سفر کنند به وسیله تلویزیون شاهد مراسم استقبال از امام(ره) بودند. تصاویری که از ماهواره‌ اسدآباد براى تلویزیون اى.‌سى.سى آمریکا مخابره مى‌شد به وسیله کارکنان مرکز «مایکرویو» براى مردم استان همدان هم پخش شد و مردم استان همدان، تنها ایرانیانى بودند که توانستند پخش مستقیم مراسم را از فرودگاه تا بهشت زهرا به طور کامل تماشا کنند.

هزاران نفر از اهالى اسدآباد به محض شنیدن خبر ورود امام‌ خمینى(ره) ‌به ایران به خیابان‌هاى شهر ریخته و به شادى پرداختند. همه‌ اتومبیل‌ها چراغ‌هاى خود را روشن و با زدن بوق ممتد ابراز شادمانى مى‌کردند. این مراسم از صبح تا ساعت 5 بعدازظهر ادامه یافت. از طرف دیگر 200 نفر از جوانان، حفاظت شهر را به عهده گرفتند».

حماسه فراموش‌ناشدنی 21 بهمن 57 

اما آنچه استان همدان را در مبارزات انقلابی متمایز می کند، ایستادگی و مقاومت مردم آن در برابر ستون زرهی ارتش بود که 19 بهمن از کرمانشاه به راه افتاده بود تا با رسیدن به تهران حکومت نظامی ایجاد کند.

ابتدا مردم اسد آباد در مسیر عبور این تانک قرارگرفته و با پرتاب سنگ نفرت خود را از این کار نشان دادند، اما نتوانستند مانع حرکت آن ها شوند و ارتش به سمت آن‌ها تیراندازی کرد. ستون زرهی در حال حرکت بود و اگر به تهران می رسید معلوم نبود چه فاجعه ای رخ می داد، اما لطف خداوند که همواره همراه انقلاب بود این بار هم رخ نمود و فردی ملکوتی چون آیت الله شهید مدنی با رهبری هوشمندانه خود مانع حرکت ارتش شد.

وی به کمک مبارزان انقلابی چون شیخ علی اکبر یارمحمدی که آن روزها چشم راست شهید مدنی بود، مردم را فراخواند و با ایجاد دیوار انسانی از حرکت تانک ها جلوگیری کرد.

مردم شهرهای بهار، مریانج و همدان که در مسیر جاده کرمانشاه قرار داشتند در طول مسیر و چهار راه میدان بار جمع شده و بر کف خیابان خوابیدند.

فرمانده ستون که قصد درگیری با مردم و عبور از بین آن ها را داشت با سخنرانی روشنگرانه و دلسوزانه آیت الله مدنی منصرف شد و ایشان ارتش را برادر ملت خواند و آن‌ها را از ادامه مسیر منصرف کرد.

انتهای پیام/744/ ع