اردوی آفتابگردان‌های دوره هشتم/ «شعر، مانند یک موجود زنده روح دارد»
در دومین روز از اردوی آفتابگردان‌های دوره هشتم، شاعران جوان در دومین کارگاه نقد شعر با کارشناسی حسین هدایتی، سیدوحید سمنانی و میلاد عرفان‌پور حاضر شدند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، احمد شیروانی، علی اکبریان، امیر فرخنده، محمد شهبازی، علی حقیقی، رسول نقیب و محمدرضا شکیبایی شاعرانی بودند که در این نوبت فرصت ارائه اثر پیدا کردند. علی‌محمد مؤدب مدیر مؤسسه شهرستان ادب نیز در کلاس آموزشی بعدی درباره راه و رسم شاعری گفت: «وقتی می‌خواهیم کار ادبی را جدی‌تر بگیریم، بعد از مباحثی مانند قافیه، وزن، ردیف و دیگر مسائل فنی شعر، پرسش‌های تازه‌ای برای شاعر ایجاد می‌شود؛ اصولاً اینکه ما کجا قرار داریم؟ و چه افقی پیشِ‌روی ماست؟ شاعر با چه کسی حرف می‌زند؟ در لحظه‌ای که بدانیم که در کجای زمان و مکان ایستاده‌ایم، می‌توانیم متوجه شویم که چه باید بگوییم.»
وی با بیان اینکه اولین مخاطب شعر خود شاعر است، عنوان کرد: «آنچه مسلم است و یقین داریم، حرف زدن شاعر است و هر حرفی مخاطبی دارد. شناخت مخاطب کلیدی‌ترین جایی است که امکان تأثیر به حرف می‌دهد. شعر یک گفتوگو است و گفتوگو جز با شناخت ممکن نیست؛ حتی وقتی با خود حرف می‌زنیم».
مؤدب اضافه کرد: «قدم اول برای شاعر شدن، سکوت و شنیدن صداهای خود است. سکوت شرط تأثیر سخن است؛ خود اصیل در سکوت شناخته می‌شود. حرف زدن به معنای شعر گفتن آسان است، اما برخی حرف‌ها خودشان حجاب شاعرند و هم است و نمی‌گذارد شاعر پیش برود و رشد کند؛ بین وهم و فهم یک حرف فاصله است. شروع شاعری با سخن گفتن نیست باسکوت است».
در ادامه این برنامه، میلاد عرفان‌پور، مدیر دفتر شعر مؤسسه شهرستان ادب، درباره مقدمات شاعری گفت: «شعر مانند یک موجود زنده است؛ این موجود زنده روح و کالبدی دارد. مهم‌ترین ویژگی یک موجود تأثیرگذاری اوست و روحی که موجب حیات او می‌گردد، منبع تأثیرگذاری است. کالبد و جسم شعر لفظ، آرایه‌ها و ساختار شعر است و در کالبد شعر تعریف می‌شود، اما روح شعر چیزی است که باعث تأثیرگذاری و ماندگاری آن می‌شود».
وی با بیان اینکه در ابتدای راه سرودن شعر، چند سؤال جدی برای شاعر مطرح می‌شود که باید پاسخ مناسب به آن‌ها داده شود، اظهار کرد: «شروط ماندگاری یک شعر چیست؟ ما در زمان سرایش یک شعر چگونه متوجه شویم که شعر چقدر می‌تواند ماندگار و تأثیرگذار باشد؟».
عرفان‌پور عنوان کرد: «شاعر هنگام سرایش شعر از روح خود در شعر می‌دمد؛ شعر واجد قسمتی از روح شاعر می‌شود؛ حال اگر شاعر تهذیب نفس و خودسازی کرده باشد و روح خودش را متعالی کرده باشد، روح شعر هم متعالی می‌شود».
وی در تشریح صفات شاعر مطلوب، طبق آیات قرآن گفت: «شاعری که اهل ذکر کثیر ایمان و عمل صالح است و خدا را مرتب برای خود احضار می‌کند و وقتی ظلم می‌بیند سکوت نکند، در هر موضوعی که شعر بگوید شعرش الهی است. شاعر مسلمان باید صدق کامل داشته باشد؛ آنچه شخص بر زبان می‌آورد در دل همان را داشته باشد، این صدق است؛ اما صدق کامل یعنی رسیدن به حق و حقیقت در دل و بر زبان جاری کردن آن».
در بخش دیگری از این برنامه اسماعیل امینی درباره ضرورت نقد علمی شعر گفت: «اگر کسی درباره اظهارات یک استاد بزرگ و پیشکسوت گفت که این غیرمنطقی است یا من نمی‌پذیرم، به معنی بی‌احترامی به استاد نیست. شعر باید در دانشگاه‌ها نقد علمی شود».
وی درباره ضرورت مطالعه زبان شعر و آگاهی به آن بیان کرد: «پس از مراحل اولیه آزمون و خطا که شاعر می‌گذراند و تسلط به تکنیک‌های شاعری پیدا می‌کند، یادگیری این فنون لازم و ضروری است. شعر، حاصل کشف جهان درون و بیرون است؛ شعری که فقط دارای تکنیک است، مخاطب معمولی را شاید متحیر کند، اما در بین کسانی که شعر را عمیق‌تر مطالعه و دنبال می‌کنند، ارزش ادبی چندانی ندارد؛ برای همین شاعر باید برای تقویت شعر خود زبان شعر را بیاموزد».
این استاد دانشگاه درباره تفاوت زبان و شعر با زبان روزمره بیان کرد: «زبان روزمره تکراری و اتوماتیک است، اما زبان شعر دارای خلاقیت و نوآوری است. زبان شعر برجسته‌تر و متمایزتر از زبان روزمره است، اما باید دقت داشت که هر خلاقیتی در زبان به معنای نوآوری نیست».
امینی افزود: «وظیفه زبان روزمره صرفاً انتقال پیام است. در این زبان زیبایی و موسیقی زبان معنایی ندارد، چون قصدمان انتقال پیام است، اما در شعر رسایی در زبان پشت زیبایی قرار دارد و زیبایی اولویت برتر را دارد».
در ادامه برنامه‌های آموزشی، کارگاه سوم نقد شعر نیز شامگاه چهارشنبه و با حضور اسماعیل امینی، رضا شیبانی و محمدحسین نجفی به عنوان کارشناس منتقد برگزار شد. احسان نجفی، عمادالدین ربانی، بهزاد گرانمایه، محمدامین علیزاده، هادی قاسمی و درنهایت محمدرضا قاسمی افرادی بودند که آثارشان مورد ارزیابی قرار گرفت.
برنامه پایانی و البته جذاب شاعران در این روز نیز مسابقه «از صورت تا معنا» بود. پانتومیمی خلاقانه که شاعران باید با استفاده از حرکات بدن، مصرعی از اشعار شناخته شده را برای همگروهی‌های خود اجرا می‌کردند. این مسابقه در چند مرحله اجرا و برای برگزیدگان نهایی آن جوایزی از سوی مؤسسه شهرستان ادب در نظر گرفته شد.
*** احیای پویایی جریان شعر جوان
اولین اردوی آقایان آفتابگردان دورۀ هشتم، همزمان با سالروز پیروزی انقلاب کار خود را در محمدشهر کرج آغاز کرده است.
میلاد عرفان‌پور، مدیر دفتر شعر شهرستان ادب، در افتتاحیه این برنامه ضمن خوش‌آمدگویی و تبریک به اعضای دورۀ جدید آفتابگردان‌ها، با اشاره به تجربۀ برگزاری هفت دورۀ آموزشی متوالی در طی سال‌های اخیر گفت: «دورۀ آموزشی شعر جوان کشور موسوم به آفتابگردان‌ها از سال 1389 با هدف احیای پویایی جریان شعر جوان کشور و گرد‌هم‌‌آوری استعدادهای پراکنده در این حوزه آغاز به فعالیت کرد که به لطف خدا توانست به حرکتی مؤثر در ادبیات کشور مبدل شود».
وی شیوۀ استعدادیابی در این دوره‌ها را متفاوت با شیوۀ داوری مرسوم در جشنواره‌های مختلف شعری خواند و ملاک اصلی گزینش شاعران را توانمندی و انگیزۀ کافی آنان برای فعالیت ادبی به جای ارزش‌گذاری صرف آثار تولیدشده دانست.
عرفان‌پور در ادامه به تشریح برنامه‌های متنوع حضوری و غیرحضوری تدارک دیده شده برای شرکت‌کنندگان و معرفی کارشناسان حاضر پرداخت و با بیان این نکته که اعضای این دورۀ آموزشی از میان بیش از هزار نفر داوطلب گزینش شده‌اند، از انتظار متقابل مؤسسۀ شهرستان ادب از شاعران جوان مبنی بر پویایی و جدیت در استفاده از امکانات فراهم آمده، سخن گفت.
وی افزود: «در این دورۀ آموزشی به عنوان نخستین بار برای هر شاعر جوان یک کارشناس منتقد اختصاص داده‌ایم که طی دوره‌ای چهار ماهه با او ارتباط خواهد داشت».
در ادامۀ روز نخست اردو، اولین کارگاه نقد شعر آفتابگردان‌های دورۀ هشتم نیز برگزار شد. این کارگاه با حضور علی داودی، محمدرضا وحیدزاده و میلاد عرفان‌پور برگزار شد و در آن کارشناسان حاضر، به نقد و بررسی آثار تعدادی از اعضای آفتابگردان‌ها پرداختند. علی‌رضا ترابی، عباس نعمتی، حسین احمدی، عمار محتشمی، علی‌اصغر طلوعی، محمدحسن بیات‌لو، مهدی احمدلو و حسن حسن‌زاده شاعرانی بودند که آثار خود را در این کارگاه به معرض نقد داودی، وحیدزاده و عرفان‌پور گذاشتند.
حلقه‌های گفتگو آخرین برنامۀ آفتابگردان‌های دورۀ هشتم در روز نخست اردو بود. حلقه‌های گفتگو درواقع نشست‌هایی صمیمانه هستند که با حضور یک کارشناس و حول محور یک موضوع برگزار می‌شوند. اعضای آفتابگردان‌ها بنا به تمایل و علاقۀ خود در هریک از نشست‌ها که مایل بودند شرکت کرده و به گفتگو نشستند.
شش حلقۀ گفتگو همزمان در سالن اجتماعات برگزار شدند که عناوین آن‌ها از این قرار بود:
حلقۀ نوگرایی در شعر با حضور علی داودی، حلقۀ رباعی و شعر کوتاه با حضور میلاد عرفان‌پور، غزل معاصر با حضور مبین اردستانی، شعر انتقادی و اجتماعی با حضور محمدرضا وحیدزاده، بیدل‌شناسی باحضور محمدامین اکبری، شاعری و تحصیلات تکمیلی با حضور محمدحسین نجفی.
انتهای پیام/
