نگاهی به دوبله در تلویزیون/ آرزوی نوروزی استاد دوبله

خبرگزاری تسنیم- مجتبی برزگر

نام دوبله و دوبلور که می‌آید ذهنم به ساختمان دوبلاژ صداوسیما و میزهایی که دورِ آن بهترین صداها می‌نشینند و به جای هنرمندان سینمای دنیا صحبت می‌کنند. بسیاری از آنها جلوی دوربین ظاهر نشده‌اند که کسی آنها را به چهره بشناسد و همیشه خواسته‌اند صدایشان در ذهن مردم بماند. از پشت شیشه‌های داخل سالن که ببینیم یکسری هنرمند با حرکات لب، خودشان را با کاراکترهای فیلم هماهنگ می‌کنند و دیالوگ‌هابشان را بر زبان می‌آورند. 

صحبت با دوبلورها همیشه جذاب بوده و هست؛ کنایه‌ها و انتقاداتشان جالب توجه است، بیش از مشکلات مالی و اقتصادی، اعتقاد دارند که باید جوانان و فرآیند جذب صداهای جدید در مدار درست و اصولی انجام شود نه سفارشی؛  دوبله کار بسیار سخت، دشوار و کم‌درآمدی است. حتی دیده هم نمی‌شوند و صدایشان را می‌شنویم. اگر گفتگویی یا تصویری از آن‌ها درج نشود شاید سال‌ها مخاطب نداند چه کسی مثلاً به جای فلان بازیگر صحبت می‌کرد یا چقدر این صدا زیباست و صاحب این صدا کیست؟

امسال به دلیل شرایط کرونا نتوانستیم با آنها چهره به چهره شویم؛ حال‌شان را دورادور می‌پرسیدیم اما مثل قبل دغدغه‌شان رسیدن با کیفیت فیلم‌های نوروزی بود. یکی از آنها زهره شکوفنده از قدیمی‌های دوبله است؛ او را به صداهای زیادی می‌شناسیم اما شاید در آقا و خانم اسمیت، به جای آنجلینا جولی صحبت کردنش بیشتر در ذهن‌ها مانده باشد. یا در فیلم "تحت تعقیب" و "توریست" یا "سالت" و "پلید" هم به جای این بازیگر پرطرفدار آمریکایی صحبت کرده است. وقتی با او همکلام می‌شویم از سامان پیدا کردن دستمزدهای دوبلورها می‌گوید و به روزهای بهتری برای دوبله ایران فکر می‌کند. 

ناهید امیریان دوبلور با سابقه سازمان صداوسیما است که علاوه بر کاراکترهای مختلفی که دوبله کرده، صدایش در شخصیت‌های کارتونی بویژه قهرمان‌های کودک کارتونی (سندباد، بامزی، موگلی و …) در خاطره‌ها مانده است. او از قدیمی‌های دوبله می‌خواهد برای تقویت و آینده خوب دوبله، تجربیات‌شان را در اختیار دوبلورهای جوان و تازه‌وارد قرار دهند تا همیشه دوبله در ایران روزهای طلایی را به خود ببیند.

وقتی از راهروی دوبلاژ قدم برمی‌دارم به چهره‌ای می‌رسم که جزو بزرگان دوبله ایران به شمار می‌رود؛ نامش سعید مظفری است و او را به صدای بردپیت می‌شناسند. او به نکته قابل تأملی اشاره می‌کند کسانی که می‌خواهند دوبلور شوند بدانند این هنر است و نه شغل! چرا که فکر کنند در این کار پول است و درآمد بالایی دارد تصور اشتباهی کرده‌اند. 

افشین زی‌نوری که این روزها با فصل دهم مسابقه "هوش برتر" به تلویزیون بازگشته است، جزو دوبلورهای کاربلد صداوسیما به شمار می‌رود. او را به عنوان بازیگر هم می‌شناسند و اتفاقاً در سریال نمایش‌خانگی مهران مدیری - هیولا- ایفای نقش کرده است. و البته او این روزها نقش خواننده هم گرفته و تیتراژ مسابقه "هوش برتر" را با صدای "زی نوری" می‌شنویم. او اعتقاد دارد که باید فکری به حال درآمدهای دوبلورها شود و به این نکته توجه کنیم که هر روز شاهد کارهای ایده‌آل و با کیفیت را در این عرصه باشیم. 

تورج نصر که او را به نام "شیپورچی کارتون پسرشجاع" می‌شناسند انتقاد داشت که نباید فیلم‌های با کیفیت نباید فراموش شوند؛ در صورتیکه قبلاً به این نکات بیشتر توجه می‌کردند. یکی از خلأهای مهم دوبله عدم توجه به استفاده از فیلم‌های خوب برای دوبله است. جای کارتون‌ها و انیمیشن‌های خوب برای کوکن خالیست و از طرفی دیگر هم به صداهای جدید و خاص نیاز داریم اما نه به طور سفارشی انتخاب شوند بلکه در مدار اصولی خودش، صداهای جدید معرفی و تقویت شوند. 

دوبلور دیگری که برای تماشاگران فیلم "کره‌ای" نام آشنایی است، مینو غزنوی یا صدای "یانگوم است؛ او به این نکته اشاره کرد نیاز امروز دوبله، فیلم‌های خوب است تا بتوانیم به جایشان حرف بزنیم و مردم استقبال کنند. در کنار او هم زویا خلیلی آذر نشسته که صداپیشه مادر پولکی سریال "جواهری در قصر" است؛ او از قدیمی‌های دوبله خواست که به فکر تقویت استعدادهای جدید باشند. 

اما دوبله ایران سال گذشته بیژن علیمحمدی و پرویز بهرام را از دست داد و در سال‌های قبل هم نمی‌توان به درگذشت حسین عرفانی،  مهدی آرین نژاد، محمد عبادی، صدرالدین شجره و بهرام زند اشاره کرد؛ نام‌هایی که همه پرآوازه‌اند. در این بین دوبلورهایی هم هستند که کمتر این روزها فعالیت می‌کنند. یکی از آنها جلال مقامی  است که او را با صدای "دیدنی‌ها" بیشتر می‌شناسیم. اتفاقاً هم شنیده‌ایم که به دلیل شکستگی استخوان بالای ران در بیمارستان بستری شده و قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرد؛ دوبلوری که به خاطر عارضه مغزی و تنفسی مدتی از فضای دوبله فاصله گرفته است. 

جلال مقامی در گفت‌وگویی که چندی پیش با خبرنگار خبرگزاری تسنیم  داشت به جلوه‌های دوبله گذشته با وجود فیلم‌های خوب اشاره کرد؛ فیلم‌هایی که از دل بزرگترین ادبیات جهان بیرون می‌مد و هنرنمایی‌ها به تصویر کشیده می‌شد که اجازه نمی‌داد به دوبلورها بد صحبت کنند. مقامی هم مثل برخی دیگر از دوبلورها انتقاد دارد که چرا صداوسیما آنقدر فیلم‌های کره‌ای که شمشیر دست‌شان است و بالا و پایین می‌روند را پخش می‌کند. این نوع فضاهای فیلم، اجازه شکوفایی استعدادهای دوبلورهای ما را نمی‌دهد.  

او آرزوی نوروزی هم داشت که:  "امیدوارم یک سالی نوروز، نوروز هنر ایران باشد، همه کسانی که در عرصه هنر دستی دارند واقعا چقدر خوب است یک روزی این هنر هم یک نوروز داشته باشد."

دوبله در ایران همیشه حرف برای گفتن داشته و دارد به‌همین‌خاطر است بسیاری از پیشکسوتان این عرصه با درگذشت یک صدای ماندگار و هنرمند بزرگی افسوس‌ می‌خورند، زیرا صداهای ماندگاری برای تلویزیون و سینما، آثار ارزشمندی را از خود به‌جای گذاشتند ولی حالا نیستند و خاموش شده‌‌اند. واقعیت انکارناپذیری هم هست که یک‌سری از آن‌ها هم سالخورده‌اند و در فصل جذب و نقل و انتقالات باید هوشمندانه‌تر رفتار شود، همچون که در به‌کارگیری مدیرانِ جوان باید راه هموارتر شود هوشمندانه هم باید به میدان بیایند. و از طرفی دیگر حوزه سریال‌سازی و برنامه‌سازی هم باید از فضای محدود و واگذاری کار به یک عده خاص، خارج شود.

چقدر خوب است که  نسبت به چشم‌انداز و آینده دوبله کشور توجه و تأمل کنیم؛ مدیران مربوطه و تأثیرگذار در عرصه دوبله باید چشمشان به کلام و اندیشه‌های با تجربه‌ها و اساتید این عرصه باشد؛ نگذارند به خاطر مشکلات مالی و کم‌توجهی،‌ از دنیای دوبله فاصله بگیرند و دوبله اصیل هم به ورطه فراموشی سپرده شود؛ حتماً به تعبیر بسیاری از دوبلورهای پیشکسوت، دوبله اصیل همان استفاده از فیلم‌های با کیفیت و توجه به اصالت‌های هنری در صداپیشگی آن است؛ از طرفی فضا برای جوانان با استعداد فراهم شود تا در کنار پیشکسوتان این عرصه به رشد و نمو برسند؛ اما جذب استعدادها از روی اصول باید انجام شود. به تعبیر برخی از دوبلورهای پیشکسوت، متأسفانه عده‌ای بر سر کار می‌آیند که یا این‌کاره نیستند یا این‌کاره نمی‌شوند، چون سفارش شدند و نمی‌توانند جایگزین بهترین‌ها و ماندگارهای دوبله بشوند.

امیدواریم در سال 1399 علاوه بر اتفاقات و تحولات در سریال‌سازی و برنامه‌سازی، برای دوبله هم شاهد روزهای خوبی باشیم؛ روزهایی که هم انگیزه دوبلورهای قدیمی را برای حضور پررنگ، دوچندان کند و هم استعدادهای جوانان تازه‌وارد دوبله ایران را نسبت به بهتر بود و ارائه کار ایده‌آل، امیدوار کند. این اتقاق نمی‌افتد مگر اینکه مدیران و دست‌اندرکاران مربوطه همراه و هم‌مسیر تجربیات پیشکسوتان دوبله و تقویت جوانان این عرصه و شکوفایی استعدادهایشان باشند. 

انتهای پیام/