حال و روز تلویزیون نوروزی| نگاهی به "پایتخت"۶ و انتقادی از"دستپخت"/ بی‌دقتی شبکه کودک در پخش "عروسک‌های زشت"
تلویزیون نوروزی در مواجهه با کرونا، مجبور شده تا کنداکتورها را در همه شبکه‌ها متغیر کند، در واقع مهیای سال تصویری شلوغ و بی‌نظمی شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تلویزیون در سال 1398، متاثر از شرایط حاکم بر کشور، دچار فراز و نشیب‌های بسیاری بود. سالی همراه با حوادث متعدد، از سیل ابتدای سال تا کرونا انتهای سال و موضوعات بزرگی چون شهادت سردار سلیمانی، حمله به پایگاه عین‌الاسد، سقوط هواپیمای اوکراینی، تغییر قیمت بنزین و تبعات اجتماعی و امنیتی آن و، انتخابات آخر سال.
اما نوروز سال 1399 ایران و جهان، با کرونا آغشته شد و تلویزیون که پیش از آغاز سال، مجبور شده بود کنداکتورها را در همه شبکه‌ها متغیر کند، سال تصویری شلوغ و بی نظمی را آغاز کرد.
تعدد فیلم های سینمایی ایرانی و خارجی، برای کودکان و بالغان، برنامه‌های مستند، مسابقه‌های جدید و گاه دوره جدید یک مسابقه، برنامه‌های اطلاع رسانی درباره کرونا، تدارک همه گونه برنامه درباره رفتار در دوران خانه‌نشینی اعم از سرگرم‌کننده تا روانکاوانه، بخشی از اقداماتی است که شاهد آن هستیم.
اخبار ضعیف کرونایی تلویزیون
حسین سلطان‌محمدی کارشناس رسانه با اشاره به برنامه‌های شاخص ایام نوروز مثل سریال "پایتخت"، برنامه‌های "دورهمی"، "عصر جدید" و امثال "دستپخت" و مسابقه "ایران" درباره سریال پایتخت، گفت که این سریال در دوره ششم خود، تمایز شاخصی را بروز داده است. تعدد روایت‌ها و شلوغی آنها در هم، زندگی عادی را به عینه دربرابر ما قرار داده است. هر کاراکتری، چندین نوع روایت را با خود یدک کشیده است. به اینها باید تبحر درهم آمیختن این تکه روایت‌ها را افزود. در هر حضور جمعی کاراکترها، چندین بازگشایی داریم. تفاخر نقی به همه موقعیت‌هایش، همان نقی همیشگی را نشان می‌دهد.
لودگی و شلختگی بهتاش و تکرار کلمه "سانتریفیوژ"
امسال ارسطو به عنوان مصلح داستان، دربرابر همه موقعیت‌ها و خطاهای بخصوص نقی، قرار گرفته است اگر چه اقدام او به انتقال مواد مخدر، تا اینجای روایت بدون بازگشایی جلو رفته است. بهتاش فریبا هم در عین لودگی و شلختگی، در مواردی چون تکرار کلمه سانتریفیوژ، با درایت برخورد می‌کند. بازگشتن بهبود هم به جای خود. ترکیبی از حوادث متنوع، دوره‌ای انباشته از شادی و غم را برای مخاطبان فراهم کرده است.
ماجرای برگشتن بهبود و عقدی که سرانجام نشد
سلطان‌محمدی با اشاره به فیلمنامه و داستان سریال "پایتخت" تأکید کرد: بحث اخلاقی یا رعایت نکات شرعی، همانند همه دوره‌های این سریال، موجود و مطرح است. مثلاً بهبود را پیش از فرارسیدن زمان عقد فهیمه و رحمت وارد داستان می‌کنند و به تدریج که همه این را می‌فهمند، رفتارها عوض می‌شود و حتی رحمت که نمی‌دانست، وقتی نقی با تندی به او می‌گوید درباره زن شوهردار درست صحبت کن، متوجه می‌شود ماجرا جدی است و رفتارش به مسیر درست وارد می‌شود و بعد می‌بینیم که در آرایشگاه به فهیمه می‌گوید آبجی، که این بار فهیمه بی‌خبر از بهبود، تعجب می‌کند که وقتی متوجه می‌شود، او هم فاصله کلامی و مکانی را رعایت می‌کند. یعنی درک مسائل اخلاقی و شرعی، در این خانواده طبیعی است و این نکته در همه 6 سری این سریال، رعایت شده است.
انتقاد به حرکت و رفتار بهروز با زنان سریال
وی با اشاره به انتقاد از حرکت و رفتار بهروز افزود: در موضوع تصویر تختخواب دونفره که بعضی با بداخلاقی به آن به عنوان نکته منفی اشاره کرده‌اند باید گفت که در نخستین نوبت که بعد از ولیمه نقی در بازگشت از مکه بود، هما به نقی گفت تو بخواب، من آشپزخانه کار دارم. این را بگذارید کنار مواردی که ارسطو یا بهتاش هم هستند و مردها در اتاقی و زنها در اتاقی دیگر می‌خوابند و ساختار لوکیشن منزل به گونه‌ای است که آشپزخانه میان این دو اتاق قرار دارد! حتی پاسخ این پرسش را که چرا نقی در بازگشت از حج، موهای سرش را کوتاه نکرده، در یکی از سکانس‌های پیشین اعلام کرده بودند که نقی، قبلاً حج رفته بود و الآن به نیابت از پدرش به حج رفته است. یعنی از این لحاظ هم با رعایت دقیق اصول شرعی جلو رفته است. البته انتقاد درستی هم از این زاویه بروز کرد و آن، رفتار بهروز با زنان سریال و حتی برخورد با مادرش فهیمه است، که چون این پسر به مرحله تکلیف رسیده، از این جهت، درست نبود!
سلطان محمدی با اشاره به قوه عاقله مجموعه "پایتخت"، گفت: در سری ششم "پایتخت"، ارسطو، قوه عاقله مجموعه است و از هما در مواردی جلو زده است. در مقابل هر خطای متظاهرانه نقی، واکنش و عبارات درست دارد و در لحظاتی هم با عبارات و کلمات درست، مصلح کاراکترها شده است. نمونه‌اش مثل وقتی که می‌گوید یک دوستم که مرده بود زنده شده و دوست دیگرم که زنده است، دارد بال بال می‌زند و یا زمانی که مثال بازگشت بهبود را با سیل، برابرگذاری کرده و بیان می‌کند. البته برای اینکه اصطلاحاً پسر پیغمبر نشود، خطای همکاری با قاچاقچیان را برایش طراحی کرده‌اند و دیدیم که وقتی متوجه ملعبه دست شدن خودش می‌شود، از نظر اخلاقی به هم می‌ریزد و حالا باید ببینیم در کجا، این معضل بازگشایی می‌شود.
طعنه‌های سریال و انتقادات به "پایتخت"
وی به برخی از طعنه‌های سریال اشاره و خاطرنشان کرد: ظرافت‌هایی هم داریم چون تغییر فرم لب هما و طعنه به این نوع رفتار شایع در جامعه امروز (از نوع شوخی با کفش پاشنه بلند هما در عروسی ارسطو! در سری‌های نخست سریال)، جزئیات تنظیم آگهی فروش قبر یا این گفته جدید نقی که وقتی طناب و چسب را از زیر ماشین پیدا می‌کند، می‌گوید پروژه حذف من را کلید زدند، یکی از زیباترین طعنه‌های مجموعه به بعضی شخصیت‌های سیاسی. و حتی نحوه بیان کلمه سانتریفیوژ و حتی حساسیت درباره زن دوم احتمالی بهبود و واکنش همه خانواده به آن، که در خواب نقی، به تندی نسبت به آن، از سوی سریال، واکنش داده شد.
این کارشناس رسانه درباره انتقادات به سریال "پایتخت"، گفت: بسیاری از انتقادات به این سریال، به‌جز بعضی واکنش‌های جامعه‌شناسانه و با استدلال علمی، از این موضوع به نظر من ناشی می‌شود که به غلط به خودمان قبولاندیم که تلویزیون ما، مخاطب ندارد و وقتی می ینیم همه نگرش‌های سیاسی، موافق یا مخالف، آن را می‌بینند و خیل عظیمی از مردم تماشاگر آنند و حتی با آمار فنی، اعلام شد که زمان پخش این سریال، تا 40 درصد، استفاده از اینترنت کاهش یافته است.
فقدان حضور خشایار الوند و ناتوانی آرش عباسی در دیالوگ‌نویسی
او با اشاره به فقدان حضور خشایار الوند و ناتوانی آرش عباسی در دیالوگ‌نویسی، افزود: به دست و پا می‌افتیم که با تمهیداتی چون فقدان مرحوم خشایار الوند و ناتوانی آرش عباسی در دیالوگ‌نویسی یا اینکه شوخی‌های سیاسی‌اش، قدرت بیان کافی ندارد و مانند آن، مجموعه را به نقد بکشیم.
سلطان‌محمدی درباره روایت دزدان دریایی سومالی، گفت: البته شاخصه همیشگی این سریال، همان همراهی با حوادث سیاسی اجتماعی روز است و شخصیت‌های سیاسی. نکته‌ای که هر علاقه‌مند به نحله‌های سیاسی را در لحظاتی به خود جذب و در لحظاتی طرد می‌کند. در سری ششم پایتخت، این رویه هم برقرار است.روایت دزدان دریایی سومالی هم خوب مورد اشاره قرار گرفت.
"عصرجدید" و "دورهمی"
این کارشناس رسانه درباره برنامه‌های "عصر جدید" و "دورهمی" توضیح داد: عصرجدید دوره دوم تا اینجای کار، همان شاخصه بومی را بروز داده است. از گروه های مختلفی که به روی صحنه آمده‌اند. عبارت‌ها و رقابت‌ها تا اینجا، همانند "عصر جدید" دوره نخست است. درباره "دورهمی" با اینکه حواشی بی‌ربطی چون ضبط با تماشاگر یا بدون تماشاگر و رخ داد "کرونا" را تجربه کرد، اما تداوم یافت و همچنان، هنرمندان دستمایه آنها هستند با اشاراتی صریح به رویدادهای اجتماعی و سیاسی. در پرسش از هنرمندان، برداشت من این است که نگاه کلی بر خانواده و جمع است و اشارات نیک.
چرا "دستپخت" طنازی می‌کند؟
این کارشناس رسانه با انتقاد از رویه "دستپخت" در نوروز و جوایز قابل توجه و حضور مجری بازیگر در مسابقه "ایران"، تأکید کرد: درباره برنامه "دستپخت" این انتقاد وارد است که نیاز یک برنامه تخصصی با مخاطب ویژه، به ورود به عرصه طنازی چی بود؟ ما برنامه‌های زیادی داریم که این هنرمندان طناز و جدی، در آن حضور دارند؛ این برنامه نباید وارد این حیطه می‌شد. مسابقه "ایران" هم، همان مسابقات تلویزیونی همیشگی است با همان پرسشها و البته حضور مردم و با جوایزی قابل توجه و البته با مجری بازیگر جدید.
انتقاد از بی‌دقتی شبکه کودک
سلطان‌محمدی با انتقاد از بی‌دقتی شبکه کودک در پخش انیمیشن‌هایی همچون "عروسک‌های زشت"، تصریح کرد: نکته‌ای هم درباره برنامه‌های ویژه کودکان و نوجوانان بگوئیم؛ فقط هم شبکه پویا و نهال، با انبوهی از انیمیشن‌های ایرانی و خارجی، کوتاه و بلند؛ از جمله برنامه‌های ضبطی شبکه پویا می‌توان برنامه روزانه با کاراکتری چون "خانم بهار" را نام برد که آیتم‌های متنوعی دارد و بچه‌ها را به اقدام عملی در خمیربازی، کاغذوتا یا همان اوریگامی و سایر آیتم‌ها سوق می‌دهد. فیلم‌های عمدتاً انیمیشن هم خوب است، اما گاهی دقت نمی‌کنیم که فیلمی مانند "عروسک‌های زشت" و مانند آن، بعضاً با مفاهیمی آغشته است که خاص بزرگسالان است تا کودکان. نکته‌ای که انیمیشن‌سازان جهانی، گاه فراتر از سرگرمی رفته و اثر را ویژه همه سنین می‌سازند و همین باعث می‌شود که مخاطب کودک، از آن فاصله بگیرد.
انتهای پیام/
