برای کاهش اضطراب ناشی از کرونا و قرنطینه در کودکان چه باید کرد؟ + پیشنهادهای کودکانه کرونایی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ این روزها همه‌گیر شدن ویروس کرونا، موضوعی است که تمامی رده‌های سنی اعم از کهنسالان، بزرگسالان و کودکان را تحت الشعاع قرار داده است و  تاثیراتی مانند از دست دادن خویشاوندان، درگیر شدن با اضطرابهای مختلف به خصوص اضطرابِ بیماری و اضطرابِ از دست دادن و چالشهای قرنطینه شدن را به همراه داشته است.

اما لازم است در این بین  تاثیر قرنطینه‌ خانگی بر روی کودکان و چگونگیِ ایجاد یک ارتباط موثر با آنان و کم کردن اضطرابها و چالشهایشان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

کودکان متناسب با سن، تفاوتهای مغزی و میزان رشدشان تفاوتهایی با بزرگسالان دارند؛ از جمله‌ این تفاوتها میتوان به وابستگی آنان به والدین برای فهم جهان، نگاه و جهان بینی کودکان نسبت به وقایعِ در حال وقوع و ناتوانی آنان در ابراز احساساتشان اشاره کرد.

بزرگسالان، برخلاف کودکان، به‌دلیل کامل شدن بافت عصبی مغز و داشتن قابلیتهایی چون تفکر منطقی و تفکر انتزاعی می‌توانند اخبار را به‌صورت تمام و کمال درک و هضم کنند و جنبه‌های مختلف آن را بسنجند و اگر دچار اضطراب شوند راههای درست یا غلطی برای تخلیه‌ی اضطراب خود خواهند یافت اما کودکان به دلیل تفاوتهای ذکر شده، در دوره‌ قرنطینه‌ خانگی، شرایط حساستری را نسبت به بزرگسالان تجربه می‌کنند.

از جمله مسائلی که ممکن است برای کودکان ایجاد شود، میتوان به:

اضطرابِ جدایی از عزیزان، اضطرابِ بیماری و یا اضطراب فراگیر اشاره کرد علاوه بر این والدین در این دوره با چالشهایی اعم از بهانه‌گیری کودکان، استفاده‌ بیش از حد کودک از تلویزیون یا تبلت و دیر به خواب رفتن کودکان مواجه خواهند شد.

برای جلوگیری از اضطراب کودکان چه کنیم؟

جهت پیشگیری از دچار شدن کودک به اضطرابهای ذکر شده، لازم است به جملاتی که در محیط کودک تکرار میشود توجه به سزایی داشته باشیم. اگر والدین از جملاتی مانند "این ویروس آدمها رو میکشه" ، "نباید بریم دیدن مامان بزرگ و بابا بزرگ چون اونها ضعیف هستن و ممکنه زودتر مریض بشن" را در محیط منزل تکرار کنند یا به صورتی که کودک متوجه شود اخبار را دنبال کنند، به سلامت روان کودک آسیب خواهند رساند.

برای معرفی ویروس کرونا و توضیح شرایط قرنطینه به کودکان میتوان چنین عمل کرد:

در شرایطی آرام و هنگامی که والدین و فرزند در آرامش به سر میبرند او را به صرف خوراکی مورد علاقه‌اش دعوت کنند و برای لحظاتی با یگدیگر به گفتگو بنشینند، قبل از هر چیز یک اسم خنده‌دار و جالب برای این دوران انتخاب شود؛ هر چیزی جز "کرونا" و "قرنطینه"!

جملاتی که در حین گفتگو با کودک استفاده میکنیم لازم است به دور از هر جمله‌ اضطراب دهنده‌ای باشد و بهتر است به کمک مثال‌های عینی شرایط را به او توضیح دهیم تا برای کودک قابل فهم باشد.

نمونه‌ی جملات کاربردی:

"بعضی وقتا که بیرون برف میباره و یخبندون میشه ما تصمیم میگیریم برای اینکه روی یخ سر نخوریم و بدنمون سالم بمونه، تو خونه‌ی گرممون بمونیم و وقتی که یخبندون تموم شد بریم بیرون".

یا "گاهی که هوا خیلی گرم میشه مثل ظهرهای تابستون که تاب و سرسره خیلی داغ میشن و ممکنه دست ما رو بسوزونن، ما تصمیم میگیریم که منتظر بشیم تا هوا خنکتر بشه و وقتی بریم بیرون که هم سالم بمونیم و هم بهمون خوش بگذره".

"الان یخبندون نیست و هوا هم خیلی گرم نیست اما یه چیزی مثل یخبندون و گرما، توی هوا و روی وسایل پارک هست؛ ما برای سلامتی‌مون فعلا تصمیم گرفتیم خونه بمونیم و با هم سرگرم باشیم. تا اون موقع میتونیم تو خونه با هم خوش بگذرونیم و برای خودمون برنامه‌ریزی کنیم."

خیلی مهم است که به جای واژه "بیماری" از واژه "سلامتی" و به جای جمله "اگه بریم بیرون کرونا میگیریم!" از جمله‌ "اگه بمونیم تو خونه مون سالم میمونیم" و به جای "بیرون ناامنه" از "خونه مون امنه" استفاده کنیم.

علاوه بر این بسیار مهم است که به کودک بفهمانیم این دوره تمام خواهد شد و تا همیشه ادامه نخواهد داشت. این نکته به کم شدن اضطرابهای او کمک خواهد کرد؛ جمله‌ کمک‌کننده برای انتقال این مفهوم: "ما تا زمانی که اخبار به ما بگه بیرون امنه، تو خونه میمونیم." یا "وقتی اخبار اعلام کنه که بیرون امنه با هم میریم پارک و بازی میکنیم".

برای توضیح مراقبت از خود و دست ندادن و نبوسیدن دیگران نیز میتوان از این جملات استفاده کرد: "این روزا ما مثل وقتایی که آدما سرما میخورن و همو بغل نمیکنن و نمیبوسن، لازمه که برای سلامتی خودمون کمتر به دیگران نزدیک بشیم اما وقتی که این دوران تمام بشه میتونیم دوباره مثل قبل به کسایی که دوسشون داریم نزدیک بشیم."

به صورت کلی از "واژگان و جملات با بار معنایی مثبت" به جای "واژگان و جملات با بار معنایی منفی" استفاده می‌کنیم.

استفاده از فرصت خانه‌نشینی برای بهبود روابط فرزندان و والدین

در دنیای امروز به علت مشغله‌های فراوان روزمره‌ مادران و پدران، سردی رابطه عاطفی بین والدین و کودکان مشاهده می‌شود؛ پدران و مادران می‌توانند از این شرایط نهایت استفاده را کرده و با فرزندان خود رابطه‌ای که در گذشته احتمالا زمان آن را نداشتند، بسازند و با او وقت بگذرانند یا رابطه‌ای که در گذشته داشتند را بهبود بخشند چرا که ما هیچ فرصتی اینچنین را نخواهیم یافت تا روزها در کنار فرزند خود بوده و روی استحکام رابطه خویش سرمایه‌گذاری کنیم.

والدین به علت شرایط پیش آمده این امکان را دارند تا از تهدیدی که میتواند باعث آشفتگی و اضطراب آنها و فرزندشان شود، استفاده کنند تا آن را به فرصتی تبدیل کنند و به سلامت روان خود و خانواده کمک کنند و لازم است به خاطر داشته باشند که مسئولیت به دنیا آمدن فرزندان با پدر و مادر است و کودک در هر شرایطی مخصوصا شرایط سخت این چنینی به کمک و همراهی پدر و مادرش نیازمند است؛ کودکان جز پدر و مادرشان هیچ کس را در تمام دنیا ندارند تا تکیه‌گاهشان باشد.

چالشهای والدین و کودکان درباره‌ی زمان خواب و بازی بیش از حد با موبایل یا دیدن تلویزیون

نکته ای که در این زمینه لازم است به آن دقت شود این است که بزرگسالانی که توان برنامه‌ریزی و پر کردن زمان خود را دارند، در شرایط کنونی برنامه روزمره خود را از دست داده‌اند و این بهم ریختگی نظم و ترتیب موجب آشفتگی آنان شده است، حال تصور کنیم کودکانی که توانایی برنامه‌ریزی و پر کردن ساعات خود را ندارند، چه گیجی و آشفتگی عجیبی را ممکن است تجربه کنند.

کودکان قبل از دوران قرنطینه برنامه روزانه مشخصی داشتند مثل: به مهد کودک رفتن و بازگشتن و صرف ناهار با خانواده و رفتن به کلاسهای فوق برنامه یا دیدار فامیل. در این دوره کودکان به دلیل بی برنامه‌گی احتمالا بهانه گیری‌هایی خواهند داشت و یا عادات نامناسبی را پیدا خواهند کرد. برای جلوگیری و رفع این مسایل میتوانیم برای دوران قرنطینه برنامه‌ریزی کنیم.

نکاتی که لازم است به آنها توجه شود:

زمانی که برای کودک گذاشته میشود توسط پدر و مادر تقسیم شده تا پدر یا مادر هم بتوانند زمانهای خالی خود را جهت انجام کارهای شخصی داشته باشند.

از ابتدای روز یعنی هنگامی که بیدار میشویم تا وقت خواب، برنامه‌ریزی نسبتا مشخصی داشته باشیم.

این برنامه روزانه میتواند ترکیبی از فعالیتهای مورد علاقه کودک و والدین باشد.

برنامه‌ریزی ذکر شده، متناسب با سن کودک به دو صورت میتواند باشد:

کودکی که سواد ندارد: میتوانیم جهت برنامه ریزی جدولی را طراحی کرده و در مقابل هر یک از ساعات روز یک فعالیت را به صورت نمادین نقاشی کنیم (مثل: آماده کردن صبحانه، خوردن ناهار، لگو بازی؛ توپ بازی با بابا، سالاد درست کردن برای شام و ...). درست است که ما برای بخشهای مختلف برنامه پیشنهاد میدهیم ولی حتما نظر کودک را درباره ی برنامه ریزی انجام شده به صورت مرحله به مرحله، پرسیده و اعمال میکنیم.

کودکی که سواد دارد: برای این دوره ی سنی از خود کودک میخواهیم تا بگوید برنامه ی روزانه را چطور پر کنیم و ما هم نظر خود را به او گفته و با هم برای برنامه تصمیم گیری کنیم (علاوه بر نوشتن برنامه میتوان از نقاشی در صورت تمایل کودک و یا برچسبهایی برای تزیین برنامه روزانه استفاده کرد).

در این برنامه تمامی کارهایی که از کودک در آنها کمک میگیریم و برنامه هایی که مختص کودک میباشد را جای میدهیم. سعی شود در طول روز حداکثر یک ساعت را به بازی با تبلت و یک ساعت را به تلوزیون اختصاص داده و مابقی آن را کودک با یک انسان وقت بگذراند و نه یک شیء. انسان موجودی اجتماعی ست و نیاز به ارتباط با انسانها دارد. در شرایط فعلی که کودکان نمیتوانند با همسالان خود وقت بگذرانند، والدینی که برای کودک وقت نمیگذارند و انرژی کودک را تخلیه نمیکنند نمیتوانند از کودک توقع داشته باشند با موبایل بازی نکند یا تلوزیون نبیند و یا دیر به تخت خواب نرود!

پیشنهادهای کرونایی!

ساختن کاردستی

آشپزی و کیک پزی مشترک

تغییر دکور یک اتاق برای بازی فوتبال و..

تهیه رنگ انگشتی و استفاده از آن در حمام

چسباندن کاغذهای بزرگ به یک دیوار برای کشیدن نقاشی

کمک گرفتن از کودک (در حد توان او) برای کارهای منزل و پخت غذا و ...

گوش دادن موسیقی در هنگام انجام تمیزکاری منزل و تبدیلِ یک کار خسته کننده به یک کار جذاب

والدین لازم است مراقب سلامت روان خود باشند: به جای ترسیدن، از دستورالعملها پیروی کنیم

اگر به صورت وسواس گونه اخبار و آمار مرگ و میر کرونا را چک میکنید حتما برای این موضوع راه حلی بیابید و آن را متوقف کنید. درست است که اضطراب اگر در سطح متعادل قرار بگیرد به شما جهت مراقبت از خویشتن و سالم ماندن کمک میکند اما اگر از سطحی بالاتر برود زندگی افراد را مختل کرده و کارکرد خود را از دست خواهد داد. بنابراین اگر از دستورالعملها و مراقبتهای لازم اطلاع دارید و در قرنطینه ی خانگی هستید، بررسی اخبار و خواندن و شنیدن آن نه تنها به شما کمک نمیکند بلکه موجب بهم ریختن آرامش شما خواهد شد. اگر به دلیلی تمایل به پیگیری اخبار هستید و راهی برای کنترل خود نیافتید، دقت کنید تا در هنگام شنیدن و یا خواندن اخبار تحت هیچ شرایطی کودک در جریان اخبارِ اضطراب دهنده قرار نگیرد تا این دوران را با آرامش طی کند.

یادداشت: آرزو خادم‌زاده، مربی مهارت‌های ارتباطی کودک و بزرگسال و کارشناس مشاوره

انتهای پیام/