گزارش| بی‌مهری به قلب ترانزیت خاورمیانه / چرا تجهیزات استراتژیک از بندر چابهار خارج شد؟
گروه استانها ــ بخشی از مردم چابهار بر این باورند شهرشان به‌جای کانون پیشرفت کشور حالا تبدیل شده به مرکز نمایش و همایش‌هایی که نشان از تلاش جدی برای تبدیل به پیشانی توسعه ایران ندارد و انتقال تجهیزات استراتژیک از چابهار را گواه این مدعا می‌دانند.
به گزارشخبرگزاری تسنیمازچابهار، بحث داغ این روزهای مردم چابهار که سروصدایی نیز در شبکه‌های اجتماعی مربوط در شهرستان راه انداخته مربوط به انتقال تجهیزات استراتژیک بندر به بنادر دیگر کشور است، در این راستا خواستار گفت‌وگو با مسئولان مربوطه در بندر چابهار شدیم که اعلام کردند به همان دلیل که پیشتر چهار دستگاه مکنده غلات معروف به «هوپر» جابه‌جا شده، اکنون نیز این جابه‌جایی‌ها صورت می‌گیرد و پاسخ قبلی اداره‌کل بنادر و دریانوردی بدین شرح بود: "قرار است هر چهار دستگاه هوپر که از 403 میلیون دلار پرداخت‌شده از صندوق توسعه ملی خریداری شده‌اند به بندر امام خمینی منتقل شوند؛ همان‌طور که در برهه‌ای از زمان بندر چابهار نیاز شدید به جرثقیل داشت و سازمان بنادر و دریانوردی تصمیم گرفت یک جرثقیل 100تنی را از بندر امام خمینی به بندر چابهار ارسال کند که با گذشت چند سال از انتقال دستگاه به بندر چابهار، همچنان از آن استفاده می‌شد اما به‌دلیل عدم نیاز به این جرثقیل، آن نیز به‌همراه هوپرها به بندر امام خمینی بازگردانده خواهد شد." که پیشتر نیز تسنیم در گزارشی این موضوع را در جریان گفت‌وگو با یک فعال امور بندری و کارشناس این زمینه بررسی کرده است.
با این حال از قرار معلوم یک دستگاه مکنده دیگر به بندر «شهید رجایی» منتقل خواهد شد که با این تفسیر تنها سه دستگاه مکنده در بندر «شهید بهشتی» باقی خواهد ماند، اگرچه این سه دستگاه مکنده ورود کالاهای اساسی فله به ایران را کفاف خواهد داد اما باید واقعیت دیگری را نیز در نظر گرفت که توسعه بندر چابهار به یک بندر بین‌المللی برای انجام عملیات صادرات و واردات بین کشورهای آسیای میانه و هند و فعال کردن کریدور شمال جنوب با سه دستگاه مکنده شاید میسر نباشد و این موضوع در حالی است که هنوز مشخص نیست قرار است دستگاه دیگری از بندر باز هم خارج شود یا خیر.
با این تفسیر با بهرام پورمحمدی فعال بندری در حوزه صادرات در زمینه ابهامات موجود در رابطه با توسعه بندر چابهار گفت‌وگو شد. پورمحمدی معتقد است علاوه بر بندر، پیشرفت و توسعه این منطقه عزم جدی‌تری لازم دارد و لازمه توسعه نگاه کلان‌تر مسئولان به این موضوع است؛ او که خودش نیز کارمند بندر چابهار در بخش ترانزیت و حوزه صادرات است توضیحات کاملی را در این باره ارائه داد که در ادامه آمده است.
کریدرو شمال ــ جنوب باید فعال شود
بهرام پورمحمدی اظهار داشت: در حوزه صادرات ما اکنون چندین پورت یخچالی نزدیک به 800 تا داریم که برای صادرات کالاهای یخچالی فراهم شده و برای صادرات ظرفیت کشتی‌ها را بالا برده‌ایم که کشتی‌های بالای 100 تن نیز می‌توانند پهلوگیری کنند و حالا ما در زمینه صادرات حرف برای گفتن داریم و مکنده‌هایی داریم که 600 تن بر ساعت کار تخلیه فله انجام می‌دهند.
وی می‌افزاید: از لحاظ واردات هر کشتی با هر سایزی بخواهد بیاید ما هیچ مشکلی نداریم و می‌توانیم به همه نوع کشتی پهلو بدهیم تا تخلیه و بارگیری انجام شود و در مورد بحث صادرات در حوزه مواد معدنی زمینه برای صادرات مواد معدنی نیز فراهم است، از خود استان نیز تقاضا داریم که امکاناتش را فراهم و تکمیل کنند که خود استان سیستان و بلوچستان رنگین‌کمان مواد معدنی است و حوزه صنعت و معدن باید این بخش را فعال کند و برای بهره‌برداران حوزه مواد معدنی باید این موانع برطرف شود، شما حساب کنید.
این فعال بندری تصریح می‌کند: ما نزدیک‌ترین بندر به استان خراسان جنوبی و کرمان هستیم که این دو به‌علاوه سیستان و بلوچستان معدن‌خیز هستند و سرشار از مواد معدنی‌اند. اکنون با کامیون‌ها کار حمل‌ونقل انجام می‌شود و قبلاً جوری بود که برای کامیون‌ها بار می‌آمد و ما مشکل بار داشتیم اما اکنون کامیون‌ها مسیرهای خودشان را پیدا کردند و از طرفی پارت دوم 75 هزار تن گندم اهدایی هندوستان به افغانستان در چند روز آتی قرار است بیاید و به‌زودی وارد بندر چابهار خواهد شد و این به‌نفع ما است و نشان می‌دهد چابهار در حوزه ترانزیت حرف برای گفتن دارد و از طرف دیگر از آرزوهای دیرینه روسیه و کشورهای حوزه CIS رسیدن به آب‌های گرم خلیج فارس است و این آرزوی دیرینه با چابهار به وقوع می‌پیوندد، ما و کشورهای دیگر باید در حوزه‌های ترانزیت، عملیاتی شویم و چرا که این موضوع ارزآوری دارد و خیلی باید فعال و عملی کنیم که اگر این توافقنامه‌ها را عملیاتی کنیم و حوزه وزارت امور خارجه ما اگر فعال بشود ما می‌توانیم راه رسیدن هندوستان به کشورهای آسیای میانه را باز کنیم و این راه عملیاتی خواهد شد وگرنه ارزآوری از کشور فرار خواهد کرد.
احتیاجی به صادرات نفت نخواهیم داشت
وی ادامه داد: افغانستان از چابهار به‌راحتی میتواند کالاهایش را به اروپا بفرستد و از آنجا می‌توان به ترکمنستان، خزر، آذربایجان و ترکیه فرستاد والّا آنها به‌راحتی ما را دور می‌زنند و از سمت دیگری می‌روند در حالی که ما ضعیف عمل کرده‌ایم و باید وصل کردن کریدور شمال ــ جنوب را فعال کنیم همچنین کریدور شرق را باید ما فعال کنیم، برای مثال کشور ترکیه کاملاً خدماتی است و درآمدشان کاملاً از خدمات است، ما نیز اگر کار خدماتی بکنیم چه نیازی به صادرات نفت داریم؟ شما نگاه کنید هر کامیونی که می‌آید چقدر برای ما اشتغال‌زایی دارد و هر کامیون افغانی که وارد کشور ما می‌شود ما می‌توانیم جلویش را بگیریم و اگر زمینه برای این موضوع فراهم بشود، یک قسمت عوارض می‌توانیم دلاری بگیریم و قسمت دیگری را یورویی حساب کنیم، در حوزه راه نیز همین طور است ما در گذشته در راه‌آهن فرانک می‌گرفتیم و بر اساس پول آنها ما ارزآوری می‌توانیم داشته باشیم همان‌طور که اگر کسی از آسمان ما عبور می‌کند، از خدمات مخابراتی ما استفاده می‌کند و این موضوع برای ما ارزآوری خواهد داشت و ما باید این بندر را فعال کنیم و مسئولین باید به فکر حل مشکلات آن باشند، تا ما می‌خواهیم در چابهار امتیازی بدهیم، پاکستان وارد عمل می‌شود و امتیازهای خیلی بیشتری می‌دهد که همین باعث می‌شود همه بروند به‌سمت آنها!
گوادر حریف چابهار نیست
این کارشناس امور بندری اضافه کرد: گوادر را از راه دور می‌بینیم اما آن بندر تنها یک بستر فراهم شده و آنجا فقط یک اسکله است و برای مثال مخابرات ندارد، جاده ندارد و اینها بستر است، یک کامیون بخواهد بیاید بندر گوادر باید در خاکی بیاید، آخر مگر در خاک میتواند رانندگی کند، در حالی که از آنجا تا مرزش 800 کیلومتر است و آنجا زیرساخت‌های لازم را واقعاً ندارد، امنیت از همه چیز مهمتر است که ندارد و با اینکه این همه بوق و کرنا کرده‌اند، حتی برق هم ندارد و اگر بخواهد یک پورتش را راه‌اندازی کند، اولین چیزی که لازم است اینکه باید برقش را از ایران بخرد، آنها برق ندارند که مهمترین چیز خرید برق است، آخر چرا در مواقع تحریم باید سوخت را در مرز بفروشیم، به‌خاطر همین موضوع است و ما برای مثال می‌گفتیم به پاکستان و افغانستان سیمان ندهید که سد کجکی بسازند و خشکسالی برای سیستان و بلوچستان بیاید اما واقعاً اگر ما به آنها سیمان نمی‌دادیم آنها نمی‌توانستند سیمان‌شان را از جای دیگری تأمین کنند؟ اصرار داریم که اینجا فعال شود، چون در ترانزیت 18 نهاد درگیر است، وزارت امور خارجه، گمرک، راهداری، بندر، پایانه‌ها، مخابرات، پلیس‌راه و خیلی نهادهای دیگر به‌خاطر ترانزیت درگیر می‌شوند؛ همه اینها درآمدزایی است. پلیس هر کامیونی که بیاید چابهار، در صورت تخلف اگر جریمه کند تا جریمه‌اش را نگیرد اجازه ورود به شهر را به آن کامیون نمی‌دهد، همه جای دنیا همین است و برای مثال در پلیس با استفاده از چوب آنجا ایستاده و می‌گوید باید پول بدهید، در همه جای دنیا همین شکل است و درآمدشان از عوارض است، این منبع درآمدی خیلی مهمی است و ما نمی‌توانیم آن را رها کنیم و در صورت فعال شدن، دنیای درآمد را خواهیم داشت.
پیشرفت قربانی خام‌فروشی سوخت
وی افزود: ما در حوزه صادرات بهترین فرصت را داریم چندین کشور و چندین استان در اطراف ما در حال کشاورزی هستند همه اینها اگر یک عزم جدی صورت بگیرد و از سمت وزارت صمت و جهاد کشاورزی اگر فعال بشوند چه اتفاق‌های خوبی که نخواهد افتاد اما فقط در حد حرف است، مگر می‌شود در این سه چهار سال الآن هم بگوییم زیرساخت نیست، خیر، کشتی هست و همه چیز هست اما چرا به اینجا نمی‌آیند؟ اولین کاری که باید صورت بگیرد از سمت خود استانداری است و باید یک کار منظم انجام بشود، ناوگان نقل و انتقال را باید او مرتب و منظم کند و ترتیب و نظم دهند، همین شرکت نفت را باید نظم بدهند، این همه خودرو در این استان در پارکینگ‌هایشان خوابیده و اینها سهمیه می‌گیرند و سهمیه‌شان را می‌فروشند، اینها خودشان که کار نمی‌کنند و فقط چند ساعت کار می‌کنند تا سهمیه‌شان قطع نشود، چرا باید در اینجا یک فرد مشهدی و کرمانی بیاید کار بکند؛ همه اینها سخت هستند و چه‌کسی باید اینها را منظم کند، اداره حمل‌ونقل است که باید به آن نظارت کند، شرکت نفت باید اینها را نظارت کند، راه این موضوع چیست؟ اینها بیشترشان باربری صوری می‌کنند، چند کیلومتر می‌روند و سهمیه‌شان را می‌گیرند، زیرساخت‌های نظارت کافی نداریم ما باید یک سیستم منظم که مشخص شود دقیقاً این خودروها از کجا به کجا می‌روند داشته باشیم و متأسفانه زیرساخت‌های نظارتی ما تأمین نیستند، این باید فراهم بشود، باید یک مدیر متخصص نیز در حوزه حمل‌ونقل استان به‌کار گرفته شود تا با راننده‌ها که از آنها انواع خلاف سر می‌زند آشنا باشد و بتواند جلوی هر گونه تخلفی را بگیرد و به‌شدت با انجام تخلفات برخورد کند.
نظارت‌ها باید با شدت انجام شود
وی ادامه داد: در این استان خانه‌هایی پیدا می‌شود که در آنها 4 کامیون وجود دارد و پارک شده و هیچ فعالیت خاصی هم نمی‌کنند، درحالی که کلی کامیون از شرق کشور به بندرعباس می‌رود و آنجا همه چیز عالی شده است اما اینجا چون در گوشه کشور قرار دارد و چون در گوشه کشور خلاف زیاد است پس ما باید تلاش کنیم و جدیت داشته باشیم که اینجا را نیز مانند همان‌جا فعال کنیم؛ نظارت لازم است و مثل گمرک همه نهادها باید دقیق و جدی شوند، گمرک فقط سیستمی کار می‌کند و موقع برگشت شما اجازه صدور بارنامه نمی‌دهد مگر اینکه همه چیز دقیقاً طبق روالش صورت گرفته باشد و راننده نیز موظف است از همان اول کار را درست انجام بدهد وگرنه در پایان کار راننده بارنامه نمی‌گیرد، آنها یک سیستم نرم‌افزار جامع یک‌پارچه به‌نام ال‌پی‌ال درست کردند و کارشناس با یک تیک باعث می‌شود ترانزیت تکمیل بشود، آن کارشناس مدارک را دقیق نگاه می‌کند و بعد از بررسی به‌صورت سیستمی تیک می‌زند و کار انجام می‌شود، تا این چنین بستری فراهم نشود نمی‌توانیم با این سیستم حمل‌ونقل در سیستان و بلوچستان به جایی برسیم و نظارت‌ها باید درست شود، سیستم شاید درست باشد اما نظارت کم است، ما بهترین امکانات را داریم تا تمام ظرفیت‌ها و امکانات برای فرد فراهم شود اما حمل‌ونقل و صنعت و معدن باید نشست برگزار کنند و بررسی کنند مشکل از کجاست، اتاق‌های بازرگانی باید فعال شود و چرا باید سیستان و بلوچستان برود بندرعباس بارش را صادر کند، باید یک نمایشگاه گذاشته شود و این ظرفیت‌ها را بشناساند، دوم اینکه جلسات اتاق‌های بازرگانی باید فعال شود که هیچ فعال نیست، اتاق بازرگانی در استان داریم که بیشتر خشکی کار می‌کند و چون کارشان بیشتر با پاکستان است کالاهایی را که بیشتر به پاکستان می‌رود فعال کرده‌اند در حالی که باید مشکل را شناسایی کنند و بدانند اشکال از کجاست، یک سری قوانین می‌شود گذاشت که تسهیلاتی بدهند تا انگیزه در صادرکننده ایجاد شود برای صادر کردن بارش به چابهار بیاید.
همه مسئولان همت کنند
پورمحمدی ابراز کرد: بندرعباس در وهله اول تا توانست مشوق داد ما هم مشوق‌های خودمان را همان اول کار داده‌ایم و اداره بنادر همین حالا نیز در حال ضرر دادن است، صاحب بار وقتی برای یک کامیون 286 دلار باید بدهد تا در بندرعباس کارش انجام شود، خب، این در سطح کلان به‌نفع سازمان بنادر است اما وقتی بار اینجا می‌آید، به‌جای 286 دلار باید 186 دلار بدهد، بندر چابهار همین تشویقات را داده و تسهیلات را ایجاد کرده است اما سایر نهادها نیز باید پای کار بیایند، صادرات یک بسته است و همت همه را لازم دارد، باید همه به میدان بیایند و مهمترین کار اینکه بالاترین مقام اجرایی کشور، یک جلسه هم‌اندیشی برای نحوه فعال‌سازی بندر بگذارد و 3 استان از محور شرق دعوت شوند، همین آستان قدس که این همه کارخانه دارد و واردات و صادرات دارند، ما این بندر را برای آنها ساخته‌ایم اما باز هم می‌بینید که می‌روند بندرعباس، اینها را باید مسئولین و استاندار با هم بنشینند و توافق کلان کنند، ببینند گیر کار کجاست و فقط کافی است که یک بار مسیر برای آنها باز کنند تا نگاه‌ها معطوف اینجا بشود، همه باید پای کار بیایند و یکی از علت‌هایی که صاحبان کالا و خصوصاً ماشین‌ها گران کرایه می‌گرفتند اما الآن خیلی بهتر شده است و کارهایی که سازمان بنادر انجام داده نتیجه‌بخش بوده است و این دولت تصویب کرد که 30 درصد از کالاهای اساسی کشور باید از شرق کشور برود قبلاً کالاهایی مانند گندم که کالاهای اساسی به حساب می‌آید 1600 کیلومتر می‌رفت به بندر امام به‌صورت دریایی و از آن طرف 2000 کیلومتر راه به مشهد می‌آورد، ما الآن از این مسیر 1600 کیلومتر را کات کرده‌ایم و این مصوبه دولت بود که نتیجه‌بخش است، دولت میتواند این بندر را فعال کند و ما باید در سطح کلان باید فکر کنیم، اینها همه از بیت‌المال است، لاستیک کمتر مصرف می‌شود، سوخت کمتر مصرف می‌شود، این قسمت اگر فعال بشود مردم اینجا نیز کار بیشتری پیدا می‌کنند.
منطقه آزاد شدن بندر چه فایده‌ای دارد؟
وی گفت: تنها فایده‌ای که الحاق داشت این بود که صاحب کالا مالیات نمی‌دهد، شهر چرا منطقه آزاد نمی‌شود؟ چون یکی از منابع درآمدی دولت که مالیات است قطع خواهد شد، این همه میز، این همه ساخت‌وساز وقتی است اگر دولت نتواند مالیات بگیرد، خب، این به‌ضرر است و به‌خاطر همین فقط محدوده بندر شد منطقه آزاد که حالا تا 20 سال یک فعال اقتصادی در اینجا معاف از مالیات است که بعد از 20 سال به حالت عادی بازمی‌گردد، این برای سرمایه‌گذار خوب است و فعالیت‌ها آزاد می‌شود و عایدی‌اش این است که درآمدها به مناطق همجوار می‌رسد و اینجا فعل و انفعالات زیادی می‌شود و کالا به‌راحتی می‌آید و به‌راحتی نیز انتقال پیدا می‌کند که به این صورت سرمایه‌گذار اذیت نمی‌شود و وقتی کالاهای متفاوت به بندر می‌آید این موضوع با خودش صنعت‌های مختلفی می‌آورد و تبادل تکنولوژی می‌شود و باعث پیشرفت این منطقه خواهد شد و امنیت سرمایه‌گذار نیز به این شکل تکمیل‌شده خواهد بود.
پیشرفت عزم جدی می‌خواهد
وی خاطرنشان کرد: نظر من این است که تلاش استانی و منطقه (شرق کشور) لازم است تا چابهار توسعه پیدا کند، بزرگترین معادن کشور در استان خراسان جنوبی هستند و خیلی خوب می‌شود که الآن به‌جای بندرعباس به چابهار بیایند و این پیگیری می‌خواهد و تأثیر زیادی خواهد گذاشت، این اتفاق باعث می‌شود نزدیک 50 تا 60 درصد ناوگان‌ها به این سمت بیایند و اگر به این سمت بیایند هزینه حمل‌ونقل نیز به این شکل پایین خواهد آمد و از طرف دیگر زیرساخت نیز باید توسط اداره حمل‌ونقل فراهم شود و جایگاه‌های سوخت را نیز باید پخش و پالایش فراهم کند و اینها را فعال کند و مجوز بدهد و وزارت راه و اداره راه استان باید فعال بشوند که جاده‌هایی که الآن باریک است به‌عنوان راه‌‌های ترانزیتی باید کامل ترمیم بشوند و کل این مسیرها باید برای ترانزیت فراهم بشود و این همه کامیون ورودی اگر بخواهد بیاید، کجا باید گازوئیل بزند، مشخص کردن جایگاه‌های سوخت وظیفه کیست، این موضوع خیلی مهم است و همه اینها لازم است تا بستر توسعه فراهم بشود و مهمتر از همه اینکه کارشناس‌های مجرب یک هم‌اندیشی برای فعال‌سازی اتاق‌های بازرگانی مختلف تشکیل بدهند، اینها باید یک همایش کلانی بگذارند که اجرایی شود، این همه همایش گذاشتند که همگی نمایشی بوده و چیزی از آن در نیامده است، این موضوع باید زیر سؤال برود که؛ آیا این همه همایش نمایش بود؟ واقعاً این همه رفت‌وآمد مسئولین چه تأثیری به جا گذاشته جز اتلاف وقت و اتلاف سرمایه چه پیامدهایی داشته است و ما باید دنبال چرایی این موضوع باشیم.
گفت‌وگو از سیدخلیل موسوی‌نیا
انتهای پیام/395/ش+
