یادداشت|حکایت «با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن» برجام توسط آمریکا

به گزارش خبرگزاری تسنیم ، با نزدیک شدن به موعد رفع بخشی از تحریم های تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر سال جاری میلادی مقامات آمریکا به ویژه مایک پامپئو، وزیر خارجه این کشور به تکاپو افتاده اند تا مانع این اتفاق شوند.

واشنگتن مدتی است که این در و آن در می زند تا از کشورهای عضو برجام و شورای امنیت سازمان ملل بخواهد که نگذارند این تحریم ها رفع شوند.

آمریکا در اردیبهشت دو سال پیش از توافق هسته ای خارج شد. این در حالی بود که هم آژانس بین المللی انرژی اتمی و هم گزارش های نهادهای ذیربط آمریکایی پایبندی کامل ایران به توافق هسته ای را تأیید می کردند. آمریکایی ها علاوه بر خروج یکجانبه، روز به روز تحریم های قبلی و جدیدی را علیه ایران اعمال کردند. تحریم ها البته بخشی از کمپین «فشار حداکثری» دولت آمریکا علیه ایران بوده است و توسط اقدامات امنیتی و جنگی تکمیل شده است.

واشنگتن در سال 2018 بدون استفاده از مکانیزم ماشه و به صورت یکجانبه از برجام خارج شد که این امر موجب شد که دیگر نتواند توافق هسته ای را توسط این مکانیزم و ارجاع آن به شورای امنیت دچار فروپاشی حقوقی کند. عده ای این را اشتباه واشنگتن عنوان می کنند و عده ای هم معتقدند که آمریکا با این کار هم ایران را از منافع اقتصادی توافق محروم کرد، اما در عین حال محدودیت های هسته ای علیه ایران را حفظ کرد. حدود یکسال پس از خروج آمریکا، ایران طی 5 گام مرحله بندی شده، تعهدات عملیاتی خود در برجام را کاهش داد و در آخرین گام اعلام کرد که به هیچ کدام از محدودیت ها به جز بازرسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی قائل نخواهد بود.

گمانه ارتکاب اشتباه واشنگتن پس از کاهش تعهدات هسته ای ایران، قوت بیشتری گرفت؛ چرا که کاخ سفید و پایتخت های اروپایی احتمالاً بر این تصور بودند که تهران تحت هر شرایط و قیمتی به اکثر تعهدات برجامی خود پایبند خواهد بود. حال آمریکا در کناری مانده و 1+4 و توافقی به کما رفته. مدتی کاخ سفید تلاش می کرد پایتخت های اروپایی را برای شروع مکانیزم حل اختلاف تحت فشار گذارد. هر چند ایران پیشتر با طرح موضوع عدم پایبندی طرف مقابل در جلسات کمیسیون مشترک، با کاهش تعهدات هسته ای، مکانیزم حل اختلاف را کلید زده و آن را به صورت مکتوب به اطلاع اعضای دیگر رسانده بود. به همین دلیل اقدام اروپا به لحاظ منطقی و حقوقی مردود و نابجا بود. هر چند که اروپا با این کار از طرفی به دنبال کاهش فشارهای آمریکا بود، اما از طرفی به دنبال اعمال فشار بر ایران بودند تا گام های بیشتری را در افزایش محسوس سطح غنی سازی، میزان ذخایر اورانیوم غنی شده و کاهش دسترسی آژانس برندارد.

به نظر می رسد، طرف های اروپایی منتظر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مانده اند تا منطبق بر آن درباره آینده توافق هسته ای تصمیم بگیرند. اما تا زمان برگزاری انتخابات و مشخص شدن نتایج آن، قرار است اتفاق مهمی بیفتد که غرب را لای منگنه گذاشته است و آن رفع تحریم های تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر است. انتخابات آمریکا در صورت عدم تعویق به دلیل شیوع ویروس کرونا، قرار است ماه نوامبر (آبان) برگزار شود و رئیس جمهور بعدی آمریکا، چه دونالد ترامپ باشد چه رئیس جمهوری جدید، باید در ژانویه سال آتی کار را برعهده بگیرد. اروپا و آمریکا باید تا آن موقع درباره رفع تحریم تسلیحاتی ایران تصمیم بگیرند. البته از طرفی دیگر، دولت آمریکا به قضیه برهم زدن رفع تحریم های مزبور و نهایتا برهم زدن توافق هسته ای به عنوان کارت انتخاباتی نگاه می کند. کاخ سفید امیدوار است تا با این کار ایران را قبل از انتخابات پای میز مذاکره بکشاند یا حداقل وعده برهم زدن برجام را محقق کند.

تا پیش از این دولت آمریکا به دنبال این بود که با مجبور کردن کشورهای اروپایی یا یکی از آنها از جمله انگلیس، با استفاده از مکانیزم ماشه، برجام را نابود کند.

ایران هم در نقطه مقابل تهدید کرده است که در صورت ارجاع موضوع به شورای امنیت ایران از ان.پی.تی، معاهده عدم تکثیر هسته ای خارج خواهد شد. این موضوع برای کشورهای اروپایی و حتی غیراروپایی به شدت نگران کننده است و به لحاظ اشاعه ای تبعات زیادی را در عرصه جهانی می تواند داشته باشد.

اما با کم بودن زمان و عدم حصول چنین هدفی، واشنگتن الان بازی جدیدی را شروع کرده است. روزنامه نیویورک تایمز آمریکا در گزارشی جدید نوشت که وزیر خارجه آمریکا به دنبال مسیر و راه حلی است که اعلام کند آمریکا به لحاظ حقوقی هنوز در برجام است، تا بدین ترتیب خود دست به کار شده و با استفاده از بند 36 و 37 برجام، کار برجام را یکسره کرده و رفع تحریم های تسلیحاتی و قطعنامه 2231 را به محاق ببرد.

آمریکا در سال 2018 به طور رسمی خروج از توافق را اعلام کرد و از آن زمان تا به الان در فشار بر ایران و نقض توافق چیزی کم نگذاشته است. بنابراین، صحبت از بازگشت به برجام نه منطقی است و به منطبق بر موازین حقوقی و برجام و قطعنامه 2231. طرح جدید واشنگتن نه مبنای حقوقی دارد و نه مبنای منطقی، مگر اینکه بخواهد با استناد به «قانون جنگل» این خواسته را محقق کند. حال این آزمونی دیگر برای اروپا و سایر کشورهای عضو برجام است که نشان دهند چگونه به استقبال این زورگویی و یکجانبه گرایی واشنگتن خواهند رفت. اروپا که با اتلاف وقت و نمایش اینستکس نشان داد که چند مرد حلاج است. باید منتظر ماند و دید که آیا اروپا دوباره بر آبرو و اعتبار نداشته و از دست رفته خود چوب حراج خواهد زد یا همچنان بر مدار قبلی و در مسیر تعظیم در مقابل آمریکا گام خواهد برداشت.

انتهای پیام/.